39 χρόνια από την ίδρυσή του στις 3 Σεπτεμβρίου 1974.
Στο διήμερο συνέδριο -3 και 4 Σεπτεμβρίου- στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» θα συνυπάρξουν ιστορικά στελέχη του κόμματος και στελέχη της νεότερης γενιάς.
Το ΠΑΣΟΚ άλλοτε ήταν ένα κραταιό και ισχυρό κίνημα που κυβέρνησε την χώρα. Πώς έφτασε σήμερα στο σημείο να είναι συρρικνωμένο και τεμαχισμένο;
«Το ΠΑΣΟΚ είναι επανάσταση» είπε ο Ανδρέας Παπανδρέου το 1974. Και το είπε με μια ημερομηνία: 3 του Σεπτέμβρη.
Ο πολιτικός ηγέτης που χρησιμοποίησε το συμβολισμό όσο κανένας άλλος στην Ελλάδα, ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ, αποφάσισε να παρουσιάσει την Ιδρυτική Διακήρυξη του κόμματος που ήταν Κίνημα - όπως έλεγε το τελευταίο γράμμα στο ακρωνύμιό του - στην επέτειο του κινήματος του 1843, τότε που ο λαός απαίτησε σύνταγμα κάνοντας σύμβολο της διεκδίκησής του ένα πρόσωπο: το στρατηγό Μακρυγιάννη.
Σηκώνοντας ψηλά το κείμενο της Ιδρυτικής Διακήρυξης ο Ανδρέας Παπανδρέου, παρουσίασε ταυτόχρονα και τον εαυτό του ως το νέο πρόσωπο που ο λαός έπρεπε να μετατρέψει σε σύμβολο για να προχωρήσει η μεταπολίτευση.
Με μια κίνηση επιβεβαιώθηκε προκαταβολικά η φράση που ο ίδιος είπε πολλά χρόνια αργότερα: «Το ΠΑΣΟΚ δεν διαμοιράζεται σε τιμάρια… Δεν τεμαχίζεται… Δεν κληρονομείται».
Πράγματι, οι κληρονόμοι της παράταξης βλέπουν σήμερα ένα ΠΑΣΟΚ που χωρίς τον επιβλητικό ιδρυτή κατάντησε τεμαχισμένο, διαμοιρασμένο σε τιμάρια που στριμώχνονται για να βρουν τη θέση τους στον κεντρώο χώρο.
Από το ΠΑΚ της παρανομίας στο ΠΑΣΟΚ της εξουσίας
Τα πρώτα δείγματα πολιτικής ικανότητας του Ανδρέα Παπανδρέου ήταν το ΠΑΚ. Από το εξωτερικό και σε συνθήκες παρανομίας κατάφερε να «στήσει» έναν μηχανισμό που εξαπλωνόταν σε πολλές χώρες, όχι μόνο της Ευρώπης αλλά και ολόκληρου του πλανήτη και, παρά τις αντιξοότητες, να έχουν τα επιμέρους τμήματα επικοινωνία μεταξύ τους.
Η δικτατορία έπεσε τον Ιούλιο του 1974. Τον Αύγουστο ο Ανδρέας Παπανδρέου έρχεται στην Ελλάδα και ιδρύει το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα, αφού πρώτα έχει προχωρήσει στην αυτοδιάλυση του ΠΑΚ. Με αστραπιαία ταχύτητα επιστρέφουν όλα τα στελέχη του ΠΑΚ από το εξωτερικό.
Τη νύχτα της 2ης προς την 3η Σεπτεμβρίου 1974 πραγματοποιείται, στο ξενοδοχείο King Palace μια θυελλώδης συνεδρίαση 150 στελεχών: οι πιο μετριοπαθείς θέλουν να απαλειφθούν από την ονομασία του νέου κόμματος οι λέξεις «Σοσιαλιστικό» και «Κίνημα». Είναι η ομάδα των «εκσυγχρονιστών» που θέλουν το νέο κόμμα φιλοευρωπαϊκό, με προεξάρχοντα τον Κώστα Σημίτη.
Αντιδρούν επίσης και «παλαιοκομματικοί» - στελέχη της Ένωσης Κέντρου που προτιμούσαν την αναβίωση της παράταξης του Γέρου της Δημοκρατίας από τη δημιουργία νέου πολιτικού φορέα -οι παλιοί βενιζελικοί και παλιοί φιλελεύθεροι.
