Αποτελεί σύνηθες πλέον φαινόμενο η πραγματοποίηση ερευνών... παγκόσμιας εμβέλειας οι οποίες εκμεταλλευόμενες ακαδημαϊκές και επιχειρηματικές πηγές, επιχειρούν να σκιαγραφήσουν το προφίλ του ηγέτη του 21ου αιώνα καθώς και τις τάσεις, προκλήσεις, συμπεριφορές και δεξιότητες οι οποίες τον χαρακτηρίζουν και διαμορφώνουν.
Όπως προκύπτει από την μελέτη των υπόψη πηγών, η αποτελεσματικότητα του ηγέτη, είναι άμεσα συνυφασμένη με τα εξής χαρίσματα και τις καλλιεργηθέντες συμπεριφορές:
α. Την αυτογνωσία και την αυτοκριτική, δηλαδή τη διάθεση και ικανότητα να εντοπίζει και αναπτύσσει τα δυνατά αλλά και να αναγνωρίζει, θεραπεύει – δίνοντας τους δημιουργική τροχιά – στα αδύνατα σημεία της ηγεσίας του.
β. Την ευρύτητα του χαρακτήρα, για να αναγνωρίζει με θάρρος και αντικειμενικότητα τόσο τα δυνατά όσο και τα αδύνατα σημεία των άλλων ανθρώπων.
γ. Την οξύνοια, οξυδέρκεια και ανακλαστική ικανότητα, χάρη στις οποίες επιτυγχάνει την προσαρμογή ή τη ριζική υιοθέτηση οποιασδήποτε νεοαναδυόμενης πρόκλησης στην τρέχουσα στρατηγική.
δ. Την αίσθηση της κοινωνικής αποστολής για τον ασπασμό, την εφαρμογή και προώθηση αρχών που διέπονται από δικαιοσύνη, σεβασμό και εν γένει την εξυπηρέτηση του κοινού καλού.
ε. Την ευελιξία, ώστε να προσαρμόζει τη φιλοσοφία του τόσο στη γεωγραφική περιοχή όσο και στο οργανωσιακό επίπεδο, στα οποία καλείται να δράσει. Αυτό προϋποθέτει άριστη γνώση του περιβάλλοντος και του ό,τι αυτό ζητά.
στ. Την παρουσία του ως πρότυπο ηθικής, ενθαρρύνοντας, πρωτίστως δια του παραδείγματος και τους άλλους, αποτάσσοντας ταυτόχρονα κάθε ανήθικη απόφαση ή δράση, αναγνωρίζοντας και ανταμείβοντας τους άλλους όχι μόνο για την προσφορά τους, αλλά και για την ποιότητα του χαρακτήρα τους.
ζ. Την κοινωνικότητα, βάσει της οποίας δημιουργεί ανθρώπινες σχέσεις, προκειμένου να μοιραστεί και επιτύχει δεσμεύσεις, να εμπνεύσει κοινές προσπάθειες, να βελτιώσει την επικοινωνία, να διαμορφώσει εμπειρίες και κυρίως να οικοδομήσει – γιατί όχι ισόβιους – δεσμούς εμπιστοσύνης με συναδέλφους, συνεργάτες και ανθρώπους από τον κοινωνικό περίγυρο.
η. Τον σεβασμό της «διαφορετικότητας», αξιοποιώντας με θετικό τρόπο, εφευρετικότητα, ευθυκρισία και στοχαστική πρωτοπορία τις βασικές διαφορετικότητες: φύλο, ηλικία, απόψεις.
Ο σύγχρονος ηγέτης, παρά την πολυπλοκότητα των καθηκόντων που τον θέλουν να αναπτύσσει στρατηγικές, να συντάσσει, να εποπτεύει και συνεκτελεί σχέδια και αποφάσεις, να οργανώνει και κατευθύνει τις προσπάθειες για την επίτευξη των καθορισθέντων στόχων, οφείλει να μην εγκλωβίζεται σε νόρμες και φόρμουλες, αλλά να αντιδράει με μοναδικό και καίριο τρόπο στις απειλές και ευκαιρίες που παρουσιάζονται.
Χαράσσοντας διαχωριστική γραμμή από τις αποδεδειγμένα εσφαλμένες τακτικές του παρελθόντος, ο ηγέτης του 21ου αιώνα προσανατολίζει και εναρμονίζει την ηγετική του φιλοσοφία στις σύγχρονες διοικητικές συμπεριφορές, οι οποίες έχουν ως εξής:
α. Αναγνώριση των ορίων των γνώσεων και ικανοτήτων του, ενεργητική διεύρυνση αυτών, κατανοώντας πως η υπερβολική εμπιστοσύνη στον εαυτό του οδηγεί σε λάθη και απομόνωση.
β. Μακροπρόσθεσμη οπτική κατά τον σχεδιασμό των σχεδίων και των αποφάσεων του και άρνηση επανάπαυσης σε βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα και αποστειρωμένες τακτικές της φιλοσοφίας «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα».
γ. Απεγκλωβισμός από την εγωιστική χρήση της ευφυΐας, για τη διατήρηση του ατομικού status quo, και εστίαση στην πρόκληση των νέων ευκαιριών και στην αντιμετώπιση των οφθαλμοφανών ή υποβοσκόντων κινδύνων.
