με τη συνείδησή τους. Άλλοτε ταυτίζονται και άλλοτε συγκρούονται. Έχουν κληθεί να αποφασίσουν ομόφωνα για τη ζωή ενός νέου ανθρώπου, αντιμετωπίζοντας το βάρος της ευθύνης, που φέρει η κάθε τους απόφαση. Ποια θα είναι η ετυμηγορία τους; Και με τι «κόστος» για τον καθένα τους;
Η θεατρική σκηνή μετατρέπεται ξανά σε δικαστικό μέγαρο, θέτοντας τους θεατές στη θέση των ενόρκων, μέσα από το έργο του Reginald Rose, «Οι 12 ένορκοι», σε σκηνοθεσία της Κωνσταντίνας Νικολαΐδη, το οποίο, έπειτα από έξι μήνες sold - out παραστάσεων στην Αθήνα και έχοντας αποσπάσει εξαιρετικές κριτικές και δύο βραβεία κοινού, επιστρέφει, ξεκινώντας τη δεύτερη θεατρική του σεζόν από τη Σύρο, όπου και θα παρουσιαστεί στο θέατρο Απόλλων, στις 12 και 13 Σεπτεμβρίου, με μέρος των εσόδων να διατίθεται στη Στέγη Ανηλίκων Σύρου.
Μια ταινία - σταθμός
Πρόκειται για τη θεατρική μεταφορά μίας από τις σημαντικότερες παρακαταθήκες της έβδομης τέχνης, της ταινίας «12 angry men», που από αμερικανική τηλεταινία του 1954, αποτέλεσε, το 1957, το κινηματογραφικό ντεμπούτο του σκηνοθέτη Σίντνεϊ Λιούμετ, με πρωταγωνιστή τον Χένρι Φόντα, αποσπώντας τη Χρυσή Άρκτο, πολλά ακόμη βραβεία και τρεις υποψηφιότητες για Όσκαρ, μεταξύ των οποίων και αυτή του καλύτερου σεναρίου. Έγιναν ριμέικ της ταινίας από πολλές χώρες σε όλον τον κόσμο, με τελευταίο το ρωσικό «12» του Νικίτα Μιχαλκόφ.
Η ιστορία του έργου μάς μεταφέρει στη Νέα Υόρκη του 1957, όπου ένα 16άχρονο αλλοδαπό αγόρι κατηγορείται για φόνο. 12 ένορκοι συνεδριάζουν για το αν θα εφαρμοστεί η θανατική ποινή, αντικατοπτρίζοντας τις - δυστυχώς διαχρονικές - προκαταλήψεις της κοινωνίας, μέσα από 12 πεντακάθαρα ψυχογραφήματα που ξετυλίγονται «βίαια» μπροστά στα μάτια μας.
Ένα καρδιογράφημα 120 παλμών και άνω
«Η ιδέα να παρουσιάσω το έργο “Οι 12 ένορκοι” ήρθε πριν δύο χρόνια, όταν είδα την ταινία “12 angry men” του Σίντνεϊ Λιούμετ» εξηγεί η σκηνοθέτις της παράστασης. «Στο site tocinemadaki.gr (που ασχολείται με τον κινηματογράφο), είχε γραφτεί μία κριτική για το “The man from Earth” (την προηγούμενή μου σκηνοθετική δουλειά), όπου, στο τέλος, εκφραζόταν η επιθυμία να δει και το “12 angry men” το φως ελληνικής σκηνής. Είχα ξανακούσει για την ταινία από έναν φίλο μου, που μου είχε προτείνει να τη σκηνοθετήσω, οπότε, όταν διάβασα κι αυτό, πείστηκα ότι πρέπει να τη δω. Χαίρομαι για τις παροτρύνσεις αυτές, γιατί η ταινία με άγγιξε και θέλησα κι εγώ να τη δω επί σκηνής. Θέλησα να δω 12 ηθοποιούς, σε απόσταση αναπνοής από τον θεατή, να κορυφώνουν και να ηρεμούν σε ένα καρδιογράφημα 120 παλμών και άνω.
