O Ολυμπος δεν έχει μόνο την ψηλότερη κορυφή της Ελλάδας, αλλά και ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα ονόματα της υφηλίου. Βάφτίζοντας τους διασημότερους παγκόσμιους αγώνες, αθλητικούς συλλόγους, διεθνείς αεροπορικές εταιρείες, στάδια, κ.ά. Το όνομά του καθιερώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο ως παγκόσμια ονομασία. Σήμερα μπορεί να μην «κουβαλάει» την αίγλη της αρχαιότητας, παραμένει όμως το επιβλητικότερο όρος της χώρας μας.
Σχεδόν στο κέντρο της ηπειρωτικής Ελλάδας και μια ανάσα από τις ακτές του Αιγαίου, αποτελεί έναν δημοφιλή προορισμό που όλοι ονειρεύονται να επισκεφθούν. Μέσα σε λίγα λεπτά μπορείς να μεταβείς από τις πανέμορφες πλαγιές του στις πεντακάθαρες παραλίες και να απολαύσεις τις βουτιές σου.
Ανάμεσά τους παρεμβάλλονται μερικοί από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας, μαγευτικοί φυσικοί τόποι και άκρως ενδιαφέροντες οικισμοί. Το μόνο που θα χρειαστεί ο επισκέπτης της Πιερίας είναι χρόνος, για να προλάβει να γνωρίσει κάθε γωνιά της!
Το αρχαιολογικό πάρκο του Δίου και το μουσείο
Στους πρόποδες του βουνού, που σύμφωνα με τη μυθολογία κατοικούσε ο Δίας, απλώνεται το Δίον, το ομορφότερο ίσως αρχαιολογικό πάρκο της χώρας μας. Το σημείο επιλέχθηκε αρχικά από τον βασιλιά της Θεσσαλίας Δευκαλίωνα, ο οποίος έστησε έναν βωμό προς τιμήν του Δία, όμως οι επόμενοι βασιλείς της Μακεδονίας το ανέδειξαν σε ένα από τα μεγαλύτερα θρησκευτικά κέντρα του Ολύμπιου Δία και σε ιερή πόλη των Μακεδόνων. Μάλιστα στα χρόνια της βασιλείας του Αρχέλαου (414-339 π.Χ.) καθιερώθηκαν οι εννιάμεροι αθλητικοί αγώνες «εν Δίω Ολύμπια» προς τιμήν του Δία και των Μουσών. Οι Μακεδόνες βασιλείς, μεταξύ των οποίων και ο Φίλιππος Β', προσέφεραν θυσίες μετά τις νικηφόρες εκστρατείες τους, ενώ ο Αλέξανδρος έστησε στον ναό του Δία 25 χάλκινα αγάλματα ιππέων -έργα του Λύσιππου- μετά τη μάχη του Γρανικού (334 π.Χ.). Το 220 π.Χ. καταστράφηκε από τους Αιτωλούς, όμως ξανακτίστηκε αμέσως από τους Μακεδόνες. Τον 2ο αι. μ.Χ. η πόλη πέρασε σε Ρωμαϊκή κατοχή και γνώρισε άλλη μια περίοδο ακμής καθώς υπήρξε μία από τις τέσσερις μεγάλες ρωμαϊκές αποικίες στη Μακεδονία.
Για να γνωρίσετε την ιστορία του Δίου θα χρειαστεί να αφιερώσετε αρκετό χρόνο και να περπατήσετε στον χώρο, επάνω σε μεταλλικές γέφυρες, σηματοδοτημένα μονοπάτια και αρχαίους πλακοστρωμένους δρόμους, ανάμεσα σε πυκνή βλάστηση, τρεχούμενα νερά και πηγές που αναβλύζουν ανάμεσα στα μνημεία. Θα θαυμάσετε κίονες και αγάλματα της ελληνιστικής εποχής, αρχαία και ρωμαϊκά θέατρα, θέρμες, ρωμαϊκά κτίρια, παλαιοχριστιανικές βασιλικές, κ.ά. Στα σημαντικότερα και εντυπωσιακότερα μνημεία περιλαμβάνονται τα ιερά λατρείας των θεών, όπως της Αιγύπτιας θεάς Ισιδας, όπου λατρευόταν και η Αφροδίτη Υπολυμπίδια, το ιερό της Δήμητρας που αποτελεί το παλαιότερο γνωστό μακεδονικό ιερό (με διάρκεια λειτουργίας από τον 6ο αι. π.Χ. μέχρι την επικράτηση του χριστιανισμού), το ιερό του Διός Υψίστου και το τέμενος του Ολυμπίου Διός.
