τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αξίζει να τονίζουμε ότι πρόκειται για διαγωνισμό, άρα ζητείται από τους εξεταζόμενους να έχουν καλύτερες επιδόσεις από τους άλλους, με τους οποίους συναγωνίζονται και όχι να υπερβούν μιαν ορισμένη βάση, όπως συνηθίζουν να νομίζουν, για την επιτυχία τους.
Μετά την επίσημη λήξη των φετινών πανελλαδικών εξετάσεων, η πάντοτε απρόσωπη και αόρατη Κεντρική Επιτροπή των Εξετάσεων (Κ.Ε.Ε.) , επιχειρώντας το σχετικό απολογισμό , διαβεβαίωσε την εκπαιδευτική κοινότητα και την ελληνική κοινωνία για την «εντός ύλης» επιλογή των εξεταστικών θεμάτων, την επιστημονική τους εγκυρότητα, την κλιμάκωση της δυσκολίας τους και την ικανοποίησή της για την εξέταση της «συνδυαστικής σκέψης και της κριτικής ικανότητας» των μαθητών , «στοιχεία, άλλωστε, που», κατά τη διαβεβαίωση της Κ.Ε.Ε. «αναπτύσσονται στα σχολεία μας με την καθοδήγηση των καθηγητών μας».
Καθώς εκτυλίσσονταν οι εξετάσεις αναρωτιόμαστε όλοι οι «εμπλεκόμενοι» 3 , όλοι οι αγωνιώντες, μαθητές, γονείς, φροντιστές, και γενικότερα όλοι οι εκπαιδευτικοί αν οι άνθρωποι αυτοί γνώριζαν την εκπαιδευτική πραγματικότητα. Τώρα, επί τέλους αποκαλύφθηκε, ότι προφανώς «ήλθαν απ’ αλλού».
Αποκαλύφθηκε ότι στα δικά «τους» σχολεία ασκείται η συνδυαστική σκέψη και η κριτική ικανότητα, ότι στα δικά «τους» σχολεία οι εκπαιδευτικοί «τους» ετοίμασαν τους υποψήφιους γι’ αυτά τα θέματα, γιατί, βέβαια, στα σχολεία που όλοι εμείς βιώσαμε και γνωρίζουμε από τα παιδιά μας αυτά μάλλον ήταν μακρινά και απρόσιτα. Συνάδελφος φροντιστής ζήτησε από το ιστολόγιο του4 να του υποδείξουν σε ποια σχολεία εργάζονται οι εκπαιδευτικοί της δευτεροβάθμιας που συμμετέχουν στην επιτροπή, για να στείλει και τα δικά του παιδιά σε αυτά ∙ αλλά από όσο γνωρίζω δεν έχει λάβει απάντηση.
Είναι προφανές ότι οι κύριοι αυτοί αγνοούν ασφαλώς την ελληνική σχολική πραγματικότητα και αυτό το επιβεβαιώνουμε άλλη μία φορά.
Αγνοούν το γεγονός ότι το μισό τετράμηνο της σχολικής χρονιάς αναλώνεται σε κινητοποιήσεις της σχολικής κοινότητας για τη διεκδίκηση των αυτονόητων: των εκπαιδευτικών, των βιβλίων, της θέρμανσης, της ίδιας της ύπαρξης των σχολικών μονάδων. Κατά το άλλο μισό η διδακτική διαδικασία διενεργείται σε άδειες αίθουσες, αφού οι μαθητές βαρύτατα «ασθενείς» – με συνταγή ειδικών γιατρών – μελετούν στο σπίτι στην καλύτερη περίπτωση, θεωρώντας ασφαλώς ανεδαφική και ατελέσφορη τη συμμετοχή τους στα σχολικό μάθημα.
Να μιλήσουμε άλλη μια φορά για τις εκπαιδευτικές ανεπάρκειες ή για την παγιωμένη πρακτική της μηχανιστικής αποστήθισης, γενικευμένης από την έναρξη του δημοτικού σχολείου έως τις πανελλαδικές εξετάσεις για πολλά μαθήματα; Όσα και αν πούμε θα αναφερόμαστε σε κοινοτοπίες, μάλλον άγνωστες μόνο στα μέλη της Κ.Ε.Ε., πιθανότατα και στο αρμόδιο υπουργείο.
Δεν θα μιλήσω ξεχωριστά για την αθλιότητα της κοινωνικής ζωής στη χώρα μας τη χρονιά που πέρασε, για την πανθομολογούμενη ανθρωπιστική κρίση, βίωμα ασφαλώς και πολλών υποψηφίων. Δεν θα μιλήσω για τις διαστάσεις του «ψυχολογικού πολέμου» κατά την επιστράτευση των λειτουργών της μέσης εκπαίδευσης , δεν θα μιλήσω για τα ατοπήματα της πολιτείας. Γιατί τα παιδιά δεν ξέρουν ακόμη για ποιες και πόσες θέσεις διαγωνίστηκαν, αφού κλήθηκαν να μπουν σε ένα γήπεδο και να παίξουν έναν αγώνα, χωρίς να γνωρίζουν τα βασικά της διοργάνωσής του.