Το παιχνίδι κερδίζουν «οι αριστεροί σοσιαλιστές» - ριζοσπαστικοποιημένοι νεολαίοι και μέλη του ΠΑΚ που φιλοδοξούν να συγκροτήσουν την «Αριστερά της Αριστεράς». Στην ουσία, νικητής στην ιδεολογική αντιπαράθεση είναι ο Ανδρέας Παπανδρέου που έχει ήδη οσμιστεί το κλίμα στην ελληνική κοινωνία.
Το ΠΑΣΟΚ ιδρύεται τα ξημερώματα της 3ης Σεπτεμβρίου και παρουσιάζεται η διακήρυξη του νέου κόμματος.
Η ημερομηνία καθιερώνεται - στο πέρασμα των δεκαετιών- στη συνείδηση των ψηφοφόρων της «Μεγάλης Δημοκρατικής Παράταξης» ως επέτειος της απαρχής της μεγάλης αλλαγής στη χώρα.
«Παραλειπόμενο: Από λάθος η πρώτη δήλωση του λογότυπου του ΠΑΣΟΚ στον Αρειο Πάγο ανέφερε «Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κόμμα». Θα ζητηθεί η τροποποίηση σε «Κίνημα» δυο μέρες αργότερα με συμπληρωματική δήλωση).
«Διακήρυξη Αρχών του Πανελληνίου Σοσιαλιστικού Κινήματος»
Την ιδρυτική διακήρυξη διάβασε ολόκληρη ο Κ. Νικολάου και μοίρασε στους δημοσιογράφους ως εκπρόσωπος Τύπου ο Γ. Κατσιφάρας. Το τελικό κείμενο που θα έμενε στην Ιστορία ως «Διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη» πήρε την οριστική μορφή του - σύμφωνα με μαρτυρίες ιδρυτικών στελεχών- μόλις το προηγούμενο βράδυ, στο Καστρί. Οι Κ. Σημίτης, Μαν. Παπαθωμόπουλος, Ι. Τσεκούρας, Δαμ. Βασιλειάδης, Ν. Μιχαλόπουλος ήταν από τους τελευταίους που έκαναν συμπληρώσεις.
Το κείμενο ξεκινά με την τραγωδία της Κύπρου και αναζητά τις αιτίες της, όπως και τις αιτίες της επτάχρονης δικτατορίας, στις εξαρτήσεις της χώρας από ξένα συμφέροντα.
Σύμφωνα με τη διακήρυξη «Το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα είναι πολιτικό Κίνημα που αγωνίζεται για τους ακόλουθους στόχους: ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ - ΛΑΪΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ -ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ».
Ζητά επίσης τιμωρία των πρωτεργατών και βασανιστών της Χούντας, ακύρωση όλων των νομοθετημάτων της δικτατορίας, εξάλειψη του παρακράτους και του κομματικού κράτους.
Και θέτει τις προτεραιότητες του κόμματος για το μέλλον:
Λαϊκή εξουσία, δικαίωμα του πολίτη να αμύνεται κατά της κατάχρησης εξουσίας, ελευθερία γνώμης και έκφρασης, η ελευθερία οργάνωσης για την επίτευξη συλλογικών σκοπών στα πλαίσια του Συντάγματος, κοινωνική και οικονομική ισότητα των δύο φύλων, ανεξάρτητος συνδικαλισμός, διαχωρισμός Εκκλησίας και Κράτους, κοινωνική απελευθέρωση, σύστημα κοινωνικής ασφάλισης για υγεία, ατυχήματα, γερατειά και ανεργία, που να επεκταθεί σε όλους τους Έλληνες, προστασία της μητέρας και του παιδιού, προστασία του περιβάλλοντος.
Το ΠΑΣΟΚ που... κληροδοτήθηκε
Τρεις φορές το ΠΑΣΟΚ κληροδοτήθηκε, ουσιαστικά, από τον έναν αρχηγό στον άλλο.
Την πρώτη, όταν ο Κώστας Σημίτης επελέγη από την εσωκομματικά αντιπολιτευόμενη «Ομάδα των Τεσσάρων» (Κώστας Σημίτης, Βάσω Παπανδρέου, Θεόδωρος Πάγκαλος, Παρασκευάς Αυγερινός) ως ο εκπρόσωπός της που θα διεκδικήσει την πρωθυπουργία, μετά την παραίτηση του βαριά άρρωστου Ανδρέα Παπανδρέου, που όμως δεν άφησε και το κόμμα.
