H παρουσία του μας τιμά. Αποδίδει τιμή σε έναν ιστορικό προκάτοχό του, επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας και πρώτο Κυβερνήτη της Ελλάδας, τον Ιωάννη Καποδίστρια και επιβεβαιώνει τη διαχρονική φιλία ανάμεσα στα δύο έθνη μας.
Θα ήθελα επίσης να συγχαρώ τον επικεφαλής του «The Center of Russian National Glory», τον κ. Vladimir Yakunin, για την πρωτοβουλία της διοργάνωσης αυτής της εκδήλωσης, καθώς και την διοργανωτική ομάδα που συντονίζει ο Πρέσβης Γιόργκι Μουράτοφ, ένας παλιός, καλός μας φίλος και διαχρονικά υποστηρικτής της ελληνορωσικής φιλίας.
Η εκδήλωση αυτή δεν είναι μόνον επετειακή αλλά επίκαιρη, με την πλήρη έννοια της λέξης. Και θα ήθελα εδώ να συνοδεύσω την ανάλυση που έκανε πριν από λίγο ο Σεργκέι Λαβρόφ.
Κυρίες και κύριοι,
Το πρώτο ανεξάρτητο ελληνικό κράτος δεν είναι άλλο από την «Επτάνησο Πολιτεία», που συγκροτήθηκε το 1800, με την πολιτική κάλυψη και την στρατιωτική προστασία της Ρωσίας.
Όταν η ανεξαρτησία της Επτανήσου κατελύθη το 1807 με την κατάληψη και προσάρτηση του νησιού από την Γαλλία, ο Κερκυραίος, Επτανήσιος και Έλληνας πατριώτης Ιωάννης Καποδίστριας, έκρινε ότι η μόνη πατριωτική του επιλογή ήταν να προσφέρει τις υπηρεσίες του στον Τσάρο της Ρωσίας.
Η συνεισφορά του Ιωάννη Καποδίστρια είναι γνωστή. Όπως είπε παλιότερα, το 1976, ο τότε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τσάτσος: «Ο Βενιζέλος έκαμε πράγματι τη Μεγάλη Ελλάδα. Αλλά την Ελλάδα την έκανε ο Καποδίστριας».
Γνωστός είναι και ο αποφασιστικός του ρόλος, ως εκπροσώπου της Ρωσίας στο Συνέδριο της Βιέννης το 1814-15, όπου καταγράφηκε μαζί με τον Μέτερνιχ ως πρωταγωνιστής, επισκιάζοντας ακόμα και προσωπικότητες του μεγέθους του Κάστελρη και του Ταλευράνδου.
Όμως δεν έχει αναδειχθεί μια πλευρά της προσέγγισης του Καποδίστρια στην ευρωπαϊκή Σταθερότητα και Ασφάλεια. Μια δίχως υπερβολή δική του γεωπολιτική προσέγγιση που τον καθιστά ακριβώς επίκαιρο μέσα από την οξύτατη αντιπαράθεσή του, με τον Μέτερνιχ.
Κυρίες και κύριοι,
Το 1814-15 διατυπώθηκε ένα Σύστημα Ισορροπίας Δυνάμεων.
Το αδύνατο σημείο του συστήματος του Συνεδρίου της Βιέννης και της Ιεράς Συμμαχίας των Μεγάλων, που σχηματίσθηκε για την περιφρούρησή του, ήταν πέραν της διασφάλισης της ισορροπίας ανάμεσα στις Μεγάλες Δυνάμεις, η ανάδειξη του μοναρχικού αυταρχισμού ως στοιχείου σταθερότητας.
Στο σημείο αυτό, ο Καποδίστριας, οπαδός των αρχών του διαφωτισμού που θριάμβευαν με την Γαλλική Επανάσταση, πίστευε ακριβώς το αντίθετο.
Ένα Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασφαλείας είναι πιο σταθερό, αν μπορεί να πλαισιώσει και να διαχειρισθεί τη δυναμική του εκδημοκρατισμού, της κοινωνικής δικαιοσύνης, και της εθνικής χειραφέτησης. Τελικά η Ιστορία τον δικαίωσε.
Το σύστημα ισορροπιών ανάμεσα στις Μεγάλες Δυνάμεις, που διαμορφώθηκε στο Συνέδριο της Βιέννης το 1815, έτρεξε πίσω από τα γεγονότα στην Ελλάδα, στην Ιταλία και αλλού, ενώ αν είχε επικρατήσει η θεώρηση του Καποδίστρια, θα επηρέαζε προληπτικά τους κραδασμούς με την μετάλλαξη τους σε ομαλή εξέλιξη.