Με δεδομένη πάντως αυτή την εκπαιδευτική – κοινωνική πραγματικότητα η εντεταλμένη από το Υπουργείο Παιδείας Επιτροπή διαμόρφωσε θέματα τέτοια που ψυχολογικά, παιδαγωγικά και γνωστικά ξένιζαν τους μαθητές, τους αποθάρρυναν και σε σπάνιες περιπτώσεις τους επέτρεπαν να αναδείξουν και αυτές ακόμη τις κατακτημένες γνώσεις τους.
Δεν είναι ότι δεν είχαμε προετοιμάσει τα παιδιά για τα «δύσκολα». Τα δύσκολα στα μαθήματα διδάχθηκαν στα περισσότερα φροντιστήρια, πιθανόν και σε σχολεία. Τι να κάνει όμως η δική μας εμμονή στα δύσκολα σε μια κοινωνία που τους ετοιμάζει από τα πρώτα παιδικά τους χρόνια για τη διεκδίκηση κατακτήσεων με την ήσσονα δυνατή προσπάθεια; Πώς να επενεργήσει η αξία του μόχθου σε ένα σχολείο, που τους χαϊδεύει τα αυτιά με αριστεία και με το ψευδοεπιχείρημα της ενίσχυσης αναγκάζονται οι εκπαιδευτικοί του δημόσιου σχολείου να προσφέρουν απλόχερα τα «χάπια» του εφησυχασμού της οικογένειας εν είδει βαθμών; Έτσι μαθητές και γονείς αιφνιδιάστηκαν. Ακόμη ωστόσο και εκείνοι που σοβαρά αντιμετώπιζαν το υψηλό επίπεδο των απαιτουμένων είχαν πάντα τη δυνατότητα να συμμετάσχουν με ελπίδες στον αγώνα, που στήθηκε;
Γνωρίζουμε όλοι οι «εμπλεκόμενοι» - και το γνωρίζουμε καλά - ότι ο μέσος μαθητής δεν ήταν σε θέση να ανταποκριθεί στα θέματα που ζητήθηκαν χωρίς υψηλού επιπέδου φροντιστηριακή προετοιμασία, χωρίς ειδικές σημειώσεις και πρόσθετη εξάσκηση, χωρίς εντατικό πρόγραμμα δουλειάς διάρκειας τουλάχιστον δύο χρόνων (και δεν εννοώ ασφαλώς σχολικών, αλλά ημερολογιακών ή έστω τέτοιων όπως προσδιορίζονται στη φροντιστηριακή συμπληρωματική εκπαίδευση).
Στα μαθηματικά οι κατά τεκμήριο ειδικοί δεν μίλησαν απλώς για δύσκολα, αλλά για «λάθος θέμα».
Στη φυσική όσοι προνόησαν να παρακολουθούν τα προτεινόμενα στις ιστοσελίδες των ειδημόνων ήσαν οι κυρίως ωφελημένοι.
Στα αρχαία ελληνικά οι εκδόσεις των αρχαίων ελληνικών κειμένων επιβεβαιώθηκε άλλη μια φορά ότι δεν ακολουθούν πιστά τα οξφορδιανά στερεότυπα που η ΚΕΕ με εμμονή χρησιμοποιεί κατά τα ακαδημαϊκά πρότυπα.
Άρα, οι καθηγητές θα έπρεπε να έχουν προνοήσει να συμπληρώσουν τη διδασκόμενη στο σχολείο Γραμματική του Οικονόμου και να έχουν προϊδεάσει για την πολυμορφία του «ότι», που οι κλασικοί φιλόλογοι αναγνωρίζουν από το νόημα και όχι από τη γραφή, όπως στα σχολικά βιβλία διδάσκεται.
Από τα παραπάνω συνάγεται ότι τα προσφερόμενα στο σχολείο βιβλία ούτε κατά το ελάχιστον δεν επαρκούν για την προετοιμασία των υποψηφίων. Από αλλού πρέπει να αντλήσουν τα αναγκαία για τη μελέτη και την προετοιμασία τους, εάν θέλουν να επιτύχουν στις εξετάσεις σαν τις φετινές.
Και κάτι ακόμη: διαμαρτύρομαι για την αδιαφορία των ιθυνόντων στο θέμα της ανισοτιμίας των εξεταζομένων των διαφορετικών πεδίων και των διαφορετικών κατευθύνσεων. Η στρεβλότητα του εξεταστικού που εγκαινιάστηκε στη νέα χιλιετία αναδείχθηκε σε όλο της το μεγαλείο άλλη μια φορά. Τυχεροί και άτυχοι οι επιλέξαντες βιολογία ή μαθηματικά αντιστοίχως από οποιαδήποτε κατεύθυνση, που διεκδικούν όμως την εισαγωγή τους στις ίδιες σχολές, αναμένουν τις συνέπειες των λαθών ή της αβλεψίας της Κ.Ε.Ε.