Στις 17 Ιανουαρίου 1996, η Κεντρική Επιτροπή του ΠΑ.ΣΟ.Κ. με εισήγηση του Κώστα Σκανδαλίδη αποφάσισε τις διαδικασίες εκλογής του πρωθυπουργού από την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος. Την επόμενη μέρα η κοινοβουλευτική ομάδα επέλεξε ανάμεσα στους Κώστα Σημίτη, Άκη Τσοχατζόπουλο, Γεράσιμο Αρσένη και Γιάννη Χαραλαμπόπουλο, τον Κώστα Σημίτη ως νέο πρωθυπουργό της χώρας.
Τον Ιούνιο του 1996 απεβίωσε ο Ανδρέας Παπανδρέου και το 4ο Συνέδριο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. εξέλεξε πρόεδρο τον Κώστα Σημίτη.
Ήταν η απαρχή της στροφής προς τον εκσυγχρονισμό που βρήκε απέναντι τους παλιούς «προεδρικούς» που αντιδρούσαν έντονα στις περισσότερες επιλογές του νέου προέδρου και πρωθυπουργού.
Στις εκλογές του Μαρτίου του 2004 το ΠΑ.ΣΟ.Κ. έπειτα από 11 χρόνια διακυβέρνησης της χώρας με τρεις εκλογικές νίκες (1993, 1996, 2000) έχασε τις εκλογές με ποσοστό 40,55% και πέρασε στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Τις εκλογές δεν τις έχασε ο Κώστας Σημίτης. Λίγους μήνες νωρίτερα είχε παραδώσει το «δαχτυλίδι» στο γιο του ιδρυτή, Γιώργο Παπανδρέου, σε μία συνάντηση, η σημειολογία της οποίας ήταν η χειραψία των δύο ανδρών.
Μετά την παραίτηση του Κώστα Σημίτη, τον Φεβρουάριο του 2004 , εκλέγεται ο Γιώργος Παπανδρέου, ως πρόεδρος του κόμματος με πανελλαδική ψηφοφορία, στην οποία ήταν και ο μόνος υποψήφιος. Στην ψηφοφορία ψήφισαν περισσότεροι από 1.000.000 μέλη και φίλοι του κόμματος.
Ο Γιώργος Παπανδρέου ορκίστηκε πρωθυπουργός στις 5 Οκτωβρίου 2009. Έμεινε στη διακυβέρνηση της χώρας εως τις 11 Νοεμβρίου, όταν παραιτήθηκε υπέρ του πρωθυπουργού κοινής αποδοχής, Λουκά Παπαδήμου. Στο επόμενο διάστημα δρομολογήθηκαν οι διαδικασίες για εκλογή νέου προέδρου στο ΠΑΣΟΚ.
Στην εθνική συνδιάσκεψη στις 12 Μαρτίου του 2012 ο Ευάγγελος Βενιζέλος ανακηρύχθηκε ο μοναδικός υποψήφιος για το αξίωμα του προέδρου του κόμματος, καθώς ήταν ο μοναδικός ο οποίος κατάφερε να συγκεντρώσει τον απαραίτητο αριθμό υπογραφών βάσει καταστατικού.
Το ΠΑΣΟΚ που...τεμαχίστηκε
Το ΠΑΣΟΚ που σήμερα γιορτάζει την επέτειο της ίδρυσής του μοιάζει με φάντασμα του παλιού του εαυτού.
Ο στενός του πυρήνας είναι δραστικά συρρικνωμένος, το εκλογικό και δημοσκοπικό του ποσοστό είναι μονοψήφιο, πολλά στελέχη έχουν αποχωρήσει επισήμως και έχουν ιδρύσει άλλα κόμματα, περισσότερα στελέχη έχουν αποστασιοποιηθεί και περιμένουν την κατάλληλη στιγμή για να αναλάβουν δράση.
Μέσα στο κόμμα οι ομάδες των διαφωνούντων είναι πολυπληθείς, ενώ ήδη έχουν εκδοθεί ανακοινώσεις για την 3η του Σεπτέμβρη σε σκληρά αντιπολιτευόμενο τόνο.
Και για πρώτη φορά, μια φράση - ταμπού που τις προηγούμενες δεκαετίες κανείς δεν θα τολμούσε να εκστομίσει, ακούγεται από χείλη «πράσινων» στελεχών:
«Η 3η του Σεπτέμβρη δεν ανήκει σε κανέναν».
thestival.gr
