Πουέρτο Ρίκο, τη μικρή υπερπόντια κτήση των ΗΠΑ, αφού αθέτησε την πληρωμή χρέους ομολόγων, προοίμιο της χρεοκοπίας.
Οι κάτοικοι της μικρής νησιωτικής πολιτείας άρχισαν να αισθάνονται τις επιπτώσεις της κρίσης μέσα από την αύξηση της φορολογίας. Ανάμεσά τους και οι συμπατριώτες μας στο Πουέρτο Ρίκο, καθώς, «όποια πέτρα και να σηκώσεις, βρίσκεις Ελληνα».
«Στο Πουέρτο Ρίκο είμαστε περίπου 100 άτομα μαζί με τις οικογένειές μας. Η πλειονότητα των Ελλήνων ήρθε από τις ΗΠΑ εδώ για το τροπικό κλίμα» επισημαίνει ο Θόδωρος Λαδιάς, ιδιοκτήτης της ελληνικής ταβέρνας Theo cafe. Κατάγεται από την Κανδύλα Ξηρομέρου της Αιτωλοακαρνανίας και από μικρή ηλικία βρέθηκε οικογενειακώς στην Ουάσιγκτον και τη Νέα Υόρκη. Σπούδασε, εργάστηκε στο οικογενειακό ψαράδικο και πλέον είναι εγκατεστημένος στο Πουέρτο Ρίκο εδώ και 23 χρόνια.
«Το πρόβλημα το έχει η τοπική κυβέρνηση, σχεδόν όπως στην Ελλάδα. Εδώ έρχονται πολλά χρήματα από τις ΗΠΑ και υπάρχει πρόγραμμα βοήθειας για πολύ κόσμο. Το πρόβλημα ήταν στο "κλέψιμο" με τους πολιτικούς, που ήταν "Παναγιά βοήθα"... Τώρα δεν γνωρίζουμε τι θα γίνει και υπάρχει κόσμος που φοβάται. Μας έβαλαν και άλλους φόρους, το νερό και το ηλεκτρικό είναι πανάκριβα. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν πολλοί που δεν ενδιαφέρονται γιατί παίρνουν βοήθεια από το κράτος» τονίζει ο κ. Λαδιάς, ο οποίος ταξιδεύει τακτικά στην Ελλάδα.
Το Πουέρτο Ρίκο παρουσιάζει σήμερα σημάδια κατάρρευσης, τα οποία μπορεί κανείς να αντιληφθεί και στους δρόμους.
Ενίσχυση από τις ΗΠΑ
«Η ζωή εδώ είναι όπως στην πατρίδα πριν από είκοσι χρόνια. Διατηρούν τα δεδομένα της ισπανικής εποχής με τις τάξεις των πλουσίων και η ρουσφετολογία είναι μεγάλη. Αν δεν γνωρίζεις πολιτικό, δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Η διαφθορά είναι όπως τη θυμάμαι στην Ελλάδα» αναφέρει ο Γιώργος Παναγιωτόπουλος, εκπαιδευτικός και ιδιοκτήτης ιδιωτικού σχολείου. Με καταγωγή από την Τρίπολη, σπούδασε και εργάστηκε σε σχολεία των ελληνικών κοινοτήτων. Η καταγωγή της σύζυγου του τον οδήγησε από το Σικάγο στο Πουέρτο Ρίκο.
Ο Γιώργος Παναγιωτόπουλος, ιδιοκτήτης του εκπαιδευτηρίου «Athena».
«Ο κόσμος από τη μία πλευρά διατηρεί τις τάξεις των ευγενών και των ?δούλων? και από την άλλη, πολλοί εισπράττουν ενίσχυση από τις ΗΠΑ, καθώς η κυβέρνηση πληρώνει για φαγητό, ενοίκιο, ακόμα και Ιντερνετ. Ετσι, αρκετοί δεν έχουν λόγο να εργαστούν. Βέβαια αυτά αφορούν τους φτωχούς. Η πρώτη τάξη δεν αφήνει εύκολα να πας στην επόμενη κλίμακα. Τώρα έχουμε αυξημένη φορολογία. Ομως πιστεύω ότι κάπου θα υπάρχουν χρήματα που πάνε σε μεγάλες τσέπες. Οπως όταν δίνονται εκατομμύρια για έργα και δεν γίνεται τίποτα. Η διαφορά είναι ότι στην Ελλάδα ο κόσμος φωνάζει. Εδώ δεν μιλά κανείς. Πάνω από χίλια άτομα τον μήνα φεύγουν για τις ΗΠΑ. Οσο για την κρίση στην Ελλάδα, αισθάνομαι ντροπή για εμάς τους Ελληνες, που έχουμε φτάσει σε αυτό το σημείο. Να έχουμε τους ξένους να θέλουν να αγοράσουν την πατρίδα μας».