Ας εξετάσουμε τώρα πώς ο μαθητής ο διδαγμένος στις σχολικές αίθουσες, μακριά από τις ιστοσελίδες των ειδικών και τις επιστημονικές προτάσεις των ειδημόνων θα μπορούσε να διακριθεί σε αυτές τις εξετάσεις; Προφανής η απάντηση των Εξεταστών: ας γράψουν καλά όσοι είναι έτοιμοι, άλλωστε και πολλοί από τους άλλους κάπου θα μπουν... Πού άραγε;
Δεν «κομίζω γλαύκα εις Αθήνας» επιβεβαιώνοντας την καταπάτηση κάθε είδους ισοτιμίας των ευκαιριών.
Δεν πρωτοτυπώ μιλώντας για τη διάθεση αναπαραγωγής των κοινωνικών ανισοτήτων και αποκλεισμού των παιδιών των χαμηλότερων κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων από τις σπουδές και από τις υψηλόβαθμες σχολές.
Δεν διαπιστώνω πρώτη την εξόφθαλμη ασυνέπεια του Υπουργείου και των συνεργατών του στις δημοσιοποιημένες δεσμεύσεις τους για τους όρους επιλογής και διαμόρφωσης των εξεταστικών θεμάτων.
Διαμαρτύρομαι όμως για όλα εκείνα που εντείνουν τις κοινωνικές ανισότητες περισσότερο από κάθε άλλη παρελθούσα εποχή. Μοιάζει η πρόοδος της εποχής να πηγαίνει αντίστροφα με τη διάδοση της γνώσης και της παιδείας. Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης δεν έχουν θέση οι ευαισθησίες και η κοινωνική πολιτική. Σημασία έχει ο αέναος ανταγωνισμός των πάντων εναντίον όλων, η διαρκής αξιολόγηση ως προϋπόθεση της ίδιας της επιβίωσης. Και ιδού η χρησιμότητα των εξετάσεων.
Συχνά λέμε στα παιδιά ότι «οι εξετάσεις δεν τελειώνουν ποτέ», αλλά κάθε εξέταση μας προετοιμάζει για άλλες μεγαλύτερες, μας προετοιμάζει για την αυτοδύναμη ένταξή μας στην κοινωνία και στην πολιτεία μας. Αυτές οι εξετάσεις τους έμαθαν πολλά γι’ αυτή την κοινωνία και την πολιτεία όχι μόνο της ανισότητας αλλά και της ανευθυνότητας των ιθυνόντων.
Ωστόσο ήρθε η ώρα να συνειδητοποιήσουν και τα μέλη της Κ.Ε.Ε. και οι υπεύθυνοι της πολιτείας επίσης ότι «οι εξετάσεις δεν τελειώνουν ποτέ». Όπως ο ευαίσθητος πανεπιστημιακός δάσκαλος Γιώργος Γραμματικάκης πρόσφατα δήλωσε ότι αισθάνθηκε εξεταζόμενος, λόγω της επιλογής του κειμένου του ως εξεταστικού θέματος στο μάθημα της γλώσσας, έτσι , έδωσαν άλλη μια φορά και τα μέλη της Κ.Ε.Ε., καθώς και οι πολιτικοί τους προϊστάμενοι, τις δικές τους εξετάσεις απέναντι στην ελληνική κοινωνία και κυρίως απέναντι στη νεολαία της. Ας περιμένουν τα δικά τους αποτελέσματα στο άμεσο και στο μακρινό μέλλον.
(1) Τον τίτλο τον δανείζομαι από τους στίχους που έγραψε μαθητής από τη Θεσσαλονίκη στο γραπτό του αντί για τις απαντήσεις του στο μάθημα των Μαθηματικών και πρόσφατα έκανε το «γύρο του Διαδικτύου» .
(2) Ένα άρθρο του Θωμά Σιδέρη στο alfavita.gr μας υπενθύμιζε το θεατρικό έργο του Εντουάρντο ντε Φίλιππο «Οι εξετάσεις δεν τελειώνουν ποτέ» (1973).
(3) Τον όρο τον χρησιμοποίησαν οι υπεύθυνοι της Κεντρικής Επιτροπής Εξετάσεων, (Κ.Ε.Ε.) αναφερόμενοι μόνο στους εκπαιδευτικούς του δημόσιου τομέα. Εγώ τον χρησιμοποιώ με την κυριολεκτική του σημασία, όπως φαίνεται από τα γραφόμενα παρακάτω.
(4) Αναφέρομαι στο Μιχάλη τον Αμοιραδάκη, http://michalisamoiradakis.blogspot.com.
(5) Ως γνωστόν στα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής των Εξετάσεων συμμετέχουν καθηγητές και της δευτεροβάθμιας και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης..
Στέλλα Αλιγιζάκη
Φιλόλογος - Ιστορικός
flashnews.gr