Σχεδόν όλα τα ιερά ανακαλύφθηκαν άθικτα, με τα λατρευτικά αγάλματα, τις επιγραφές και τα ψηφιδωτά τους. Ανατολικότερα του αρχαιολογικού χώρου και σε μικρή απόσταση βρίσκεται ο οικισμός του Δίου. Εκεί υπάρχει το αρχαιολογικό μουσείο, το οποίο φιλοξενεί ευρήματα προερχόμενα από τον Δίον, τον Ολυμπο και την ευρύτερη περιοχή της Πιερίας. Στο τριώροφο κτίριο που ανακαινίστηκε σχετικά πρόσφατα, υπάρχουν μοναδικά εκθέματα τοποθετημένα κατά ενότητες. Η συλλογή του ισογείου περιλαμβάνει αγάλματα, ανάγλυφα, επιτύμβιες στήλες, αρχιτεκτονικά μέλη, κοσμήματα, καθώς και τα ευρήματα από το ιερό του Διός Υψίστου που εκτίθενται σε ξεχωριστή αίθουσα. Από τη συλλογή του πρώτου ορόφου ξεχωρίζουν τα ψηφιδωτά και το σπάνιο αρχαίο όργανο ύδραυλις. Πρόκειται για ένα πνευστό μουσικό όργανο -βασιζόμενο στην υδραυλική κίνηση- που η κατασκευή του υπολογίζεται τον 1ο αι. π.Χ. Σύμφωνα με τους ειδικούς είναι το αρχαιότερο όργανο στον κόσμο. Στο υπόγειο του μουσείου λειτουργεί μόνιμη εκπαιδευτική έκθεση με θέμα «Η καθημερινή ζωή στο αρχαίο Δίον».
Fast Info
Ωράριο λειτουργίας
Ο αρχαιολογικός χώρος του Δίου, όπως και το Αρχαιολογικό Μουσείο είναι ανοικτά καθημερινά από τις 08:30 το πρωί μέχρι τις 15:00 το μεσημέρι.
Το κέντρο μεσογειακού ψηφιδωτού
Μαθητές από κάθε γωνιά της Ελλάδας συγκεντρώνονται κάθε καλοκαίρι στο κέντρο και διδάσκονται την τέχνη του ψηφιδωτού. Στη συνέχεια εκθέτουν τα έργα τους εμπνευσμένα από τους αρχαίους Μακεδόνες και τα ψηφιδωτά του αρχαίου Δίου. Το καλοκαίρι του 2010 φιλοξενήθηκε στο κέντρο το Παγκόσμιο Συνέδριο Ψηφοθετών.
Η αρχαιοθήκη του Δίου
Πάρτε μια γεύση από τη δουλειά των αρχαιολόγων. Δίπλα στο Αρχαιολογικό Μουσείο θα δείτε αρχαιολογικά ευρήματα όπως ήρθαν στο φώς, θα κατανοήσετε πώς προκύπτει η αρχαιολογική πληροφορία, καθώς και τη συντήρηση και αποθήκευση των αρχαίων ευρημάτων.
Το φαράγγι του Ενιπέα
Από το Λιτόχωρο ξεκινούν τα περισσότερα μονοπάτια που οδηγούν στις πλαγιές και τα καταφύγια του Ολύμπου. Ακόμα και αν δεν είστε από τους «φανατικούς» της περιπέτειας μπορείτε να πάρετε μια έντονη γεύση από τη μαγεία του βουνού. Στην ανατολική πλευρά του Λιτόχωρου βρίσκεται η αρχή ενός μονοπατιού προς το φαράγγι του Ενιπέα. Πρόκειται για ένα εύκολο και ασφαλές, για όλους, μονοπάτι στις απότομες πλαγιές του φαραγγιού, που μπορεί να περπατηθεί όλες τις εποχές και προσφέρει εντυπωσιακές εικόνες μέσα στην πλούσια φύση. Είναι τσιμεντοστρωμένο, μια και ακολουθεί τον αγωγό νερού, με προστατευτικά κάγκελα και μοναδική θέα.
Μετά από περίπου μισή ώρα περπατήματος θα καταλήξετε σε ένα μικρό τεχνητό φράγμα. Ακριβώς κάτω από το φράγμα υπάρχει μια φυσική λίμνη όπου το καλοκαίρι μπορείτε να κολυμπήσετε και να κάνετε βουτιές. Η αφετηρία του μονοπατιού είναι κοινή με τη διαδρομή που οδηγεί στη θέση Πριόνια και το καταφύγιο «Σπήλιος Αγαπητός» (2.100 μ.). Είναι τμήμα του Ε4 και ένα από τα ομορφότερα μονοπάτια του Ολύμπου, καθώς διασχίζει το φαράγγι του Ενιπέα και περνάει από μοναδικές τοποθεσίες, με ξύλινα γεφύρια και εκπληκτικούς σχηματισμούς των βράχων, καταρράκτες, λίμνες κ.ά.