Στη θεατρική του μεταφορά, κράτησα την εποχή που γράφτηκε το έργο, γιατί το βρίσκω πολύ ελκυστικό όταν το θέατρο μάς παίρνει από το τώρα και το εδώ και μας ταξιδεύει σε άλλα μέρη και χρόνους. Αυτό το ταξίδι στο παρελθόν, παρά τη χιλιομετρική και χρονική του απόσταση από το εδώ και το τώρα, μας δείχνει ότι οι άνθρωποι δεν αλλάζουν στην ουσία τους. Οι ίδιες απόψεις θα μπορούσαν να εκφραστούν και σήμερα, ειδικά όσον αφορά στον ρατσισμό κι αυτό δεν το λες καθόλου “ευτυχώς”. Και δεν μιλάμε μόνο για φυλετικό ρατσισμό, αλλά και κοινωνικό, θρησκευτικό, σεξιστικό και οπουδήποτε χωράει η έννοια του διαφορετικού. Δηλαδή παντού.
Στην παγκόσμια πραγματικότητα του σήμερα, βλέπουμε να ξεπηδούν έντονα φασιστικά μανιφέστα, που, προφανώς, δεν ήταν πολύ καλά θαμμένα. Ακόμη, γίνονται προτάσεις για επαναφορά της θανατικής ποινής σε ευρωπαϊκές χώρες, όπως και στη δική μας. Απόψεις και πιστεύω, που εκφράστηκαν σε ένα έργο του ’57, το οποίο γράφτηκε ωκεανούς μακριά από την Ελλάδα, μεταφέρονται αυτούσια στο τώρα και στο εδώ, και τίποτα δεν σου “χτυπάει”. Ο άνθρωπος συνεχίζει να επιλέγει να είναι αστόχαστος και να καταδικάζει - είτε μεταφορικά, είτε κυριολεκτικά - με την πρώτη ευκαιρία τον συνάνθρωπό του. Αυτό κάνει το έργο επίκαιρο και διαχρονικό, δείχνοντάς μας ότι ο ρατσισμός αντιστέκεται ακόμη σθεναρά σε ιδέες περί φιλελευθερισμού. Αλλά, οι ιδέες αυτές, παρά του ότι απαιτούν δυνατούς υπερασπιστές, υπάρχουν ευτυχώς άνθρωποι που αγωνίζονται για την αλήθεια, την αγάπη και τη συγχώρεση με όλο τους το είναι.
Χαίρομαι που θα παρουσιαστεί η παράστασή μας στη Σύρο και θα ξεκινήσει από εδώ τον νέο κύκλο παραστάσεών της, πριν μεταφερθεί στην Αθήνα. Η Σύρος είναι η γενέτειρα της γιαγιάς μου και κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου. Έτσι, θέλησα να κάνουμε το ντεμπούτο της δεύτερής μας χρονιάς, στο πανέμορφο νησί της Σύρου και στο διαμάντι του ελληνικού θεατρικού γίγνεσθαι, το θέατρο Απόλλων».
Ταυτότητα παράστασης
Κείμενο: Reginald Rose, μετάφραση - σκηνοθεσία: Κωνσταντίνα Νικολαΐδη, δραματουργική επεξεργασία: Κωνσταντίνα Νικολαΐδη - Νότης Παρασκευόπουλος, Α’ βοηθός σκηνοθέτη: Μαγδαληνή Παλιούρα, Β’ βοηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Κωνσταντέλλου, σκηνικά: David Negrin, κοστούμια: Κική Μήλιου, βοηθός ενδυματολόγου: Δανάη Ανεζάκη, φώτα: Αλέξανδρος Αλεξάνδρου, κίνηση: Χριστίνα Φωτεινάκη, μουσική: Γιώργος Περού, sound design: Νίκος Τσέκος, video art: Λάμπης Ζαρουτιάδης, promo video: Γρηγόρης Πανόπουλος, φωτογραφία: Γιάννης Βελισσαρίδης, γραφιστική επιμέλεια: Σπύρος Δαπέργολας, παραγωγή: A Priori. Τη φωνή της χαρίζει η Νένα Μεντή. Οι 12 ένορκοι είναι: Χριστόδουλος Στυλιανού, Τρύφων Καρατζάς, Κώστας Τριανταφυλλόπουλος, Γιώργος Γιαννόπουλος, Περικλής Λιανός, Βασίλης Παλαιολόγος, Χάρης Μαυρουδής, Μανώλης Ιωνάς, Απόλλων Μπόλλας, Αλέξανδρος Πέρρος, Κωνσταντίνος Μουταφτσής, Αυγουστίνος Κούμουλος. Συμμετέχει ο Αλέξης Σταυριανός.
