τίτλο του "Δικαίου των Εθνών" του Μουσείου του Ολοκαυτώματος Γιάντ Βασέμ στην οικογένεια των Ελλήνων ηρώων Θανάση και Ευαγγελίας Πίσπα, για τη διάσωση της Εβραϊκής οικογένειας Ναχμία στο χωριό Κλείνοβο κοντά στα Τρίκαλα κατά την διάρκεια της Κατοχής.
Αξίζει να σημειωθεί ότι για την τελετή ταξίδεψαν ειδικά από το Ισραήλ όπου ζουν σήμερα, 12 απόγονοι της οικογένειας Ναχμία καθώς και 10 συγγενείς της οικογένειας Πίσπα από τα Τρίκαλα. Επίσης παρέστησαν οι βουλευτές κκ. Κώστας Καραγκούνης, Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Φιλίας Ελλάδας – Ισραήλ, Βασίλης Κικίλιας, επίσης μέλος της επιτροπής, Χρήστος Δήμας, Πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών και Άμυνας του Κοινοβουλίου, η κυρία Φωτεινή Τομαή, Υπεύθυνη Αρχείου και για ζητήματα Ολοκαυτώματος του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών, ο Ραβίνος Αθηνών, Σοφολογιότατος κ. Ισαάκ Μιζάν και ο εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Ελλάδας, Πατήρ Αλέξιος Μπουρλής.
Τα βραβείο παρέλαβαν εκ μέρος της οικογένειας Πίσπα, ο Θανάσης Πίσπας εγγονός, ο οποίος έλαβε το μετάλλιο από τον Ισραηλινό Πρέσβη και η Δήμητρα Παπάντου, εγγονή η οποία έλαβε το δίπλωμα του Γιάντ Βασέμ από τον Πρόεδρο του ΚΙΣΕ.
Ο τίτλος του "Δικαίου των Εθνών" δίδεται από το Γιάντ Βασέμ, το ίδρυμα και μουσείο που δημιουργήθηκε από το Κράτος του Ισραήλ στην Ιερουσαλήμ για τη διαιώνιση της μνήμης των έξι εκατομμυρίων θυμάτων του Ολοκαυτώματος. Για να δοθεί η διάκριση απαιτείται διεξοδική έρευνα από το Γιάντ Βασέμ και έγκριση του Ανώτατου Δικαστηρίου του Ισραήλ. Θεωρείται μια από τις υψηλότερες τιμές που μπορεί να δοθεί από την χώρα.
Η οικογένεια Ναχμία ζούσε στην Φλώρινα η οποία τελούσε υπό Ιταλική κατοχή και διέφυγε προς τα Τρίκαλα τον Απρίλιο του 1943, όταν οι Γερμανοί ζήτησαν από τους Ιταλούς να στείλουν όλους τους ενήλικες Εβραίους της περιοχής στην Θεσσαλονίκη με σκοπό να τους στείλουν στο Αούσβιτς.
Η οικογένεια αποτελείτο από το ζευγάρι Αβισάρ και Ρεβέκκα Ναχμία, καθώς και από τον Ντάριο, αδερφό της Ρεβέκκας, την σύζυγό του Αλλέγρα και τον μικρό τους γιό, Ντάνο. Τα δύο ζευγάρια βρήκαν καταφύγιο στην οικία του Θανάση Πίσπα, κοινοτάρχη του χωριού Κλείνοβο κοντά στα Τρίκαλα. Η σύζυγος του Θανάση, Ευαγγελία, ήταν μαία και βοήθησε την Αλλέγρα Ναχμία να γεννήσει το δεύτερο και τρίτο παιδί της, τον Ισαάκ και τον Δαυίδ στο σπίτι της οικογένειας Πίσπα.
