της Κορίνας Καφετζοπούλου
Ο δρόμος που συγκέντρωνε όλες τις τέχνες και τους πρακτικούς γιατρούς, "ζει" ακόμα.Το τελευταίο καμίνι έσβησε από τα Ντερμιτζίδικα ή Δερμιτζίδικα τη δεκαετία του 1990. Τις "Θερμοπύλες" φύλαγε ο Γιάννης Καλογεράκης.
Όταν περνάς από στο στενό της Μονής Οδηγητρίας "ακούς" ακόμα, τον χτύπο του σφυριού πάνω στο αμόνι. Τόσοι σιδεράδες πέρασαν από τα Δερμιτζίκα ή Ντερμιτζίδικα στο κέντρο της πόλης του Ηρακλείου και όλη μέρα πύρωναν το σίδερο στο καμίνι και το καταχτυπούσαν.
Άλλος έφτιαχνε το πέταλο του αλόγου, άλλος έκανε τις πόρτες και τα κερκέλια ή τα παντζούρια και τα σκαπέτια με τις σκαλίδες, τα χειροποίητα κλειδιά για τις «γύφτικες» κλειδαριές.
Όλοι ήταν σιδεράδες αλλά ο καθένας είχε την τέχνη του. Τα είχαν "χωρισμένα", κανείς δεν έπαιρνε τη δουλειά του άλλου, ζούσαν όλοι, έτρωγαν από το ίδιο ψωμί.
Παλιά , κλειδιά, πέταλα και κερκέλια στους τοίχους .
Οι πρώτοι σιδεράδες εμφανίστηκαν εκεί στις αρχές του 1900.
Τα Ντερμιτζίδικα (χώρος εργασίας των σιδεράδων), ήταν χωρισμένα σε τρεις γειτονιές όπως αναφέρεται και στο βιβλίο του Δημήτρη Σάββα «Λες και ήταν Χθες! Μνήμες …από το παλιό Ηράκλειο».
Τα Πάνω Ντερμιτζίδικα στην οδό Κόσμων, τα μεσακά στην Μονή Οδηγητρίας και Αργυράκη και τα κάτω Ντερμιτζίδικα στην οδό Βουρβάχων .
Και τότε και τώρα ο χώρος των σιδεράδων είναι ένα μέρος όπου θα βρει κανείς ό,τι ψάχνει - ακόμα και το πιο αξιοπερίεργο.
Αυτή η ιδιαιτερότητα κρατά ζωντανή την περιοχή, ασχέτως αν άλλαξε η βιτρίνα των καταστημάτων, στα ελάχιστα που απέμειναν διότι τα τετραγωνικά είναι σχεδόν τα ίδια.
H κόρη του Γιάννη Καλογεράκη η κ. Ολυμπία κρατά το μαγαζί πλέον.
Το MadeinCreta, επέλεξε τα μεσακά για να βρει έναν λύχνο ή μια βρύση τενεκεδένια με θήκη για το σαπούνι.
Όσο και να φανεί περίεργο αυτά τα αντικείμενα υπάρχουν εκεί διότι ... τα αγοράζει ο κόσμος, όπως και τις λάμπες πετρελαίου και τα φυτίλια με το χιλιόμετρο!
Τέτοια αλλαγή, κοσμογονική …
Τώρα υπάρχουν αυτά, τότε υπήρχαν άλλα. Τα εργαλεία για τα αμπέλια έφτιαχναν οι σιδεράδες, τα απαραίτητα του σπιτιού…. ήταν και ο γανωτής εκεί και γάνωνε τα τσικάλια (μπρούτζινα και χάλκινα).
Στη Μονής Οδηγητρίας ήταν και τα Τσιλιγκίρικα ή Σαράτσικα όπου έφτιαχναν χαλινάρια και ό,τι χρειαζόταν το άλογο ή ο γάιδαρος.
Στην ίδια γειτονιά και τα γιατράδικα με τους πρακτικούς γιατρούς. Πώς να μην είχε κόσμο αυτή η γειτονιά με τόσες ειδικότητες μαζεμένες σε έναν μικρό δρόμο;
Ανάμεσα σε αυτό το συρφετό, στη γωνία έστεκε ο φημισμένος φούρνος της κυρά Μαρίας με το ευωδιαστό ζυμωτό ψωμί, που άχνιζε όταν ζεστό του έκοβες τη «γωνία», για να σε αγαπάει η πεθερά.
Άλλες μυρωδιές, άλλες συνήθειες, άλλες ανάγκες.
Στα μεσακά Ντερμιτζίδικα λοιπόν, περίπου 12 μαγαζάκια είχαν στέγη.
Το μικρότερο 10 τμ, το μεγαλύτερο 18 τμ, τα πιο πολλά 12 τμ.
Το ένα χωριζόταν από το άλλο με έναν πέτρινο τοίχο 50 εκατοστών. Ακόμα ο ίδιος τοίχος τα χωρίζει , «ντυμένος» με θήκες για τα κλειδιά.
