Στο παρελθόν έχουμε αναφερθεί σε πολλούς τομείς, που άνθησαν κατά τα αρχαία ελληνικά χρόνια. Μεταξύ αυτών η μουσική, η γλώσσα, ο αθλητισμός, η φιλοσοφία και πολλοί άλλοι… Υπάρχει όμως και ένας κλάδος, ο οποίος σημείωσε τεράστια ανάπτυξη και στον οποίον σημειώθηκαν μεγάλες καινοτομίες.
Ο λόγος για την τεχνολογία και την μηχανική, όπου οι πρόγονοί μας πρωτοπόρησαν για ακόμη μία φορά. Πλήθος Μηχανολογικών δημιουργιών, εκ των οποίων κάποιες αποτέλεσαν βάση ακόμα και για σημερινές και κάποιες άλλες δεν μπορούμε ούτε να τις φανταστούμε. Γιατί μιλάμε για απώγειο της τεχνολογίας…
Δυστυχώς όμως τέτοιου είδους αρχαιολογικά ευρήματα υπάρχουν κυρίως από την γεωμετρική και μετέπειτα εποχή. Ας μην ξεχνάμε όμως τα ακόμα πιο αρχαία χρόνια, κατά τα οποία η τεχνολογία είχε φτάσει σε τρομερά υψηλά επίπεδα, σύμφωνα με τον ελάχιστο αριθμό στοιχείων που διαθέτουμε. Γιατί όπως εμείς ονομάζουμε αρχαίους Έλληνες τους Έλληνες της κλασσικής περιόδου, έτσι κι ο Όμηρος και ο Πλάτων μιλούν με την σειρά τους για αρχαίους Έλληνες.
Ας πάρουμε μία γεύση από το μηχανολογικό «δαιμόνιο» των προγόνων μας:
- Σύμφωνα με τη Μυθολογία: α)ατομικές πτητικές μηχανές Δαιδάλου – Ικάρου
β)ο Τάλως, το πρώτο ρομπότ της ανθρωπότητας (τουλάχιστον απ’ όσα μας είναι γνωστά), που κατασκευάστηκε από τον Ήφαιστο κατ’ εντολήν του Δία, προκειμένου να φυλάει την Κρήτη. Ήταν μπρούτζινος και διέθετε μία φλέβα που διαπερνούσε όλο το σώμα του και σε αυτήν κυλούσε το θεϊκό αίμα.
- Σύμφωνα με αρχαιολογικές ανασκαφές:
α) Παπυρέλλα (8.000π.Χ): Πλοιάριο που εκτελούσε εμπορικές συναλλαγές μεταξύ Μήλου και Πελοποννήσου. Για παράδειγμα ανακαλύφθηκε στο σπήλαιο Φράχθη στην Αργολίδα είδος σκληρής πέτρας, οψιδιανού, που χρονολογείται το 8.000π.Χ και είναι προϊόν της Μήλου, κάτι που αποδεικνύει την δειξαγωγή εμπορικών συναλλαγών μεταξύ των δύο περιοχών.
β) Αμφορέας (6.000π.Χ) στον Ορχομενό Βοιωτίας
γ) Φούρνοι (6.500-5.800π.Χ) που χρησίμευαν αρχικά για ψήσιμο ψωμιού, έπειτα όμως με την ανάπτυξη της πυροτεχνολογίας, χρησιμοποιήθηκαν για το ψήσιμο κεραμικών αγγείων και για την μετατροπή μεταλλευμάτων σε μέταλλα.
δ)Μεταλλείο ασημιού στον λόφο στο Θορικό Λαυρίου (3.000π.Χ)
ε) Ναυπηγικά εξελιγμένα πλοία (3.000π.Χ) με υδροδυναμική κατασκευή
στ) Μεγαλιθικά Μνημεία στην Αποσκιαδερή Μάνης (2.000π.Χ). Πρόκειται για υπόσκαφες στέρνες ή καλογιστέρνες, κολοσσόσπιτα, τα οποία με το πέρασμα των αιώνων μετεξελίχθηκαν σε ναούς και ακόμα αργότερα σε εκκλησίες.
ζ)Χάλκινο τάλαντο στην Κύμη Ευβοίας (1.600π.Χ)
η)Έργα αποξήρανσης και άρδευσης στην Κωπαϊδα (1.450π.Χ). Επειδή η περιοχή αντιμετώπιζε πρόβλημα πλημμύρας κατασκεύασαν ένα αρδευτικό κανάλι 40μ. την λεγόμενη «Διώρυγα τω Μινύων».