Επίσης περνάει δίπλα από την παλιά μονή Αγίου Διονυσίου και από τη σπηλιά του Αγίου Δημητρίου. Η διαδρομή από το Λιτόχωρο μέχρι τα Πριόνια διαρκεί 5 ώρες και θα χρειαστείτε άλλες 3 μέχρι το καταφύγιο «Σπήλιος Αγαπητός». Από εκείνο το σημείο ξεκινούν πολλές μικρότερες διαδρομές που οδηγούν στα υπόλοιπα καταφύγια και τις κορυφές του βουνού.
Πύλες στον Ολυμπο
ΕΛΑΤΟΧΩΡΙ: Είχε την τύχη να είναι το κοντινότερο χωριό στο χιονοδρομικό κέντρο και μοιραία εξελίχθηκε σε δημοφιλή τουριστικό προορισμό. Ο παλιός οικισμός βρίσκεται λίγο ψηλότερα από τον καινούργιο και εντυπωσιάζει με την εκκλησία του Αγίου Νικολάου (18ος αι.) αλλά και τα όμορφα αναστηλωμένα σπίτια του, πολλά από τα οποία έχουν μετατραπεί σε ατμοσφαιρικούς ξενώνες. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ονομαζόταν Σκουτέρνα, όνομα που οφείλει στα σκουτιά (υφάσματα) των εργαστηρίων επεξεργασίας υφασμάτων που λειτουργούσαν στην περιοχή. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου το Ελατοχώρι έζησε τη θηριωδία των Γερμανών, οι οποίοι εκτέλεσαν 32 κατοίκους του χωριού ως αντίποινα για τους αντιστασιακούς.
Ο καινούργιος οικισμός άρχισε να δημιουργείται λίγο χαμηλότερα γύρω στο 1950 εξαιτίας της αύξησης του πληθυσμού, αλλά και κάποιων κατολισθήσεων που προκλήθηκαν στο παλιό χωριό.
Σήμερα, όσο περίεργο και αν ακούγεται, ο παλιός οικισμός αποτελεί τον πυρήνα του Ελατοχωρίου, αφού διαθέτει εξαιρετικές ξενοδοχειακές μονάδες και εστιατόρια, που προσελκύουν το μεγαλύτερο ποσοστό των επισκεπτών. Στον καινούργιο οικισμό αξίζει να επισκεφθείτε την έκθεση του τοπικού λαογραφικού συλλόγου, που φιλοξενείται σε αίθουσα του Πολιτιστικού Κέντρου, δίπλα στην πλατεία με την εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Τα καλοδιατηρημένα αντικείμενα είναι κατανεμημένα σε θεματικές ενότητες που αφηγούνται την καθημερινότητα των κατοίκων, τις δραστηριότητες και τις συνήθειές τους.
ΛΙΤΟΧΩΡΟ: Χάρη στην προνομιακή θέση του (στις νοτιοανατολικές εσχατιές του Ολύμπου) και την εύκολη πρόσβαση, έχει καθιερωθεί ως «η κύρια πύλη του Ολύμπου» για τους δραστήριους ταξιδιώτες. Σύμφωνα με την παράδοση, στην περιοχή βρισκόταν η αρχαία πόλη Πίμπλεια, λατρευτικό κέντρο των Πιμπλειάδων Μουσών, που υπαγόταν στην πόλη του Δίου. Η πόλη ήταν κτισμένη δίπλα στην κοίτη του Ενιπέα ποταμού, αλλά καταστράφηκε από την ορμητική ροή των νερών του, με αποτέλεσμα οι κάτοικοί της να εγκατασταθούν ψηλότερα, στο σημείο που βρίσκεται ο σημερινός οικισμός.
Η μικρή απόσταση του οικισμού από τη θάλασσα σε συνδυασμό με τους νησιώτες εποίκους που μετέφερε ο Μέγας Θεοδόσιος, προκειμένου να εκχριστιανίσει τους ειδωλολάτρες κατοίκους του, μετέτρεψαν το Λιτόχωρο σε σημαντική ναυτική δύναμη. Είναι χαρακτηριστικό πως την περίοδο της τουρκοκρατίας το Λιτόχωρο αριθμούσε δύναμη 100 ιστιοφόρων πλοίων και η κοντινή παραλία των Αγίων Θεοδώρων ονομαζόταν Στόλος από το πλήθος των πλοίων που ήταν αγκυροβολημένα. Η ναυτική τέχνη παρέμεινε κύρια ασχολία για πολλούς κατοίκους του Λιτόχωρου, που κατάφεραν να αναδειχθούν, να προκόψουν και να πλουτίσουν από τη θάλασσα. Δείγματα του πλούτου που κατάφεραν να αποκτήσουν οι Λιτοχωρίτες αποτελούν τα πέτρινα καπετανόσπιτα που βρίσκονται διάσπαρτα στα λιθόστρωτα δρομάκια. Γύρω από την πλατεία που αποκαλείται «του Τσίντζα το μπαϊρι» βρίσκεται ο παραδοσιακός οικισμός (χαρακτηρισμένος από το 1923) με αρκετά παλιά σπίτια και παραδοσιακό χρώμα.