Όπως όμως ανέφερα στην αρχή, το σημερινό Συνέδριο για τον Καποδίστρια δεν είναι επετειακό, αλλά δραματικά επίκαιρο.
Σήμερα, σχεδόν 25 χρόνια μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ένα συνολικό σύστημα ασφαλείας για την Ευρώπη παραμένει ζητούμενο, ενώ επιβιώνουν στερεότυπα και καχυποψίες του παρελθόντος που επηρεάζουν αρνητικά το παρόν.
Ταυτόχρονα, οι οικονομικές κρίσεις πριμοδοτούν κοινωνική αποσταθεροποίηση και οδηγούν σε εθνικιστικές περιχαρακώσεις, που με την σειρά τους αναζωπυρώνουν αποσταθεροποιητικές, για την ασφάλεια του κοινού, ευρωπαϊκού οικοδομήματος μας, εντάσεις.
Σήμερα η Ευρώπη χρειάζεται μία συνολική θεώρηση ασφαλείας, που να εξασφαλίζει ότι η σταθερότητα είναι κοινό όφελος και ότι η επικράτησή της δεν παράγει νικητές και ηττημένους που είναι το μεγάλο μάθημα-συνεισφορά της Ρωσικής Διπλωματίας στο Συνέδριο της Βιέννης, με τον Καποδίστρια.
Ταυτόχρονα η σταθερότητα στη γεωπολιτική δεν μπορεί να υπαγορεύει κοινωνική ακινησία και αυταρχισμό, όπως δυστυχώς επέβαλλε τότε ο μεγάλος αντίπαλος του Καποδίστρια, ο Μέτερνιχ.
Αριστοτέχνης της Ρεαλπολιτίκ, άξιος σύμβουλος του Αυτοκράτορα της Ρωσίας, αλλά και Ευρωπαίος πολιτικός με τη σύγχρονη έννοια του όρου, ο Καποδίστριας με την συνεισφορά του στην σύνταξη του Συντάγματος της Ελβετίας απέδειξε ότι ο ρεαλισμός στη διπλωματία και η βαθειά πίστη στις δημοκρατικές αρχές, όχι μονάχα δεν είναι ασύμβατες έννοιες, αλλά αλληλοσυμπληρώνονται.
Να σημειωθεί ότι στη δίχρονη παραμονή του στη Γενεύη, ο Καποδίστριας εξακολουθούσε να έχει τον τίτλο του Υπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας, μία πρωτοφανής στα ευρωπαϊκά πολιτικά χρονικά ένδειξη εμπιστοσύνης και σεβασμού του Τσάρου της Ρωσίας.
Το όραμά του για μια Ευρώπη σταθερή, με ομαλή συνεχή πρόοδο στην κατοχύρωση της ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης, επιχείρησε να υλοποιήσει στην Ελληνική Πολιτεία, στην ανεξαρτησία της οποίας συνέβαλε αποφασιστικά, μετά το 1827, ως πρώτος Κυβερνήτης της ανεξάρτητης Ελλάδας.
Για την προσήλωσή του στο όραμα αυτό, θυσίασε την ζωή του, πέφτοντας νεκρός από τα πυρά των πολιτικών του αντιπάλων.
Ως μεγάλος νικητής των πολεμικών συγκρούσεων στην Ευρώπη, που τερματίσθηκαν το 1814, η Ρωσία στο τραπέζι των διπλωματικών διαβουλεύσεων επέδειξε ρεαλισμό, μετριοπάθεια και διορατικότητα. Μια συνεισφορά που έχει την προσωπική υπογραφή, την προσωπική σφραγίδα του Ιωάννη Καποδίστρια. Μια συμβολή για την οποία μπορούν να είναι υπερήφανες και η γενέτειρα του, η Ελλάδα, αλλά και η χώρα που υπηρέτησε τόσο πιστά και αποτελεσματικά, η Ρωσία.
Ας θυμηθούμε ξανά την Ευέλικτη Σταθερότητα, ανοικτή σε εξελίξεις και προσαρμογές, χωρίς νικητές και ηττημένους που διαμόρφωσε ως Γεωπολιτική Προσέγγιση ο Καποδίστριας στην Βιέννη. Δεν είναι λοιπόν, επετειακή υποχρέωση, ούτε εθιμοτυπική αναφορά στους δεσμούς Ελλάδας-Ρωσίας, αλλά πανευρωπαϊκή προτεραιότητα και ίσως θα πρέπει να είναι ένα από τα μηνύματα που θα εκπέμψει αυτή η σημερινή μας συνάντηση.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.