θ) Ηράκλειες στήλες στις δύο ακτές του Γιβραλτάρ, τοποθετημένες από τον Ηρακλή. Λέγεται ότι οι εν λόγω στήλες χρησιμοποιούνταν και ως φάροι εκτός από βωμοί.
ι) Πρέσσα λαδιού (580 π.Χ). Η πρώτη απεικόνιση ενός τέτοιου μηχανισμού σε αγγείο χρονολογείται τον 6ο αι. και ανακαλύφθηκε στα ορυχεία του Αλαφούζου στη Θηρασία, νησίδα απέναντι από την Θήρα.
κ) Γνώμονας και χάρτης Αναξίμανδρου (550π.Χ). Ο πρώτος, τον οποίον ο Αναξίμανδρος χάραξε σε ξύλο, συνέβαλε στην ανάπτυξη των μετέπειτα ηλιακών ρολογιών και πολλών αστρονομικών οργάνων. Ο δεύτερος αποτέλεσε το εφαλτήριο για την εξέλιξη της χαρτογραφίας, της αστρονομίας και της γεωγραφίας.
λ) Ανυψωτικές μηχανές: Οι πρώτες που ανακαλύφθηκαν χρονολογούνται το 530π.Χ. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια πως δεν προϋπήρχαν, αν λάβουμε υπ’ όψιν μας τα πολυάριθμα μεγαλιθικά μνημεία στην Μάνη, και αλλού, τα οποία επουδενί δεν μπορούν να μεταφερθούν-τοποθετηθούν από ανθρώπινο χέρι, παρά μόνο με την βοήθεια της τεχνολογίας.
Μεγάλοι Έλληνες Μηχανικοί καταπιάστηκαν με τέτοιου είδους μηχανές, μεταξύ των οποίων ο Αρχιμήδης, ο Κτισίβιος, ο Βιτρούβιος, ο Πάπος, ο Ήρων,κ.α.
Τα βασικότερα είδη των ανυψωτικών μηχανών είναι η τροχαλία, ο μοχλός, το βαρούλκο και το πολύσπαστο.
μ) Η ιπτάμενη μηχανή του Αρχύτα (425 π.Χ.)
ν)Οπτικός τηλεγράφος (4ος αι.π.Χ.). Χρησιμοποιούσαν πυρσούς, μία διόπτρα και πινακίδες με τα γράμματα του αλφάβητου και προσπαθούσαν μέσω των κατόπτρων να μαντέψουν τα κείμενο.
ξ) Καταπέλτης και βαλλίστρα (400π.Χ): Ο καταπέλτης είχε την δυνατότητα να εκτοξεύσει ακόντια μήκους 1.80μ. σε απόσταση 200 μ.! Αργότερα μπορούσε να πετάει ταυτόχρονα πολλά ακόντια μαζί.
Η βαλλίστρα πετούσε μέχρι και 60 κιλά πέτρες.
ο) Ταχυγραφία (4ος αι. π.Χ): Σύμφωνα με πολλούς μελετητές, ο Ξενοφών υπήρξε ο εφευρέτης της, στην προσπάθειά του να καταγράψει την διδασκαλία του Σωκράτη.
π) Ανεμολόγιο: Ο Αριστοτέλης στα έργα του «Περί ανέμων» και «Περί κόσμου» περιγράφει ένα ανεμολόγιο με 4 βασικούς ανέμους και 8 παράπλευρους. Μέχρι τότε το σύστημα υπολογισμού των ανέμων αναγνώριζε μόνο 2 βασικούς ως κάθετους, τον Βορρά και τον Νότο.
π) Γωνιόμετρο (4ος αι. π.Χ): Κυκλικός δίσκος, υποδιαιρεμένος που τοποθετούνταν στο επίπεδο της κατοκορύφου ΑΒ της περιοχής και του αστέρα ή του ήλιου και έτσι μπορούσε να μετρήσει την γωνιακή της απόσταση.
ρ) Ελικοειδή πλυντήρια στο Λαύριο (380π.Χ): Τα συγκεκριμένα πλυντήρια είχαν ως βασική τους λειτουργία τον καθαρισμό των μετάλλων.
