Όταν το επίπεδο του σακχάρου στο αίμα πέφτει κάτω από το φυσιολογικό, η λειτουργία του εγκεφάλου επηρεάζεται αμέσως. Η κατάσταση αυτή είναι γνωστή ως υπογλυκαιμία και συνήθως εμφανίζεται σε άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη. Μπορεί επίσης να εκδηλωθεί, σπανιότερα, ύστερα από ιδιαίτερα έντονη μέθη, εξάντληση λόγω ζέστης και υποθερμία ή να έπεται μιας επιληπτικής κρίσης.
Η υπογλυκαιμία δεν είναι πάθηση αλλά μία παθολογική κατάσταση που συνοδεύει ποικίλες παθήσεις από τις πιο καλοήθεις (π.χ. υπογλυκαιμία της νηστείας) μέχρι τις πιο κακοήθεις (π.χ. διάφοροι κακοήθεις όγκοι που εκκρίνουν ουσίες που προκαλούν υπογλυκαιμία). Στην καθημερινή όμως πράξη η υπογλυκαιμία, στη συντριπτική της πλειοψηφία παρουσιάζεται σε άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη και τα οποία είτε κάνουν υπέρβαση της δόσεως της λαμβανόμενης ινσουλίνης ή των αντιδιαβητικών δισκίων είτε σε καθυστέρηση της λήψεως γεύματος είτε σε έντονη και ασυνήθιστη σωματική άσκηση. Εκτός όμως από αυτή την αιτία υπάρχουν και άλλες οι οποίες όμως είναι σπανιότερες.
Γενικά η υπογλυκαιμία μπορούμε να πούμε ότι προκαλείται από δύο βασικούς μηχανισμούς ήτοι:
α) της μειωμένης παροχής γλυκόζης στο αίμα και
β) της αυξημένης απομάκρυνσης της γλυκόζης από το αίμα λόγω αυξημένης κατανάλωσης.
Σε επεισόδιο υπογλυκαιμίας μπορεί να υπάρχει:
• Ιστορικό διαβήτη. Το άτομο αναγνωρίζει την «έναρξη» ενός υπογλυκαιμικού επεισοδίου.
• Αδυναμία, λιποθυμική τάση, πείνα.
• Παλμοί και τρέμουλο των μυών.
• Ενδείξεις ότι ο ασθενής είναι διαβητικός, όπως προειδοποιητικό βραχιόλι ή κάρτα, κομμάτια ζάχαρης, ταμπλέτες ή σύριγγα ινσουλίνης, ανάμεσα στα προσωπικά του αντικείμενα.
• Παράξενες πράξεις και συμπεριφορά. Ο πάσχον μπορεί να φαίνεται συγχυσμένος, επιθετικός, ακόμα και βίαιος.
• Εφίδρωση.
• Ωχρότητα και κρύο, κολλώδες δέρμα.
• Δυνατός, έντονος σφυγμός.
• Μειούμενο σταδιακά, επίπεδο ανταπόκρισης.
• Επιπόλαιη αναπνοή.
Η αντίληψη των συμπτωμάτων της υπογλυκαιμίας διαφέρει από άτομο σε άτομο. Ακόμη και στο ίδιο άτομο, μπορεί να είναι διαφορετική ανάλογα με το πόσο έχει μειωθεί η γλυκόζη στο αίμα, ή αν το άτομο αυτό έχει πολλά χρόνια διαβήτη.
Εάν συνυπάρχει και διαβητική νευροπάθεια η αντίληψη των συμπτωμάτων μπορεί να απουσιάζει εντελώς. Υπογλυκαιμία χωρίς συμπτώματα μπορεί επίσης να συμβεί τη νύκτα και χαρακτηρίζεται από πονοκέφαλο το πρωί. Σε αυτή τη περίπτωση θα πρέπει να δείτε το γιατρό σας γιατί ίσως χρειαστεί μείωση της δόσης ινσουλίνης ή διαβητικών δισκίων.
