Η εκτίμηση ανήκει στην επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ και συμπυκνώνεται στο συμπέρασμα ότι ‘’η ανισσόροπη και άνιση...
ανάπτυξη που έχουμε μπροστά μας, εγκυμονεί κινδύνους για την πολιτική σταθερότητα’’.
Δεν ήταν η μόνη που διατύπωσε ανησυχίες στη συνάντηση του Νταβός. Παρά τα χαμόγελα των μεμονωμένων μεγαλο-καπιταλιστών που κατά ποσοστό 44% εκφράζουν αισιοδοξία για τις οικονομικές εξελίξεις του 2014, οι πολιτικοί εκπρόσωποι των θεσμικών οργανισμών της διεθνούς κεφαλαιοκρατίας, διατυπώνουν ανοιχτά το φόβο για κοινωνικές αναταραχές σε όλο τον κόσμο, εξ αιτίας της γιγάντωσης της κοινωνικής ανισότητας. Πράγματι τα στοιχεία είναι εντυπωσιακά. Το 1% των πλουσιότερων ανθρώπων κατέχει το 50% του παγκόσμιου πλούτου. Οι 85 πιο εύποροι άνθρωποι, έχουν εισόδημα ίσο με αυτό των 3,5 δις φτωχότερων ανθρώπων!
Η εικόνα είναι όλο και πιο καθαρή: Η παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία, σέρνεται αργά, ταλαντούμενη γύρω από μια χαμηλή πλέον θέση, ενώ την ίδια στιγμή η κοινωνική πόλωση γιγαντώνεται. Δεν αλλάζουν την εικόνα οι υψηλοί ακόμη (αν και μειωμένοι) ρυθμοί ανάπτυξης στις αναπτυσσόμενες χώρες της απόλυτης εργασιακής βαρβαρότητας. ‘’Μπορεί η διαφορά ανάμεσα στις ανεπτυγμένες και τις αναπτυσσόμενες χώρες να μειώνεται, λόγω της ανόδου του μέσου εισοδήματος στις δεύτερες, αλλά οι ανισότητες μέσα σε κάθε χώρα χωριστά φουντώνουν’’, επισημαίνει ο Τούρκος οικονομολόγος Κεμάλ Ντερβίς, υπενθυμίζοντας έτσι ότι οι μέσοι όροι μας λένε την μισή μόνο αλήθεια.
Τι άλλο συζητήθηκε ιδιαίτερα στο Νταβός, στη συνάντηση της επιχειρηματικής ελίτ; Μα, η ανεργία! Όλοι διαπιστώνουν ότι η όποια αναιμική ανάπτυξη, ακόμη και εκεί που θα είναι πιο ορατή, όπως στις ΗΠΑ, ελάχιστα πράγματα θα σημάνει για την απασχόληση. Το ίδιο και για την άγρια λιτότητα.
Το να μιλά κανείς για κρίση γενικά, με μία έννοια, δημιουργεί παρερμηνείες. Είναι σα να υπονοείται ότι αυτή αργά ή γρήγορα θα ξεπεραστεί. Κάτι σαν την κρίση θυμού ή του άγχους… Μιλώντας για την οικονομική κρίση στον σύγχρονο καπιταλισμό, πράγματι, μπορεί να έχουμε κάποιο ασθενική ανάδευση των ρυθμών ανάπτυξης του ΑΕΠ, ώστε να μπορεί κάποιος, όπως ο Σαμαράς, να μιλήσει για έξοδο από την κρίση.
Μιλώντας όμως γενικά με όρους κοινωνίας, με την εφιαλτική προοπτική της διαρκούς λιτότητας και της θάλασσας ανεργίας, η κρίση αποδεικνύεται κατάσταση, μετατρέπεται σε καθεστώς. Δύο κόσμοι πλέον διαμορφώνονται μέσα στους ‘’κάτω’’: Αυτοί που θα έχουν ένα κομμάτι ψωμί ως φτωχοί εργαζόμενοι και αυτοί που θα κινούνται στον χώρο της αχρηστίας και ανεργίας. Με τα σύνορα μεταξύ τους ιδιαίτερα πορώδη και περατά, ώστε να βασιλεύει ο φόβος της κατάπτωσης ανά πάσα στιγμή και να λιπαίνονται οι μηχανές του εμφυλίου ταξικού πολέμου.
Τα σύνορα όμως αυτών των δύο κόσμων με τον κόσμο του κεφαλαίου δεν είναι καθόλου ελαστικά. Αντίθετα, τα τείχη όλο και υψώνονται. Μια πρόσφατη έρευνα στις ΗΠΑ, από τους καθηγητές Raj Chetty (Harvard University) και Emmanuel Saez (University of California at Berkeley), διαπιστώνει ότι η ταξική κινητικότητα στις ΗΠΑ (στη χώρα των ευκαιριών!) έχει οριστικά παγιωθεί σε ανύπαρκτα σχεδόν επίπεδα τα τελευταία 50 χρόνια. Το 92 % όσων γεννήθηκαν το 1970 στο φτωχότερο πεντημόριο, αποδείχτηκε ότι στην πορεία της ζωής του, έμεινε σταθερά κολλημένο ακριβώς εκεί. Και έχει σημασία να σκεφτεί κανείς ότι την ίδια στιγμή η σχετική θέση των φτωχών στην οικονομική και κοινωνική σκάλα, χειροτερεύει εντυπωσιακά, καθώς μεγαλώνει εκθετικά η απόσταση από το πλουσιότερο πεντημόριο.
Αυτό σημαίνει ότι η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών, γεννήθηκαν φτωχοί και χαμένοι για πάντα! Ακούγεται κάπως μακάβριο, αλλά γιατί να φοβηθούμε τις λέξεις και την πραγματικότητα; Αρκεί να μη το δούμε απλά σαν μια δήθεν λοταρία: Από τη διάψευση της ονειροφαντασίας πως ‘’όλα πάνε τέλεια για όσους έχουν μυαλό και διάθεση για δουλειά’’, στην αδρανή προσέγγιση πως τελικά ‘’είναι όλα θέμα τύχης’’. Απλώς, είναι η ώρα να σκεφτούμε και να δράσουμε έξω από το συνηθισμένο πλαίσιο εξηγήσεων.