Ένα από τα πιο παλιά μαγαζιά της γειτονιάς είναι αυτό που διατηρεί η κ. Ολυμπία Καλογεράκη.
Στα Ντερμιτζίδκα μεγάλωσε ο Γιάννης Καλογεράκης ήταν από τους τελευταίους σιδεράδες της γειτονιάς
Όσο και να φανεί περίεργο αυτά τα αντικείμενα υπάρχουν εκεί διότι ... τα αγοράζει ο κόσμος, όπως και τις λάμπες πετρελαίου και τα φυτίλια με το χιλιόμετρο!
Τέτοια αλλαγή, κοσμογονική …
Τώρα υπάρχουν αυτά, τότε υπήρχαν άλλα. Τα εργαλεία για τα αμπέλια έφτιαχναν οι σιδεράδες, τα απαραίτητα του σπιτιού…. ήταν και ο γανωτής εκεί και γάνωνε τα τσικάλια (μπρούτζινα και χάλκινα).
Στη Μονής Οδηγητρίας ήταν και τα Τσιλιγκίρικα ή Σαράτσικα όπου έφτιαχναν χαλινάρια και ό,τι χρειαζόταν το άλογο ή ο γάιδαρος.
Στην ίδια γειτονιά και τα γιατράδικα με τους πρακτικούς γιατρούς. Πώς να μην είχε κόσμο αυτή η γειτονιά με τόσες ειδικότητες μαζεμένες σε έναν μικρό δρόμο;
Ανάμεσα σε αυτό το συρφετό, στη γωνία έστεκε ο φημισμένος φούρνος της κυρά Μαρίας με το ευωδιαστό ζυμωτό ψωμί, που άχνιζε όταν ζεστό του έκοβες τη «γωνία», για να σε αγαπάει η πεθερά.
Άλλες μυρωδιές, άλλες συνήθειες, άλλες ανάγκες.
Στα μεσακά Ντερμιτζίδικα λοιπόν, περίπου 12 μαγαζάκια είχαν στέγη.
Το μικρότερο 10 τμ, το μεγαλύτερο 18 τμ, τα πιο πολλά 12 τμ.
Το ένα χωριζόταν από το άλλο με έναν πέτρινο τοίχο 50 εκατοστών. Ακόμα ο ίδιος τοίχος τα χωρίζει , «ντυμένος» με θήκες για τα κλειδιά.
Ένα από τα πιο παλιά μαγαζιά της γειτονιάς είναι αυτό που διατηρεί η κ. Ολυμπία Καλογεράκη.
Στα Ντερμιτζίδκα μεγάλωσε ο Γιάννης Καλογεράκης ήταν από τους τελευταίους σιδεράδες της γειτονιάς
Ο πατέρας της, ο Γιάννης, που δε ζει πια ήταν ο τελευταίος που έσβησε το καμίνι του, το 1990.
Μετά το άναψε στα Καλέσσα. Για αρκετά χρόνια ακόμα οι αγρότες θα του πήγαιναν τα εργαλεία για τα επιδιορθώσει.
Σχεδόν μέχρι το τέλος της ζωής του, ασχολούνταν με το σίδερο.
Πιο πριν το μαγαζί το είχε ο πατέρας του, ο Γιώργος, δίπλα του έμαθε τη δουλειά.
Ήθελε και αυτός γιο αλλά δεν τον έκανε.
«Ήρθαν» όμως τέσσερις τσούπρες και το άγχος του, μετά από κάθε γέννα ήταν ποιος θα συνεχίσει το μαγαζί.
Τελικά το συνέχισε η κυρία Ολυμπία, η δευτερότοκη. Δεν "ξεκολλούσε" από δίπλα του, από μικρή. Της άρεσε η πολυκοσμία για αυτό και τον ακολουθούσε.
Έβλεπε, παρακολουθούσε, και έκανε και τις ζημιές της, ως παιδί, αλλά πάντα εκεί.
Τίποτα δεν άλλαξε στο κλειδαράδικο - πλέον - που στέκει τόσα χρόνια εκεί, και οι φωτογραφίες του πατέρα που έχασε πριν δέκα μήνες, εκεί είναι.
Τα παλιά αντικείμενα του, τα έχει στο σπίτι.
Μαύρα φοράει και τα μάτια της βουρκώνουν στη θύμησή του, είναι άλλωστε λίγος ο χρόνος που αποχωρίστηκαν.
Ο «γαμπρός»
O κ. Διαμαντής Πασσαδάκης και η τενεκεδένια βρύση
Μετά το άναψε στα Καλέσσα. Για αρκετά χρόνια ακόμα οι αγρότες θα του πήγαιναν τα εργαλεία για τα επιδιορθώσει.
Σχεδόν μέχρι το τέλος της ζωής του, ασχολούνταν με το σίδερο.