σ) Ο αστρολάβος και πόλος του Ευδόξου: Ο δεύτερος μετρούσε τον χρόνο, μέσω της παρακολούθησης της ηλιακής σκιάς πάνω σε χαραγμένα τμήματα κύκλου. Έδειχνε έτσι την ώρα, την ημέρα και το μήνα. Αλλά και ο αστρολάβος υπολόγιζε τον χρόνο μέχρι που εξελίχθηκε από τους Άραβες σε αστρονομικό όργανο και από τους Δυτικοευρωπαίους σεναυτιλιακό όργανο.
τ) Υδραυλικός τηλεγράφος (350 π.Χ), η ύπαρξη του οποίου αναφέρεται στα «Πολιορκητικά» του Αινεία, που μας σώζονται μέσω του Πολυβίου. Ο μηχανισμός αποτελούνταν από δύο κυλινδρικά αγγεία που στη βάση τους είχαν μία οπή για να φεύγει το νερό. Δύο παχείς δίσκοι τοποθετούνταν στο χείλος των αγγείων που ήταν γεμάτα με νερό. Δύο ξύλινοι κύλινδροι στερεώνονταν ακόμη στην μέση των δίσκων, ώστε να δημιουργούνται δακτύλιοι, στους οποίους κατέγραφαν μηνύματα. Η μέγιστη απόσταση επικοινωνίας μεταξύ των δύο αγγείων ήταν 20-30 χιλιόμετρα.
υ) Ανεμοσκόπιο (350-150 π.Χ): Συνέβαλλε στον προσανατολισμό με βάση τους ανέμους. Είναι επίπεδο, στρογγυλό, μαρμάρινο και έχει ρόδινο χρώμα. Ένα τέτοιο ανακαλύφθηκε στην Ιταλία.
φ) Μηχανισμός Αντικυθήρων: ο πρώτος υπολογιστής της ανθρωπότητας που μοιάζει με ωρολογιακό μηχανισμό.
χ) Η καύση του ρωμαϊκού στόλου στις Συρακούσες το 212 π.Χ. από τον Αρχιμήδη, μέσω της συγκέντρωσης ηλιακής ενέργειας. Ο Ρόμπερτ Τεμπλ, καθηγητής Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης στο πανεπιστήμιο του Λούισβιλ στο Κεντάκυ, στο βιβλίο του με τίτλο «Ο Κρυστάλλινος Ήλιος», γράφει ότι η έρευνά του έδειξε ότι ο Αρχιμήδης ήταν τελικά ο πατέρας των σύγχρονων όπλων ακτίνων λέιζερ, όπως οι τηλεκατευθυνόμενες βόμβες και πύραυλοι.
Τα τεχνολογικά επιτεύγματα των αρχαίων Ελλήνων, αναρίθμητα. Εμείς επιχειρήσαμε να σας δώσουμε μόνο μία γεύση. Ας μην ξεχνάμε φυσικά πως μέσα σε αυτά περιλαμβάνονται και οι άπειροι αρχαιολογικοί ναοί και τα αγάλματα, που μέχρι σήμερα αποτελούν στολίδι της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς (Παρθενών, χρυσελεφάντινο άγαλμα του Διός στην Ολυμπία, Ασκληπιεία, Ηραίο της Σάμου, Ναός της Αρτέμιδος στην Έφεσο,κλπ).
Τα εν λόγω επιτεύγματα άλλαξαν ριζικά τη ζωή των ανθρώπων σε όλα τα επίπεδα (παραγωγή, τροφή, ένδυση, συνθήκες διαβίωσης, επιστήμη, πολιτισμός, κλπ) αλλά ταυτόχρονα έβαλαν τα θεμέλια της μετέπειτα τεχνολογικής και επιστημικής ανάπτυξης παγκοσμίως. Ωστόσο τονίζουμε ξανά πως μιλήσαμε μόνο για τα ευρήματα που είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε… Υπάρχουν χιλιάδες αναφορές σε συγγράμματα των αρχαίων Ελλήνων σε ύπαρξη τεχνολογίας από τα πανάρχαια κιόλας χρόνια και μιας τεχνολογίας μάλιστα που είχε φτάσει στο απώγειο της (πχ τα γραφόμενα του Πλάτωνα, βασισμένα σε αιγυπτιακά «αρχεία», για τον πόλεμο Ελλήνων-Ατλάντων περί το 9.500 π.Χ. με όπλα πολύ υψηλής τεχνολογίας).
Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι αρχαίοι Έλληνες ξεχώρισαν με την δράση τους και σε αυτό τον τομέα, δίνοντας τα φώτα στους στις επερχόμενες γενιές…