Ναυτικό μουσείο
Η πλούσια ναυτική παράδοση του Λιτοχώρου βρίσκεται συγκεντρωμένη στο Ναυτικό Μουσείο που φιλοξενείται σε μια αίθουσα του Δημαρχείου. Αυθεντικά ομοιώματα πλοίων όλων των εποχών, εργαλεία, εξαρτήματα, όργανα ναυσιπλοΐας (παλαιά και σύγχρονα), ναυλοσύμφωνα, διπλώματα ναυτικών ειδικοτήτων κ.ά. εκτίθενται εξαιρετικά στα μάτια των επισκεπτών. Αν είστε τυχεροί θα σας ξεναγήσει ο κ. Νίκος Βλαχόπουλος, πρόεδρος του μουσείου και παλιός ναυτικός.
Ο παλαιός Παντελεήμονας
Ανήκει στα χωριά του κάτω Ολύμπου, όπως αποκαλούν οι ντόπιοι τις ανατολικές και πιο χαμηλές πλαγιές του Ολύμπου. Είναι χτισμένος σε υψόμετρο 450 μ. και είναι χαρακτηρισμένος ως παραδοσιακός οικισμός, κάτι που διατήρησε αναλλοίωτη την αυθεντική αρχιτεκτονική των κτιρίων του. Σημαντικό ρόλο σε αυτό έπαιξαν οι κάτοικοί του, οι οποίοι εγκατέλειψαν το χωριό την δεκαετία του '50 και έφτιαξαν τον μεγαλύτερο οικισμό του Νέου Παντελεήμονα. Μετά το 1980 άρχισαν να επιστρέφουν σταδιακά και να αναστηλώνουν τα σπίτια τους, διατηρώντας τα παραδοσιακά τους στοιχεία. Θα τα θαυμάσετε περπατώντας στα πλακόστρωτα καλντερίμια του πριν καταλήξετε στην κεντρική πλατεία με την εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα και τα αιωνόβια πλατάνια, όπου θα καθίσετε για καφέ ή φαγητό με απέραντη θέα.
Χιονοδρομικό Ελατοχωρίου
Θεωρείται το νεότερο της χώρας μας (λειτούργησε για πρώτη φορά τη χειμερινή σεζόν 2001-2002) και οι επισκέπτες του μαγεύονται από την εκπληκτική θέα στον Ολυμπο, τις θάλασσες της Πιερίας , της Χαλκιδικής και τον ποταμό Αλιάκμονα. Βρίσκεται μέσα στο ιδιόκτητο δάσος του Ελατοχωρίου, στη βορειοανατολική πλευρά των Πιερίων, στα όρια των Νομών Πιερίας, Ημαθίας και Κοζάνης. Η βάση του βρίσκεται στη θέση Παπά Χωράφι (1.410 μ.) και το ψηλότερο σημείο του στη θέση Σαλταπήδα (1.974 μ.). Οι χιονοδρόμοι μπορούν να απολαύσουν το χιόνι σε 8 πίστες, συνολικού μήκους σχεδόν 12 χλμ. με διαφορετικό βαθμό δυσκολίας. Η κεντρική πίστα έχει μήκος 1.500 μ. και μέτριο βαθμό δυσκολίας, ενώ οι περιφερειακές, με μήκος 2.500 μ. είναι ευκολότερες.
Επιπλέον υπάρχει μια πίστα 500 μ. ειδικά για snowboard, καθώς και μια 700 μ. για έλκηθρα. Ο μοναδικός εναέριος διθέσιος αναβατήρας ξεκινάει από τη βάση και έπειτα από διαδρομή 1.287 μ. καταλήγει στη θέση Κερασοκούλι. Από εκεί ξεκινούν δύο συρόμενοι αναβατήρες που φτάνουν μέχρι τη θέση Σαλταπήδα, το ψηλότερο σημείο του χιονοδρομικού. Στις εγκαταστάσεις του περιλαμβάνονται και δύο baby lift μήκους 200 μ. έκαστο. Για στιγμές «ζεστασιάς» και ανεβασμένης διάθεσης υπάρχει το ανακαινισμένο σαλέ «North Selas» στη βάση του χιονοδρομικού, καθώς και δυο snow bar ψηλότερα.
Στις υπηρεσίες του χιονοδρομικού συμπεριλαμβάνονται σχολές εκμάθησης σκι και snowboard, κατάστημα ενοικίασης εξοπλισμού, ιατρείο και άνετο πάρκινγκ.