Με καταγωγή απο την Αρκαδία ο Βασίλης Μπουλουγούρης βρέθηκε για σπουδές στις ΗΠΑ. Τελείωσε φυσικός, πέρασε στην ιατρική και μετέπειτα εγκαταστάθηκε στον τόπο καταγωγής της συζύγου του. «Ζουν κάτω από τη σκιά των ΗΠΑ, αλλά ο κόσμος έχει τη δική του κουλτούρα. Για πολλούς ισχύει το "δουλειά, δουλειά και τίποτε άλλο". Εδώ λέμε ότι ζούμε για να δουλεύουμε, ενώ στην Ευρώπη δουλεύουν για να ζουν» επισημαίνει ο κ. Μπουλουγούρης, οφθαλμίατρος σε κρατικό νοσοκομείο και υφηγητής στο κέντρο εκπαίδευσης ιδιωτικού πανεπιστημίου.
Ως οφθαλμίατρος σε κρατικό νοσοκομείο εργάζεται ο Βασίλης Μπουλουγούρης (κέντρο).
«Παρακολουθώ στενά τα πράγματα στην Ελλάδα, έρχομαι κάθε χρόνο και φέτος έμεινα όλο τον Ιούλιο. Τα πράγματα είναι λυπηρά, όταν έκλεισαν οι τράπεζες, θύμιζαν σκηνές πολέμου. Δεν περίμενα ποτέ να φτάσουμε σε αυτό το σημείο. Πιστεύω ότι επί πολλά χρόνια έγιναν λάθη επί λαθών και έσκασε η φούσκα. Στο Πουέρτο Ρίκο τα πράγματα είναι διαφορετικά καθώς ως αποικία προστατεύεται από τις ΗΠΑ. Πιστεύω ότι και τώρα θα καλύψουν το νησί, αλλά θα θέσουν όρους στον κυβερνήτη για να αλλάξει τα πράγματα. Στο παρελθόν έφτιαχναν μεγαλεπίβολα έργα χωρίς να έχουν τα χρήματα. Το 2004 το Πουέρτο Ρίκο έχει διεκδικήσει και τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Εφτιαξαν γήπεδα και πλατείες, αλλά με δανεικά. Ομως η χρεοκοπία εδώ είναι διαφορετικού είδους. Ηδη έβαλαν όρους, αύξησαν τη φορολογία και ο αντίστοιχος ΦΠΑ από 5% ανέβηκε στο 11.5%. Από την άλλη υπάρχει το ρουσφέτι και η διαφθορά. Η κουλτούρα τους είναι προς αυτήν την κατεύθυνση, να ξεγλιστρούν όπου μπορούν. Συγχρόνως πολλοί είναι συνηθισμένοι να ζουν υπό την προστασία των ΗΠΑ. Υπάρχει κοινωνική ασφάλιση, τους δίνουν φαγητό, επίδομα και ένα μικρό κρατικό διαμέρισμα δωρεάν, με νερό και ηλεκτρικό. Αρκετοί δεν θέλουν να εργαστούν και εμείς πληρώνουμε για ανέργους που βαριούνται να δουλέψουν και πίνουν όλη την ημέρα. Οσο για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, χρειάζεται σπρώξιμο για να περάσει κάποιος στο επόμενο στάδιο».
Τα χρέη των 72 δισ. και οι συνεχείς υποβαθμίσεις έφεραν τη χρεοκοπία
Ο παράδεισος και η... κόλαση των οίκων αξιολόγησης
Ο Θόδωρος Λαδιάς, ιδιοκτήτης της ελληνικής ταβέρνας «Theo cafe».
«Το χρέος δεν μπορεί να αποπληρωθεί. Δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Είναι απλά μαθηματικά... Για 40 χρόνια ζούσαμε σε ένα όνειρο και αυτό το όνειρο μόλις τελείωσε». Τα λόγια ηχούν ενοχλητικά οικεία στο ελληνικό αυτί, αλλά προέρχονται από το μακρινό, εξωτικό και... άρτι χρεοκοπημένο Πουέρτο Ρίκο. Το χιλιοτραγουδισμένο νησί της Καραϊβικής με τους 3,6 εκατ. κατοίκους ζει πλέον σε ρυθμούς ελληνικής κρίσης, υπό το βάρος ενός χρέους που δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί, αλλά και κάτω από τις επιταγές ενός ισχυρού βόρειου γείτονα που αρνείται να δώσει ανάσες.
