Ενας επικίνδυνος μύκητας, που έκανε πρόσφατα την εμφάνισή του και επιτίθεται στις ρίζες του δέντρου, απειλεί - αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως - να εξαφανίσει το 80% της παγκόσμιας παραγωγής, όπως προειδοποιούν οι επιστήμονες. Το παράσιτο αυτό απομυζά θρεπτικά συστατικά από τα φυτά, καθιστώντας τα αδύναμα και προκαλώντας την εμφάνιση σκούρων κηλίδων στον καρπό.
«Οκτώ στις δέκα φυτείες βρίσκονται σε κίνδυνο, πρόκειται για πολύ σοβαρή απειλή που απαιτεί την κινητοποίηση της παγκόσμιας κοινότητας», λέει στην ιταλική εφημερίδα «Ρεπούμπλικα» ο Γκερτ Κέμα, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Βαγκενίνγκεν στην Ολλανδία ο οποίος ειδικεύεται στη μελέτη του μύκητα.
Πρόκειται για το παράσιτο Tropical Race 4 (TR4), ένα καινούργιο στέλεχος του μύκητα Fusarium oxysporum (Foc), ο οποίος πριν από περίπου έναν αιώνα είχε καταστρέψει τις φυτείες σε όλη την αμερικανική ήπειρο και έμεινε στην Ιστορία ως η «ασθένεια του Παναμά». Το πρόβλημα με το νέο αυτό στέλεχος είναι πως αποδεικνύεται εξαιρετικά ανθεκτικό και επεκτατικό. Εμφανίστηκε πριν από μια δεκαετία στην Ασία, για να εξαπλωθεί σε Ινδονησία, Μαλαισία, Φιλιππίνες, Κίνα και Βόρεια Αυστραλία, ενώ έπειτα από ανάπαυλα κάποιων ετών, εντοπίστηκε τον περασμένο Οκτώβριο στη Μέση Ανατολή και την Ιορδανία. Τον Νοέμβριο έπληξε την Αφρική, ξεκινώντας από τη Μοζαμβίκη και απειλώντας τις γειτονικές χώρες.
ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΣ. Στο μεταξύ, στις 14 Δεκεμβρίου η κυβέρνηση της Κόστα Ρίκα - ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς παγκοσμίως καθώς κερδίζει περίπου μισό δισεκατομμύριο δολάρια από τις εξαγωγές μπανάνας - κήρυξε τις φυτείες σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, καθώς στο στόχαστρο εντόμων και μυκήτων βρέθηκε μια συνολική έκταση 240 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Οι Αρχές θεωρούν ότι ήδη χάθηκε το 20% της φετινής σοδειάς και προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κρίση, επέτρεψαν στους αγρότες να καλύπτουν προσωρινά τις μπανάνες με πλαστικές μεμβράνες, ψεκασμένες με ισχυρά παρασιτοκτόνα.
Ο Κένα ηγείται μιας ομάδας επιστημόνων που επιχειρούν να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο για λογαριασμό των τεσσάρων μεγάλων πολυεθνικών της μπανάνας, των Chiquita, Dole, Del Monte και Fyffes. Μέχρι χθες ανταγωνιστές, οι 4 μεγάλοι παίκτες έχουν πλέον συμμαχήσει μπροστά στον κοινό εχθρό. Εχουν φτάσει μέχρι το σημείο να συστήσουν κοινά εργαστήρια, κέντρα μάχης κατά του εχθρού, ενώ συντονίζουν μαζί τις προσπάθειες των Αρχών των χωρών που αντιμετωπίζουν το μεγαλύτερα προβλήματα. Κι αυτό καθώς φοβούνται τα χειρότερα. Ηδη στις Φιλιππίνες η παραγωγή της μπανάνας έχει πέσει φέτος κατά 7%, ενώ παρόμοια ποσοστά καταγράφονται σε Κίνα, Μαλαισία και Ινδονησία, όπου η επιδρομή του παρασίτου - φονιά είχε ως αποτέλεσμα να κλείσουν αρκετές φυτείες. Φυτείες έχουν επίσης πληγεί στη Μέση Ανατολή και ειδικότερα στην Ιορδανία.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΖΗΜΙΕΣ. Οι ζημιές από τότε που έκανε για πρώτη φορά την εμφάνισή του ο μύκητας Tropical Race 4, υπολογίζονται σε 400 εκατ. δολάρια, το χειρότερο όμως είναι ότι μέχρι σήμερα αποδεικνύεται εξαιρετικά ανθεκτικός σε κάθε είδους μυκητοκτόνο. Ο εχθρός κατοικεί στο υπέδαφος, λίγα μόλις εκατοστά κάτω από το χώμα και επιτίθεται στις ρίζες του φυτού, εισχωρεί σε αυτές και ανεβαίνει σιγά σιγά στο δέντρο μέχρι να εισχωρήσει στον καρπό.
Τα φυτά που δέχονται την επίθεση - όπως εξηγούν επιστήμονες στην ιντερνετική έκδοση του γερμανικού «Σπίγκελ» - χάνουν την ικανότητα να μεταφέρουν στους καρπούς νερό ή άλλες θρεπτικές ουσίες και στο τέλος το δέντρο καταρρέει, ξεραίνεται και πεθαίνει. «Οσο πιο μεγάλη σε έκταση είναι μια φυτεία τόσο αυξάνονται και οι πιθανότητες εξάπλωσης του μύκητα, ο οποίος έχει την ικανότητα να επιβιώνει στο έδαφος μέχρι και για 30 χρόνια, κάτι που σημαίνει ότι δεν έχει νόημα να φυτεύει κάποιος νέα δέντρα, αφού σύντομα θα πληγούν και αυτά», εξηγεί ο Ράντι Πλόετζ του Πανεπιστημίου της Φλόριδας.