Πιο πριν το μαγαζί το είχε ο πατέρας του, ο Γιώργος, δίπλα του έμαθε τη δουλειά.
Ήθελε και αυτός γιο αλλά δεν τον έκανε.
«Ήρθαν» όμως τέσσερις τσούπρες και το άγχος του, μετά από κάθε γέννα ήταν ποιος θα συνεχίσει το μαγαζί.
Τελικά το συνέχισε η κυρία Ολυμπία, η δευτερότοκη. Δεν "ξεκολλούσε" από δίπλα του, από μικρή. Της άρεσε η πολυκοσμία για αυτό και τον ακολουθούσε.
Έβλεπε, παρακολουθούσε, και έκανε και τις ζημιές της, ως παιδί, αλλά πάντα εκεί.
Τίποτα δεν άλλαξε στο κλειδαράδικο - πλέον - που στέκει τόσα χρόνια εκεί, και οι φωτογραφίες του πατέρα που έχασε πριν δέκα μήνες, εκεί είναι.
Τα παλιά αντικείμενα του, τα έχει στο σπίτι.
Μαύρα φοράει και τα μάτια της βουρκώνουν στη θύμησή του, είναι άλλωστε λίγος ο χρόνος που αποχωρίστηκαν.
Ο «γαμπρός»
O κ. Διαμαντής Πασσαδάκης και η τενεκεδένια βρύση
Τη βόλτα του ως φοιτητής συνήθιζε να κάνει στα Ντερμίτζικα, ο Διαμαντής και γνώρισε τον πεθερό του χωρίς να το ξέρει, τον κ. Νότη Κυριακάκη!
Εκεί δεν είχε καφενείο αλλά του άρεσε η φασαρία και ότι από το στενό περνούσε κάθε «καρυδιάς καρύδι». Που να ξέρε ότι εκεί, στη γωνία Μονής Οδηγητρίας και Αργυράκη θα ήταν το ριζικό του;
Σπούδασε, έκανε διάφορα και ρίζωσε τελικά στο φοιτητικό του στέκι.
Το αγαπά το μέρος και αυτό είναι κάτι που φαίνεται από τις εικόνες που μεταφέρει .
«Κάθε λογής άνθρωπο και κάθε λογής πράγμα εδώ θα το βρεις ακόμα και σήμερα. Είναι χαρακτηριστικό πέρασμα του Ηρακλείου αυτή η γειτονιά. Δεν υπάρχει περίπτωση κάποιος να επισκεφτεί το κέντρο και να μην περάσει από εδώ ή να ψάχνει κάτι «παράξενο» και να μην μας το ζητήσει».
Ο κ. Διαμαντής Πασσαδάκης έχει πολλές μνήμες από την περιοχή και πολλές μυρωδιές που κρατά ακόμα: και του ζυμωτού ψωμιού αλλά και του πετρελαίου μεταγενέστερα καθώς στο μαγαζί επισκεύαζαν τη δεκαετία του ’80 τις σόμπες πετρελαίου.
Ουρές σχηματίζονταν μέχρι αργά το βράδυ με τους πελάτες να περιμένουν να φτιαχτεί ζημιά για να ζεσταθούν.
Κατά έναν παράδοξο τρόπο το φυτίλι έχει κίνηση ακόμα, και ειδικά η λάμπα πετρελαίου!
Εκεί δεν είχε καφενείο αλλά του άρεσε η φασαρία και ότι από το στενό περνούσε κάθε «καρυδιάς καρύδι». Που να ξέρε ότι εκεί, στη γωνία Μονής Οδηγητρίας και Αργυράκη θα ήταν το ριζικό του;
Σπούδασε, έκανε διάφορα και ρίζωσε τελικά στο φοιτητικό του στέκι.
Το αγαπά το μέρος και αυτό είναι κάτι που φαίνεται από τις εικόνες που μεταφέρει .
«Κάθε λογής άνθρωπο και κάθε λογής πράγμα εδώ θα το βρεις ακόμα και σήμερα. Είναι χαρακτηριστικό πέρασμα του Ηρακλείου αυτή η γειτονιά. Δεν υπάρχει περίπτωση κάποιος να επισκεφτεί το κέντρο και να μην περάσει από εδώ ή να ψάχνει κάτι «παράξενο» και να μην μας το ζητήσει».
Ο κ. Διαμαντής Πασσαδάκης έχει πολλές μνήμες από την περιοχή και πολλές μυρωδιές που κρατά ακόμα: και του ζυμωτού ψωμιού αλλά και του πετρελαίου μεταγενέστερα καθώς στο μαγαζί επισκεύαζαν τη δεκαετία του ’80 τις σόμπες πετρελαίου.
Ουρές σχηματίζονταν μέχρι αργά το βράδυ με τους πελάτες να περιμένουν να φτιαχτεί ζημιά για να ζεσταθούν.
Κατά έναν παράδοξο τρόπο το φυτίλι έχει κίνηση ακόμα, και ειδικά η λάμπα πετρελαίου!