Η αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας είναι αιτιολογική δηλ. αν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο αίτιο που προκαλεί την υπογλυκαιμία φροντίζουμε να αρθεί. Αν π.χ. η δόση της ινσουλίνης είναι μεγάλη ή αν η δίαιτα του διαβητικού δεν είναι ρυθμισμένη τότε φροντίζουμε να τα ρυθμίσουμε. Η ρύθμιση αυτή είναι αρκετά πιο δύσκολη στα παιδιά απ' ότι στους ενήλικες επειδή τα παιδιά έχουν έντονη και απρόβλεπτη κινητική δραστηριότητα η οποία όπως αναφέρθηκε πιο πάνω αποτελεί αίτιο υπογλυκαιμίας. Η υπογλυκαιμία αντιμετωπίζεται με τη χορήγηση γλυκόζης είτε υπό τη μορφή της ενδοφλέβιας χορήγησης (στις πιο βαριές περιπτώσεις) είτε υπό την μορφή σάκχαρης ή γλυκού (στις πιο ελαφριές περιπτώσεις). Τα περισσότερα άτομα που πάσχουν από υπογλυκαιμία (κυρίως διαβητικοί) γνωρίζουν τα συμπτώματά της και τα αντιμετωπίζουν με τη λήψη μιας ή περισσοτέρων κουταλιών σάκχαρης ή ενός γλυκού ή μιας γλυκιάς πορτοκαλάδας. Πολλά άτομα με συχνές κρίσεις υπογλυκαιμίας συνηθίζουν να κουβαλάνε στην τσέπη τους μερικές καραμέλες ή σοκολάτες ή ακόμη και φακελάκια με ζάχαρη.
Στην περίπτωση της υπογλυκαιμίας, ο στόχος είναι να αυξηθεί η περιεκτικότητα του σακχάρου στο αίμα, όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Όταν ο νοσούντας έχει χάσει τις αισθήσεις του, είναι απαραίτητη η εσπευσμένη αναζήτηση ιατρικής βοήθειας.
Καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης των διαβητικών:
Οι διαβητικοί συνήθως γνωρίζουν την κατάστασή τους και είναι καλά προετοιμασμένοι για τις περιστάσεις εκτάκτου ανάγκης. Όμως, αν το υπογλυκαιμικό επεισόδιο είναι σοβαρό, η συνείδηση μπορεί να μειωθεί και τελικά ο πάσχον να χάσει εντελώς τις αισθήσεις του.
Τότε η βοήθειά μας έχει ζωτική σημασία. Η διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί έχει να κάνει με τον έλεγχο των ζωτικών σημείων του νοσούντα (σφυγμοί, αναπνοή), όπως επίσης και με το να κληθεί ασθενοφόρο, για την έγκαιρη μεταφορά του ατόμου σε κάποιο ιατρικό κέντρο.
Αν πάλι ο ασθενής διατηρεί τις αισθήσεις του, τον βοηθάμε να καθίσει ή να ξαπλώσει και του δίνουμε ένα γλυκό ποτό, κομμάτια ζάχαρης, σοκολάτα ή κάποια άλλη γλυκιά τροφή. Αν η κατάστασή του βελτιωθεί γρήγορα, του δίνουμε περισσότερη γλυκιά τροφή και τον αφήνουμε να ξεκουραστεί έως ότου συνέλθει τελείως. Αν όμως δεν βελτιωθεί καθόλου, προσπαθούμε να αναζητήσουμε άλλες αιτίες που προκάλεσαν τη σύγχυση ή το τρέμουλο και τον φροντίζουμε όσο καλύτερα μπορούμε, μέχρι να εξεταστεί από γιατρό.
Επίσης, αν ο πάσχον δεν γνωρίζει ότι είναι διαβητικός, πρέπει να ζητήσουμε ιατρική συμβουλή, ακόμα και όταν μοιάζει πως έχει συνέλθει εντελώς.