Όταν οι Γερμανοί πλησίαζαν το απομονωμένο χωριό, οι δύο εβραϊκές οικογένειες με την βοήθεια των χωρικών αναζητούσαν καταφύγιο στα βουνά. Οι δύο οικογένειες επέζησαν από τον πόλεμο και μετανάστευσαν στο Ισραήλ το 1949.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πάνω από 300 Έλληνες "Δίκαιοι" έχουν τιμηθεί μέχρι σήμερα. Μεταξύ αυτών και ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδας, Δαμασκηνός, ο θρύλος της Ελληνικής Αντίστασης, Λέλα Καραγιάννη, ο πρώην Αρχηγός της Ελληνικής Αστυνομίας επί Κατοχής, Άγγελος Έβερτ, ο πρώην Δήμαρχος Ζακύνθου, Λουκάς Καρρέρ, οι μακαριστοί Μητροπολίτες Ζακύνθου και Δημητριάδος, Χρυσόστομος και Ιωακείμ αντίστοιχα, και πολλοί άλλοι ήρωες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Οι ομιλίες:
Εκ μέρους της Ισραηλινής Κυβέρνησης και του Γιάντ Βασέμ, ο Πρέσβης του Ισραήλ, κ. Άριε Μέκελ, ευχαρίστησε τους παρευρισκόμενους για την παρουσία τους, ιδιαίτερα τα μέλη της οικογένειας Ναχμία από το Ισραήλ και της οικογένειας Πίσπα από τα Τρίκαλά καθώς και τους Έλληνες βουλευτές. Εξήρε το θάρρος των βραβευθέντων λέγοντας ότι ακόμη και σήμερα 70 χρόνια μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, συνεχίζονται να βρίσκονται και να τιμούνται Έλληνες "Δίκαιοι." Ανέφερε ότι μέχρι σήμερα έχουν βραβευθεί 308 Έλληνες ενώ προστέθηκαν κι άλλοι δύο. Ο Ισραηλινός Πρέσβης δήλωσε ότι με τα γεγονότα που διαδραματίζονται στην Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα, η τελετή είναι εξαιρετικά σημαντική διότι δείχνει τον πραγματικά ηρωικό χαρακτήρα των Ελλήνων, δηλαδή αυτόν της αυτοθυσίας και της βοήθειας στον συνάνθρωπο.
Ο Πρόεδρος του ΚΙΣΕ, κ. Μπενιαμίν Αλμπάλας, τόνισε την σημασία των βραβείων του Γιάντ Βασέμ υπογραμμίζοντας το μεγάλο τίμημα που πλήρωσε ο ελληνικός λαός και οι Έλληνες Εβραίοι στη Ναζιστική κατοχή, ενώ εξέφρασε εκ μέρους του Ελληνικού Εβραϊσμού την ευγνωμοσύνη προς τους βραβευθέντες. Ανέφερε ότι ο ίδιος και η οικογένειά του διασώθηκαν από Έλληνες "Δικαίους."
Τον λόγο πήρε κατόπιν ο βουλευτής, κ. Κώστας Καραγκούνης, Πρόεδρος της Επιτροπής Φιλίας Ελλάδας – Ισραήλ του Ελληνικού Κοινοβουλίου ο οποίος εξήρε την παρουσία των οικογενειών Ναχμία και Πίσπα τονίζοντας ότι οι ενέργειες των βραβευθέντων εκπροσωπούν τις πανανθρώπινες αξίες της αυτοθυσίας και της αλληλεγγύης. Επίσης αναφέρθηκε στις σχέσεις Ελλάδας – Ισραήλ που ενώνονται από κοινές αξίες. Μίλησε επίσης και για τις ενέργειες που έχει πάρει η ελληνική κυβέρνηση για την καταπολέμηση φαινομένων ρατσισμού και νέο-ναζισμού.
Με ιδιαίτερα συγκινητικό τρόπο έκλεισε της ομιλίες ο Δαυίδ Ναχμίας από το Ισραήλ, γιός του Αβισάρ και της Ρεβέκκας Ναχμία ο οποίος γεννήθηκε στην οικία της οικογένειας του Θανάση και της Ευαγγελίας Πίσπα στο Κλείνοβο. Ο Δαυίδ Ναχμίας δήλωσε ότι εξαιτίας των ενεργειών των "Δικαίων" σήμερα είναι μέλος μιας μεγάλης οικογένειας στο Ισραήλ και εξέφρασε την αμέριστη ευγνωμοσύνη του προς τους συγγενείς του Θανάση και της Ευαγγελίας Πίσπα, τους οποίους όπως είπε, θεωρεί μέρος της δικής του οικογένειας. Δήλωσε ότι ενώ η οικογένειά του εγκατέλειψε την Φλώρινα, η πόλη δεν έφυγε ποτέ από την καρδιά τους και ότι αυτός και οι συγγενείς του αποτελούν μέρος μια κοινότητας Εβραίων της Φλώρινας στο Ισραήλ που συγκεντρώνεται δυο φορές τον χρόνο για να τιμήσει τα αδικοχαμένα μέλη της αλλά και να διατηρήσει τα έθιμα της περιοχής.
Η ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ – ΔΙΑΣΩΣΗΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΝΑΧΜΙΑ -ΘΑΝΑΣΗΣ & ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΙΣΠΑ ΟΠΩΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΤΑΙ ΑΠΟ ΓΙΑΝΤ ΒΑΣΕΜ¨
Η οικογένεια Ναχμία ζούσε στη Φλώρινα. Η περιοχή ήταν υπό Ιταλική κατοχή, αλλά ήδη από τον Ιούλιο 1942, οι Γερμανοί ζήτησαν από τους Ιταλούς να στείλουν όλους τους ενήλικες άρρενες Εβραίους στη Θεσσαλονίκη, προκειμένου να τους εντάξουν στις μονάδες της Οργάνωσης Todt [τάγματα υποχρεωτικής εργασίας της Ναζιστικής Γερμανίας].
