Και δεν είναι μόνο που ο Αναγνωστάκης έβγαλε στα ύψη με το έργο του τα Ρούστικα! Το χωριό φημίζεται ότι κράτησε και τους… γαμπρούς του, έστω και για κάποια χρόνια και ορισμένοι απόκτησαν και μονιμότητα! Όπως ο Γιώργος Δραμουντάνης από τα Ανώγεια, που διορίστηκε στα χρόνια ακμής του οικισμού στα δυτικά, το 1971, υπάλληλος του τοπικού ταχυδρομείου, και από τότε είναι μόνιμος κάτοικος…
«Είχε προκηρυχτεί το 1971 διαγωνισμός για την πρόσληψη έξι υπαλλήλων στα ταχυδρομικά καταστήματα του νομού Ρεθύμνου», αφηγείται για την παραμονή του στο χωριό, «και προσέξτε τώρα: Υπέβαλαν τα δικαιολογητικά εφτά και μάλιστα ο έβδομος δεν προσήλθε στις εξετάσεις και οι έξι που συμμετείχαμε προσληφθήκαμε όλοι. Σήμερα για λίγες θέσεις και μάλιστα ορισμένου χρόνου, καταθέτουν δικαιολογητικά χιλιάδες…»
ΑΛΛΟΤΕ ΧΩΡΙΟ ΤΩΝ 400 ΑΝΘΡΩΠΩΝ…
Όμως, τα Ρούστικα, με παράδοση στα Γράμματα και στις Τέχνες, έφτασαν σήμερα να κατοικούνται μόνιμα από 130 ανθρώπους και οι πιο πολλοί από αυτούς, όσοι έχουν τις δυνάμεις, είναι αγρότες και κτηνοτρόφοι, οι δε άλλοι συνταξιούχοι. Όταν, λοιπόν, βρέθηκε από τον Ψηλορείτη στα πεδινά ο κ. Δραμουντάνης, βρήκε και τετρακόσιους ανθρώπους στο χωριό, με ταχυδρομείο, σταθμό Χωροφυλακής, σχολεία, ιατρείο και άλλες κρατικές υπηρεσίες…
Οι δημόσιοι υπάλληλοι… κρατούνταν από τις νύφες, όπως συνέβη και με τον Ανωγειανό. Όταν αργότερα έπαιρναν μετάθεση για άλλη πόλη, αναγκαστικά έφευγαν με τις γυναίκες τους από τα Ρούστικα, και οι πιο πολλοί δεν ξαναγύρισαν, εκτός ευκαιριακά και για διακοπές.
Είναι, όμως, ανατριχιαστικές οι ιστορίες που αφηγείται στις εποχές της ένδειας των παιδικών του χρόνων στα Ανώγεια: «Η γενιά η δική μου δεν ξεκίνησε από το μηδέν αλλά από το μείον μηδέν! Ο πατέρας μου δεν είχε να μου δώσει λεφτά να πάρω ακόμη και το τετράδιο και τη νύχτα με το φεγγάρι πήγαινα να μαζέψω ξύλα, να τα πάω στο φούρνο και με τα λεφτά που μου έδινε ο φούρναρης αγόραζα βιβλία και τετράδια. Και μια μέρα ο βιβλιοπώλης ο Αλεξίου στο Ηράκλειο έσωσε την κατάσταση. Υπήρχε φτώχεια και κακομοιριά!»
Αλλά το περιστατικό στα Ανώγεια με τον δάσκαλο τον Δημητρακάκη τους ίδιους χαλεπούς καιρούς, ξεσηκώνει:«Πήγαμε στην εκκλησία, μαθητές, και γινόταν κάποιο συλλείτουργο, αν θυμάμαι καλά! Έδιναν, λοιπόν, τον άρτο στο δάσκαλο και στους ανθρώπους των Αρχών. Τα λόγια του έχουν μείνει, όταν ζήτησε να κόψουν το άρτο και να τον μοιράσουν στους μαθητές. Δες τε, τους είπε, αυτά τα παιδιά μέσα στην πείνα και στη φτώχεια. Η μάνα μας όταν δεν είχε φαγητό μας έδιωχνε και εγώ με τη σφεντόνα έψαχνα να σκοτώσω κανένα πουλί για να μπορέσω να βάλω λίγο φαγητό στο στομάχι μου...»
Ο ΚΑΤΗΦΟΡΟΣ ΑΡΧΙΣΕ ΑΠΟ ΤΟ ‘80
Ο κ. Δραμουντάνης, βλέποντας την κατάντια της ενδοχώρας, υποστηρίζει ότι ο κατήφορος άρχισε για τις κοινωνίες από το '80 και μετά, που «το Πα.Σο.Κ. έπιανε ένα-ένα από το αυτάκι και τον πήγαινε στην πόλη» με τις πολιτικές και τις μικροκομματικές αντιλήψεις που είχε καθιερώσει. Και τα Ρούστικα χάνονται με την φυγή ή τη γήρανση του πληθυσμού. Στα δέκα χρόνια έμειναν στο χωριό δυο ζευγάρια, όμως ένας κούκος δεν φέρενει την άνοιξη!
«Όλη η κατάσταση με θλίβει αφάνταστα», επισημαίνει.«Η ύπαιθρος έχει διαλύσει εντελώς και ένας αγρότης για να ζήσει πρέπει να είναι και αγρότης και κτηνοτρόφος. Με την κατάσταση που διαμορφώνεται σπρώχνουν τον κόσμο και τη νεολαία στα άκρα και εγώ που έχω μάθει στα δύσκολα θα αντέξω και θα επιβιώσω, όμως ο νέος; Μπορεί με τα πρόβατα και τις περιουσίες που έχει να πάει στο μεροκάματο; Η ύπαιθρος έχει διαλύσει γιατί πολλοί ήταν εθισμένοι στον αμαρτωλό πλούτο. Πήραν χρήματα για επενδύσεις στον αγροτοτουρισμό και δεν έγινε ποτέ έλεγχος και δίδονταν επιδοτήσεις χωρίς ποτέ να ελέγχονται για τις δηλώσεις που έκαναν γεωργοί και κτηνοτρόφοι. Αυτές τις κοινωνίες τις κατεδάφισαν οι επιδοτήσεις. Τώρα τα πάντα γκρεμίστηκαν και γυρίσαμε στα δύσκολα χρόνια που θα δούμε διέξοδο μετά από πολλά χρόνια…»
Τον χειμώνα, η άλλοτε ανθηρή κοινωνία των Ρουστίκων, ζει μέσα στο γκρίζο τοπίο της εποχής και της ψυχοσύνθεσης του ανθρώπου. Τα καλοκαίρια, που φτάνουν για τις διακοπές τους οι απόδημοι, η κίνηση ανεβαίνει ψηλά και το χωριό αποκτά μια άλλη δυναμική. Τότε γίνονται και εκδηλώσεις στη μνήμη του σπουδαίου ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη, που και από ψηλά που είναι, βρίσκει χώρο σκέψης και περισυλλογής στα πατρογονικά του στο δυτικό Ρέθυμνο, με τις ενετικές επιρροές…
