Ο καθηγητής Ωτορινολαρυγγολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Δημήτριος Κανδηλώρος, ο επίκουρος καθηγητής Παθολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Νικόλαος Τούντας και ο ωτορινολαρυγγολόγος του Αττικού Νοσοκομείου Παναγιώτης Κουσούλης εξηγούν τον μηχανισμό του βήχα, τα είδη του και τι σημαίνει καθένα από αυτά.
«Τα υγιή άτομα σπανίως βήχουν. Ο βήχας είναι ένα πολύ συχνό πρώιμο σύμπτωμα πολλών νοσημάτων του αναπνευστικού συστήματος ή μπορεί να αποτελεί εκδήλωση παθήσεων άλλων οργάνων», λένε. «Οταν όμως ο βήχας συνοδεύεται από απόχρεμψη (φλέγματα), τότε οι παθήσεις που τον προκαλούν περιορίζονται στην αεροφόρο οδό και τους πνεύμονες».
Ο βήχας των παιδιών
Το 90% τουλάχιστον των παιδιών με βήχα έχει κάποια λοίμωξη της αναπνευστικής οδού, όπως κοινό κρυολόγημα, λαρυγγίτιδα, βρογχίτιδα, βρογχιολίτιδα, κοκίτη ή πνευμονία.
Σε παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορεί να εμφανισθεί λαρυγγίτιδα που χαρακτηρίζεται από υλακώδη βήχα (σαν να γαβγίζει σκύλος), βραχνάδα στη φωνή και συριγμό στην αναπνοή. Αν συμβεί αυτό, χρειάζεται η μεταφορά του παιδιού στο νοσοκομείο.
Σε περιπτώσεις χρόνιου βήχα στα παιδιά, πρέπει να αποκλεισθεί και το ενδεχόμενο ξένου σώματος στο αναπνευστικό δένδρο. Αυτά τα σώματα συχνά διαφεύγουν από τις εξετάσεις, ακόμα και τις ακτινογραφίες, λόγω της σύστασής τους (αν είναι πλαστικά, σπόροι, σπόγγος κ.ά.).
Στα νεογνά, ο βήχας μπορεί να οφείλεται σε γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, κυστική ίνωση, φλεγμονές της μύτης και των παραρρινίων, πνευμονία ή ανωμαλίες της ανώτερης αναπνευστικής και πεπτικής οδού.
Η αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση του βήχα εξαρτάται από την ανεύρεση της αιτίας.
Ο παραγωγικός βήχας δεν πρέπει να καταστέλλεται έως ότου βρεθεί η αιτία του, εκτός εάν εξαντλεί τον ασθενή και τον εμποδίζει να κοιμηθεί. Αν καταστείλουμε αυτόν τον βήχα, εμποδίζουμε την απαλλαγή του τραχειοβρογχικού δένδρου από τις εκκρίσεις.
Για την αντιμετώπιση του βήχα χορηγούμε αντιβηχικά και αποχρεμπτικά φάρμακα.
Τα αντιβηχικά (με κορτιζόνη - κωδεΐνη) δρουν κεντρικά (καταστέλλουν το αντανακλαστικό του βήχα επιδρώντας στο κέντρο του βήχα στον προμήκη του εγκεφάλου ή σε άλλα υψηλότερα κέντρα) και περιφερικά (επιδρούν είτε στην προσαγωγό οδό του βήχα, προκαλώντας λ.χ. αναισθησία των αναπνευστικών βλεννογόνων ή χαλάρωση των μυϊκών ινών, είτε στην απαγωγό οδό).
Τα αποχρεμπτικά φάρμακα έχουν σκοπό να αυξήσουν τη ρευστότητα των πτυέλων και να επιτρέψουν στο κροσσωτό επιθήλιο να λειτουργήσει, ώστε ο βήχας να γίνει πιο αποτελεσματικός και σπανιότερος.
Η λήψη περισσότερων υγρών, η εισπνοή υδρατμών και ο περιορισμός της λήψης διουρητικών και διεγερτικών ποτών (όπως ο καφές) φέρνουν το ίδιο αποτέλεσμα. Έτσι βοηθούν και διάφορα πρακτικά μέσα, όπως το μέλι.
Τα υγρά πρέπει να τα καταναλώνουμε σε θερμοκρασία δωματίου, να μην είναι δηλαδή ούτε πολύ ζεστά ούτε πολύ κρύα.
Πότε χρειάζονται αντιβιοτικά
Η σωστή ερώτηση είναι «πρέπει η αρρώστια που προκάλεσε τον βήχα να αντιμετωπισθεί με αντιβιοτικά ή όχι;». Αρμόδιος να απαντήσει είναι μόνο ο θεράπων γιατρός αφού εξετάσει τον ασθενή.