Εκείνη την εποχή, δρούσε στη Φλώρινα η οργάνωση Lehi [εβραϊκό αρκτικόλεξο της οργάνωσης «Μαχητές για την Ελευθερία του Ισραήλ»], ο αρχηγός της οποίας Joseph Cohen έπεισε τους Εβραίους να μην παραμείνουν στην πόλη και να μην παρουσιαστούν στις αρχές, αλλά να ενταχθούν στους αντάρτες. Με πρωτοβουλία της Ρεβέκκας Ναχμία, αποφάσισαν να καταφύγουν στα δάση και να ενταχθούν στους Έλληνες αντάρτες.
Διέφυγαν τον Απρίλιο 1943, λίγο πριν οι Γερμανοί στείλουν τους Εβραίους της Φλώρινας στη Θεσσαλονίκη, από όπου, μεταξύ 30 Απριλίου και 8 Μαΐου, είχαν όλοι σταλεί στο Άουσβιτς.
Ο Αβισάρ και η Ρεβέκκα δεν είχαν ακόμα παντρευτεί και ο γάμος τους έγινε όταν ήταν με τους αντάρτες. Καθ’ όλη την περίοδο της διαφυγής τους, ήταν μαζί με την οικογένεια του Ντάριο Ναχμία, αδελφού της Ρεβέκκας. Ο Ντάριο ήταν παντρεμένος με την Αλλέγρα και είχαν ένα μικρό γιο, τον Ντίνο που γεννήθηκε το 1941.
Μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου 1943, κατόρθωσαν να κρυφτούν ανάμεσα στους αντάρτες στα Γρεβενά. Η πόλη των Γρεβενών διετέλεσε πρωτεύουσα των δυνάμεων της αντίστασης. Ο Αβισάρ προμήθευε τους αντάρτες καπνό και ο Ντάριο ήταν τσαγκάρης.
Η Αλλέγρα ήταν έγκυος και έτσι μεταφέρθηκαν όλοι στο Κλείνοβο, κοντά στα Τρίκαλα.
Οι δύο οικογένειες βρήκαν καταφύγιο στο σπίτι του κοινοτάρχη Θανάση Πίσπα, που ήταν πρόσωπο γνωστό και δημοφιλές. Οι δύο οικογένειες στεγάστηκαν σε δύο μικρά δωμάτια που δεν είχαν καν παράθυρα.
Η σύζυγος του Θανάση, Ευαγγελία, ήταν μαία και, όταν ήρθε η ώρα να γεννήσει η Αλλέγρα Ναχμία, τη βοήθησε. Έτσι, στις 25 Νοεμβρίου 1943, γεννήθηκε στο σπίτι της οικογένειας Πίσπα ο Ισαάκ Ναχμίας.
Στο χωριό, ο Ντάριο και ο Αβισάρ συνέχισαν να εξασκούν τα επαγγέλματά τους. Μέχρι σήμερα, οι χωρικοί θυμούνται κυρίως τον «τσαγκάρη» Ντάριο, ενώ ο Αβισάρ ασχολούνταν με το εμπόριο.
Το χωριό ήταν πολύ απομονωμένο και η πρόσβαση σε αυτό ήταν δύσκολη. Οι Γερμανοί έφθαναν σε αυτό μόνο όταν είχαν στη διάθεσή τους ενισχυμένες δυνάμεις, καθώς φοβόντουσαν τις ενέδρες των ανταρτών. Όταν οι Γερμανοί πλησίαζαν, οι δύο εβραϊκές οικογένειες, με τη βοήθεια των χωρικών, διέφευγαν προς τα δάση που ήταν ψηλά πάνω από το χωριό, ώσπου να περάσει ο κίνδυνος. Μαζί τους διέφευγαν και οι αντάρτες με τις οικογένειές τους.
Επέστρεψαν στο Κλείνοβο όταν η Ρεβέκκα Ναχμία ήταν έτοιμη να γεννήσει. Και πάλι, η μαία σύζυγος του Θανάση, Ευαγγελία, βοήθησε στη γέννα και στο σπίτι τους, στο δωμάτιο χωρίς παράθυρα, γεννήθηκε στις 30 Αυγούστου 1944 ο Δαυίδ Ναχμίας.
Με το τέλος του πολέμου, οι δύο οικογένειες επέστρεψαν στη Φλώρινα, όπου το 1947 γεννήθηκε ακόμα ένας γιος και το 1949 μετανάστευσαν στο Ισραήλ .
