Την αποτίμηση της προσφοράς αλλά και των προβλημάτων που δημιούργησε το ΠΑΣΟΚ την έχω κάνει ως μέλος και στέλεχός του επανειλημμένα. Επί της ουσίας η αποτίμηση της δράσης του, όπως και της Ν.Δ., συνυφαίνονται με την αποτίμηση της Γ´ Ελληνικής Δημοκρατίας, της Μεταπολίτευσης. Δεν θα την επαναλάβω εδώ. Στόχος του παρόντος άρθρου είναι η διατύπωση σκέψεων και απόψεων για το μέλλον της κεντροαριστεράς κι όχι για το παρελθόν της. Γράφω, μιλώ και λειτουργώ ως πολιτικός που δεν πρόκειται να εγκαταλείψει τον πολιτικό χώρο για τον οποίο έδωσε όλη του την ζωή. Ας δούμε λοιπόν τι θα μπορούσε να γίνει σε αυτή την δραματική πολιτική περίοδο.
Η παρακμή της Δημοκρατικής Παράταξης προέκυψε ως αποτέλεσμα της διαχείρισης της μεγαλύτερης οικονομικής κρίσης που βίωσε ο τόπος, τουλάχιστον μετά την πτώχευση του 1932. Τον Ιούνιο του 2012 το ΠΑΣΟΚ συγκέντρωσε μόλις το 12% των ψήφων των Ελλήνων πολιτών, ενώ ένα 6% ακόμη εκφράστηκε από την ΔΗΜΑΡ. Οι υπόλοιποι πολίτες του χώρου διασκορπίστηκαν σε όλα τα υπόλοιπα κόμματα του πολιτικού μας συστήματος. Η έλλειψη σταθερής στρατηγικής και από τα δύο κόμματα της κεντροαριστεράς μετά τον Ιούνιο του 2012, τα μπρος πίσω και των δύο, σε συνδυασμό με την αδυναμία αντιμετώπισης της ύφεσης και της ανεργίας αλλά και την πολύ δύσκολη ατζέντα της κυβέρνησης, συρρικνώνουν ακόμη περισσότερο τις δυνάμεις της κεντροαριστεράς. Είναι θέμα λίγου χρόνου η πολιτική δύναμη της κεντροαριστεράς να φθάσει στο ναδίρ της. Ταυτοχρόνως, πολιτικές προσωπικότητες του χώρου αδυνατούν να βρουν κοινούς τόπους, αν και δεν διαπιστώνονται ουσιώδεις πολιτικές διαφωνίες μεταξύ τους.
Βίωσα έντονα όλα αυτά τα προβλήματα του πολιτικού μου χώρου, τόσο πριν όσο και μετά την διαγραφή μου από το ΠΑΣΟΚ. Η οποία συνδυάστηκε και με την απομάκρυνση όλων των στελεχών της παράταξης. Καθόλου τυχαία εξέλιξη, αλλά όλα αυτά θα τα δούμε εν ευθέτω χρόνω. Πήρα, μαζί με τέσσερις χιλιάδες πολίτες, την πολιτική πρωτοβουλία να ιδρύσουμε ένα νέο κόμμα στο χώρο του δημοκρατικού κέντρου και της ευρωπαϊκής αριστεράς, τη Συμφωνία για τη Νέα Ελλάδα. Δώσαμε πολιτικό νόημα στα λόγια μας, χαράζοντας τα όρια ανάμεσα στον πολιτικό προβληματισμό και την φλυαρία. Στην ιδρυτική μας συνδιάσκεψη στις 15/4/2013 ορίσαμε ως στόχο μας την ενότητα των δυνάμεων της Δημοκρατικής Παράταξης, δηλώνοντας πως για να το επιτύχουμε αυτό θεωρούμε πως όλα τα θέματα είναι ανοικτά. Θα αγωνιστούμε για αυτή την προοπτική, ανταποκρινόμενοι σε όλες τις σχετικές πρωτοβουλίες. Στις 3/9, ημέρα διπλής επετείου, θα κάνουμε και το δικό μας κάλεσμα. Πρέπει, ωστόσο, να ληφθούν υπόψη και ορισμένες ιδιαιτερότητες και δυσκολίες. Και συγκεκριμένα:
α. Απαιτείται σαφήνεια στις πολιτικές θέσεις που θα αποτελέσουν τη βάση των συγκλίσεων και της πολιτικής συμπόρευσης. Αν το θέμα αυτό υποτιμηθεί, τότε μετά από τις εκλογές ή ενόψει της οποιασδήποτε δυσκολίας που θα αντιμετωπίσει η παρούσα Βουλή, όλα θα διαλυθούν ή θα αποκαλυφθούν ως αφερέγγυα. Ψευδο-προτεραιότητες του πολιτικού συστήματος, όπως πχ εκλογικοί νόμοι και αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας, δεν αποτελούν τη βάση για τίποτε σοβαρό. Στο άκουσμά τους οι πολίτες γυρίζουν αμέσως την πλάτη.
