Οι ειδικοί επιστήμονες που ασχολούνται με τον ύπνο αναφέρουν ότι οι άνθρωποι δεν θα μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα χωρίς αυτόν, αλλά έχει υπάρξει εξέλιξη ως προς την αξιοποίηση του ύπνου σε συντετμημένα χρονικά διαστήματα. Παρόλο που αυτό ακούγεται σαν χάσιμο χρόνου, ο ύπνος είναι απαραίτητος για μια πληθώρα λειτουργιών του σώματος και του εγκεφάλου, όπως τουλάχιστον υποδεικνύει η επιστήμη.
Φυσικά, οι περισσότερες έρευνες έγιναν από ανάγκη. Παραδείγματος χάρη, οι στρατιώτες πρέπει να είναι ικανοί να αποδίδουν τα μέγιστα όταν αυτό απαιτείται και δεν γίνεται να βασιστούν στο κλασικό οκτάωρο ύπνου, γιατί μπορεί να μην έχουν αυτήν την πολυτέλεια. Φυσικά ο σταθερός ύπνος είναι μακράν η καλύτερη μέθοδος ξεκούρασης και αναζωογόνησης.
Επιπλέον, τα μειονεκτήματα των παραδοσιακών μεθόδων που μας κρατάνε ξύπνιους, όπως ο καφές και τα διάφορα χάπια, είναι πολλά, γεγονός που καθιστά αυτούς τους τρόπους ακατάλληλους για μακροχρόνια χρήση. «Αν χρησιμοποιείτε υπνωτικό χάπι, θα πρέπει να διαθέτετε αρκετές ώρες στη διάθεσή σας για να απολαύσετε την υπνηλία που σας προκαλεί», λέει η Nancy Wesensten του ινστιτούτου Walter Reed Army Institute of Research, η οποία ερευνά τη διαδικασία του ύπνου για να βοηθήσει τους στρατιώτες να βελτιώσουν την ξεκούρασή τους.
«Αν κάποιος είναι σε υπηρεσία, ο ύπνος μπορεί να είναι πρόβλημα, γιατί μπορεί να προκύψει μια ανάγκη και να πρέπει να λειτουργήσεις κανονικά», αναφέρει η Wesensten. «Αυτό που ψάχνουμε είναι μη φαρμακευτικοί τρόποι για να έχουμε τα πιο πολλά οφέλη που μπορούμε από τις όποιες ευκαιρίες για ξεκούραση βρεθούν».
Η Wesensten ισχυρίζεται ότι υπάρχουν τρόποι να αναρρώσει κανείς κατά τη διάρκεια του ύπνου και να βελτιώσει τη μνήμη του, χρησιμοποιώντας ηλεκτρική διέγερση. «Υπάρχουν ενδείξεις και στοιχεία ότι μπορεί να γίνει αυτό», αναφέρει η επιστήμονας και «κάποιοι ερευνητές έχουν αποδείξει ότι αυτή η διαδικασία αυξάνει τις θετικές επιρροές του ύπνου στη μνήμη. Αρχικά, μπορεί να βρεθεί αν παράγεται κάποιο σήμα στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια του ύπνου και έπειτα ο ίδιος άνθρωπος μπορεί να μεταφερθεί σε ένα βαθύτερο στάδιο ύπνου πιο γρήγορα».
Η περίοδος της μετάβασης είναι το σημείο-κλειδί, θεωρεί η Chris Berka, επικεφαλής και συνιδρύτρια του κέντρου Advanced Brain Monitoring. Η ίδια αναφέρει ότι «συνήθως σπαταλάμε τον περισσότερο χρόνο για να κοιμηθεί κάποιος, μιας και σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να πάρει και μισή ώρα».
Το κέντρο Advanced Brain Monitoring, για παράδειγμα, ερευνά τις δυνατότητες μιας μάσκας που καταφέρνει να προσφέρει ένα αίσθημα θέρμης στο πρόσωπο που μπορεί να επιταχύνει τον ύπνο και να προάγει το άτομο σε βαθύτερο ύπνο, καθώς και κάποια φωτεινά μπλε χρώματα που διευκολύνουν τη διαδικασία του ξυπνήματος ή βοηθούν να αποκομίσει κανείς τα περισσότερα οφέλη από ένα σύντομο ύπνο. Όπως εξηγεί η Berka, «αν έχεις μόνο μισή ώρα για να κοιμηθείς, θέλεις να φτάσεις γρήγορα στο στάδιο 2 και να μείνεις εκεί».
Αν ελπίζετε πάντως ότι μπορείτε να τα καταφέρετε στη ζωή με λιγότερο ύπνο, θα πρέπει να είστε τυχεροί, καθώς όπως αποδεικνύεται από πρόσφατη έρευνα, υπάρχει πιθανότητα ορισμένοι άνθρωποι να έχουν σύντομο ύπνο γενικά. «Περίπου το 15% του πληθυσμού μπορεί να επιβιώσει και να ευδοκιμήσει με λιγότερο ύπνο, δηλαδή με τέσσερις ή πέντε ώρες τη νύχτα», λέει η Berka. Από την άλλη, πολλοί άνθρωποι δεν έχουν καμιά διάθεση να μειώσουν τον ύπνο τους.
«Όταν κλείνεις τα μάτια σου, αλλά είσαι ακόμα ξύπνιος, είσαι στο υπναγωγικό στάδιο, που είναι μια περίοδος όπου πολλοί άνθρωποι έχουν δημιουργικές σκέψεις και εικόνες, τόσο συχνά που θέλουν να παρατείνουν αυτήν την κατάσταση», λέει η Berka.
Όταν ο ψυχίατρος Thomas Wehr από το Εθνικό Ινστιτούτο Πνευματικής Υγείας (National Institute of Mental Health) έδωσε στους συμμετέχοντες σε μια έρευνα τη δυνατότητα ύπνου για 14 ώρες τη νύχτα, ύστερα από λίγες βδομάδες, οι συμμετέχοντες ανέφεραν ότι ένιωθαν ένα είδος διαύγειας το οποίο περιέγραψαν ως «ξεκάθαρη συναίσθηση».