Το Πουέρτο Ρίκο χρωστάει 72 δισ. δολ. Συγκρινόμενο με την Ελλάδα, το χρέος του, που διακρατείται κυρίως από ιδιώτες επενδυτές και funds στις ΗΠΑ, θα μπορούσε να θεωρηθεί «μικρό», καθώς αντιστοιχεί στο 93,6% του ΑΕΠ (ενώ το αντίστοιχο ελληνικό προσεγγίζει το 170%).
Στην πράξη ωστόσο τα προβλήματα είναι πολλά και μεγάλα. Την περασμένη Δευτέρα, η Κοινοπολιτεία του Πουέρτο Ρίκο αθέτησε για πρώτη φορά στα χρονικά πληρωμή ύψους 58 εκατ. δολ. προς ομολογιούχους, με αποτέλεσμα ο οίκος αξιολόγησης Moody's να τη θέσει σε καθεστώς χρεοκοπίας. Είχαν βέβαια προηγηθεί απανωτές υποβαθμίσεις του αξιόχρεου από Moody's, Fitch και S&P. «Δεν έχουμε τα λεφτά», ήταν η χαρακτηριστική δήλωση κορυφαίου στελέχους της κυβέρνησης, η οποία θα κληθεί μέσα στους επόμενους 12 μήνες να καταβάλει περίπου 5 δισ. δολ. σε πληρωμές κεφαλαίου και τόκων.
Ζήτησε αναδιάρθρωση
Ο κυβερνήτης Αλεχάντρο Γκαρθία Παντίγια έχει ωστόσο ξεκαθαρίσει ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο και έχει ζητήσει την αναδιάρθρωσή του, απειλώντας μάλιστα με «μονομερή αθέτηση πληρωμών». Κι αυτό σε πείσμα των αδηφάγων αμερικανικών funds που απαιτούν φυσικά να πληρωθούν στο 100%, προτείνοντας παράλληλα ως «λύση» τις βαθιές περικοπές στις δημόσιες δαπάνες σε «συνεργασία» με πρώην και νυν οικονομολόγους του ΔΝΤ.
Πώς φτάσαμε όμως ως εδώ; Η Κοινοπολιτεία του Πουέρτο Ρίκο είναι αμερικανικό έδαφος με νόμισμα το δολάριο, αλλά όχι και Πολιτεία της Αμερικής. Είναι υποχρεωμένη, βάσει νόμου του 1920, να κάνει μπίζνες μόνο με αμερικανικά εμπορικά πλοία, απομονωμένη από τους λοιπούς Λατινοαμερικάνους γείτονές της. Είναι μια περιοχή με χαρακτηριστικά «τριτοκοσμικής αποικίας» που επί σειρά δεκαετιών προσέλκυε επιχειρήσεις (αλλά και επενδύσεις υψηλού ρίσκου) από τις ΗΠΑ, υποσχόμενη φοροαπαλλαγές με τις ευλογίες του αμερικανικού Κογκρέσου.
Μιλάμε, κοινώς, για ένα κράτος που εξαρτάται οικονομικά από το εξωτερικό, ενώ παράλληλα στο εσωτερικό του εμφανίζει συμπτώματα χρόνιας κακοδιαχείρισης και αναχρηματοδοτεί το χρέος του με νέα χρέη. Το Πουέρτο Ρίκο παρουσιάζει σήμερα σημάδια κατάρρευσης. Η ανεργία έχει εκτοξευθεί στο 12,6% (δύο φορές πάνω από τον αμερικανικό μέσο όρο). Το 45% των κατοίκων ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ δραματικές είναι οι συνθήκες και για το 56% των παιδιών.
Πάνω από 150 σχολεία έχουν βάλει λουκέτο τον τελευταίο χρόνο, και εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες έχουν μετακομίσει στις ΗΠΑ. Κι απέναντι σε όλα αυτά, δισεκατομμυριούχοι ιδιώτες πιστωτές όπως Μαρκ Μπρόνσκι (γνωστοί για την κερδοσκοπική τους δράση στην Αργεντινή) έρχονται να προτείνουν ως «αντίδοτο»: ακόμη μεγαλύτερες περικοπές στις δημόσιες δαπάνες, μειώσεις στις συντάξεις και στην παιδεία, αυξήσεις φόρων, ιδιωτικοποιήσεις και το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας.
Η συνταγή θυμίζει την αντίστοιχη ελληνική, και τα αποτελέσματα (καταστροφικά μέχρι στιγμής) επίσης. Οσο για το μέλλον, το Πουέρτο Ρίκο δεν έχει καν το δικαίωμα να κηρύξει χρεοκοπία, καθώς πρέπει πρώτα να του δώσει την άδεια το αμερικανικό Κογκρέσο.