β. Η συγκόλληση προσωπικοτήτων μπορεί επικοινωνιακά να έχει κάποιο πρόσκαιρο αποτέλεσμα, αλλά επί της ουσίας έχει περισσότερες πιθανότητες αποτυχίας παρά επιτυχίας. Το παράδειγμα της Συμμαχίας του 1977 είναι χαρακτηριστικό: η αισιοδοξία που δημιούργησε η εκλογική συνεύρεση εντυπωσίασε τους συστημικούς της πολιτικής και των τότε ΜΜΕ, αλλά όχι και το εκλογικό σώμα. Το 2.2% ήταν η επιτομή της πολιτικής απόρριψης.
γ. Η άνοδος της Χρυσής Αυγής δεν μπορούμε από τώρα να εκτιμήσουμε πως ακριβώς θα επηρεάσει τη Ν.Δ. Η μετατόπιση της Ν.Δ. προς τα δεξιά ανοίγει δρόμους και δίνει ευκαιρίες. Αντίθετα, η μετατόπισή της στο κέντρο δημιουργεί πιθανότητες εξαφάνισης της κεντροαριστεράς, είτε μέσω απορρόφησης κάποιων δυνάμεών της, είτε μέσω της εκλογικής χρεοκοπίας κάποιων άλλων φορέων της.
δ. Δεν πρέπει να παραβλέπουμε πως ένας από τους λόγους της επιτυχούς πορείας του ΠΑΣΟΚ ήταν η γενναιόδωρη αύξηση των εισοδημάτων της μεσαίας τάξης και η εκμετάλλευση των πελατειακών σχέσεων, όπως από το 1844 γινόταν στην Ελλάδα. Σήμερα όμως «λεφτά δεν υπάρχουν», άρα οι πολιτικές σχέσεις με τους πολίτες για τις δυνάμεις της εθνικής και πολιτικής ευθύνης είναι δύσκολες. Ή θα είναι αυθεντικές ή δεν θα υπάρξουν.
ε. Η συνειδητοποίηση των δυσκολιών επιβάλλει αφενός τη συγκεκριμενοποίηση της πολιτικής βάσης των συγκλίσεων και αφετέρου τη σμίλευση των πολιτικών σχέσεων με τους πολίτες με οργανωτικές και πολιτικές προσπάθειες εκ του σύνεγγυς. Θέλει κοπιώδη πολιτική δουλειά και αποφασιστικότητα. Με δημόσιες σχέσεις με τα ΜΜΕ και με αοριστίες σε ό,τι αφορά την πολιτική πλεύση μας, τίποτε δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί. Η επαφή με τους πολίτες σημαίνει επαφή με ανθρώπους δυσαρεστημένους για την υποβάθμιση της ζωής τους, ή ανασφαλείς για το μέλλον τους, ή ανέργους. Η καχυποψία, η δυσπιστία, η οργή, το μίσος και η απελπισία διαμορφώνουν το πλαίσιο της συνάντησης της κεντροαριστεράς με τους πολίτες. Άρα απαιτούνται πολύ συγκεκριμένες θέσεις, αξιόπιστοι άνθρωποι κι όχι πολιτικοί δημαγωγοί-αυτοί οι τελευταίοι εκφράζουν άλλους πολιτικούς σχηματισμούς, που έχουν θέσει ήδη υποψηφιότητα για τον πολιτικό τους ευτελισμό όταν κερδίσουν τις εκλογές-πολιτική επαφή με τους πολίτες από πολύ κοντά και οπωσδήποτε πολιτικός χρόνος.
Το εγχείρημα είναι δύσκολο, αλλά απολύτως αναγκαίο. Εμείς στη Συμφωνία για τη Νέα Ελλάδα ξεκινήσαμε την προσπάθεια. Είμαστε παρόντες, μάχιμοι και ανοικτοί σε ό,τι μπορεί να ξανακάνει τη Δημοκρατική Παράταξη πολιτικώς υπαρκτή και σε λίγα χρόνια και πάλι μεγάλη.