Αυτά τα κατά τα άλλα ενδιαφέροντα λένε οι έρευνες. Αναμφίβολα και αδιαμφισβήτητα αποτελεί εξαιρετική προνομία για ένα κοινωνικό σύνολο η ηγετική φυσιογνωμία η οποία το διοικεί ή φιλοδοξεί να το διοικήσει να συγκεντρώνει τα προαναφερόμενα έμφυτα ή επίκτητα ταλέντα. Όμως, υπάρχει μία σημαντική λεπτομέρεια η οποία διαφεύγει της προσοχής των ερευνών και της βιβλιογραφίας, τουλάχιστον όσων από αυτές έχουν υποπέσει στην αντίληψη μας, και η οποία σχετίζεται με την πιθανότητα μια τόσο χαρισματική προσωπικότητα να διαφεντεύεται από τα κατώτερα ένστικτα της, δηλαδή από τα πάσης φύσης πάθη, έτσι όπως αυτά έχουν χαρτογραφηθεί και στιγματιστεί, με εξαιρετικό τρόπο, από τους Πατέρες της Ορθοδοξίας μας.
Η διεθνής κοινωνικοπολιτική ιστορική εμπειρία, συμπεριλαμβανομένης φυσικά και της ντόπιας, βρίθει διδαγμάτων και παραδειγμάτων όπου χαρισματικές προσωπικότητες παραγκωνίστηκαν και απαξιώθηκαν ή από την άλλη πλευρά προωθήθηκαν για συγκεκριμένους λόγους ως εκλεκτοί ενώ ιδιαίτερες δεξιότητες έμειναν ανεκμετάλλευτες ή απεναντίας τεχνηέντως εκθειάστηκαν, λόγω της εμπάθειας, δηλαδή των έξεων τους στον αμοραλισμό, την πορνεία, την αμετροέπεια, τον θυμό, τη μέθη κ.α.. Ας επιχειρήσουμε να επεξηγήσουμε τις όποιες παραδοξότητες δημιουργήθηκαν από τα προγραφόμενα.
Άμεση προτεραιότητα των αμφιλεγόμενων διεθνών διευθυντηρίων τα οποία καθορίζουν, φιλτράρουν και ελέγχουν τον τρόπο άσκησης της παγκόσμιας πολιτικής είναι η δημιουργία δικών τους περιεκτικών καταλόγων με σκιαγραφήσεις χαρισματικών προσωπικοτήτων οι οποίες πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις προώθησης τους σε διοικητικές ή κυβερνητικές θέσεις και στις οποίες πέραν των ικανοτήτων τους αποτυπώνονται τα μυστικά πάθη, οι νεανικές παρεκτροπές ή οι ηθικές λοξοδρομήσεις τους, με απώτερο σκοπό τη δημιουργία σχέσεων υποχρέωσης και ευγνωμοσύνης, από την ανοχή και απόκρυψη των λεπτών ιδιαιτεροτήτων της ζωής τους και με αντάλλαγμα την αφιέρωση των ταλέντων τους στην εξυπηρέτηση των ιδιοτελών συμφερόντων των διευθυντηρίων τούτων.
Αν κάποια υποψηφιότητα εναντιωθεί ή για διαφόρους λόγους δεν εξυπηρετεί πλέον τα συμφέροντα των υπόψη ληστρικών λεσχών μεθοδεύεται η επιστράτευση (π.χ. μέσω της διοχέτευσης στη δημοσιότητα) των καταγεγραμμένων εμπαθειών της προκειμένου να παρουσιαστεί ως ακατάλληλη και εντέλει να εξουδετερωθεί από τη διεκδίκηση ανάληψης πρωταγωνιστικού ρόλου ή να αποκαθηλωθεί εφόσον έχει προλάβει να ανέλθει στα ύπατα πολιτικά αξιώματα.
Στον αντίποδα η προώθηση στο τιμόνι οργανισμών ή κρατών προσωπικοτήτων έμπλεων παθών, τις καθιστά ευάλωτες άρα δέσμιες στις πάσης φύσης προστακτικές και ιδιοτελείς επιδιώξεις των υποστηρικτών τους, με τραγικό και καταστρεπτικό αντίκτυπο στην ανεξαρτησία, ακεραιότητα και αξιοπρέπεια των συνόλων που κλήθηκαν να διοικήσουν.
Και για να προλάβουμε αυτούς που θα σπεύσουν να μας επισημάνουν ότι τα ευρήματα των ερευνών που στην αρχή επικαλεστήκαμε μιλάνε για την ανάγκη της ηθικής ακεραιότητας του ηγέτη, θα προβούμε σε μια σημαντική διευκρίνιση. Σημασία λοιπόν δεν έχει μόνον ο τρόπος με τον οποίο μια ηγετική προσωπικότητα πολιτεύεται, αλλά σημασία έχει η ηθική αρχή η οποία εμπνέει τις πράξεις της, καθώς παρουσιάζεται σύνηθες το φαινόμενο εκφάνσεις του γενικού όρου ηθική όπως η πίστη, η αφοσίωση, η θυσία κ.λπ. να διοχετεύονται στην υπηρέτηση των πλέον ανήθικων κέντρων και φορέων.
Έτσι συμπεραίνουμε και θα κλείσουμε με αυτό ότι, πρώτιστο μέλημα του ηγέτη πρέπει να είναι η καλλιέργεια της ικανότητας του να αντιμάχεται κάθε στρεβλή ροπή του εαυτού του με γνώμονα τις πραγματικές ηθικές αρχές που διέπουν την ανθρωπότητα και οι οποίες κατά την ταπεινή φρόνηση του γράφοντα εκπορεύονται από την ελληνορθόδοξη εμπειρία.
