κάθε φορά που ακούει μουσική από τις… ταινίες του Τζέιμς Μποντ έως το σύνδρομο της… Αλίκης στην Χώρα των Θαυμάτων, ο κατάλογος των αξιοπερίεργων συμπτωμάτων και ασθενειών μοιάζει ατέλειωτος.
Κάποια από αυτά τα προβλήματα είναι εξαιρετικά σπάνια, άλλα είναι ασυνήθιστα συχνά. Μερικά πρωτοαναφέρθηκαν πολλές δεκαετίες πριν, ενώ κάποια είναι λίγο ή πολύ «σημεία των καιρών» αφού οφείλονται σε σύγχρονες συνήθειες, όπως το να ακούμε μουσική με ακουστικά. Το κοινό χαρακτηριστικό τους, όμως, είναι πως εν πολλοίς παραμένουν άγνωστα στο ευρύ κοινό.
Να, λοιπόν, μερικά από αυτά, τα οποία δημοσιεύθηκαν σε ιατρικές επιθεωρήσεις ή έγιναν παγκόσμιο θέμα κάποια στιγμή στο πρόσφατο παρελθόν.
* Σύνδρομο της Αλίκης στην Χώρα των Θαυμάτων. Λέγεται και σύνδρομο Todd (προς τιμήν του βρετανού ψυχιάτρου Τζων Τοντ ο οποίος το πρωτοπεριέγραψε το 1955) ή λιλιπούτειες παραισθήσεις.
Είναι μία νευρολογική διαταραχή που πλήττει την οπτική αντίληψη και οφείλεται στην μη φυσιολογική ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου, η οποία διαταράσσει την ροή αίματος στα τμήματά τους που επεξεργάζονται τα οπτικά ερεθίσματα.
Το αποτέλεσμα είναι οι πάσχοντες να νομίζουν ότι οι άλλοι άνθρωποι ή τα αντικείμενα είναι πιο μεγάλοι ή πιο μικροί απ’ ό,τι στην πραγματικότητα (ουσιαστικά, βλέπουν σε μεγέθυνση ή σμίκρυνση).
Είναι μία προσωρινή κατάσταση, που συχνά σχετίζεται με την ημικρανία, τους όγκους του εγκεφάλου και τη χρήση ψυχοδραστικών φαρμάκων. Ενδέχεται επίσης να αποτελεί την πρώτη ένδειξη της λοιμώδους μονοπυρήνωσης που προκαλείται από τον ιό Έπσταϊν-Μπαρ.
Το σύνδρομο φέρει το όνομα του φημισμένου έργου του Λιούις Κάρολ, ο οποίος έπασχε από ημικρανίες που του διατάρασσαν την αντίληψη της όρασης και εξαιτίας αυτών πιστεύεται ότι έγραψε για τη μεγέθυνση και τη σμίκρυνση της «Αλίκης».
* Συναισθησία. Είναι η νευρολογική «ανάμιξη» των αισθήσεων, κατά την οποία η διέγερση μίας αίσθησης (λ.χ. της ακοής) οδηγεί σε αυτόματες, ακούσιες αντιδράσεις σε μία διαφορετική αίσθηση. Συνήθως η διαφορετική αίσθηση είναι η όραση (λ.χ. οι πάσχοντες βλέπουν χρώματα) ή η γεύση (λ.χ. ο ασθενής νιώθει στο στόμα του μια γεύση).
Άρχισε να αποτελεί αντικείμενο επισταμένων μελετών στα τέλη του 19ου αιώνα και πλέον είναι γνωστό ότι σχετίζεται με διαφοροποιήσεις στην ενεργοποίηση του εγκεφάλου. Υπολογίζεται ότι 4% των ενηλίκων πάσχουν από συναισθησία, η οποία είναι οκτώ φορές συχνότερη στις γυναίκες απ’ ό,τι στους άντρες. Η διαταραχή είναι επίσης συχνότερη στους αριστερόχειρες.
Μία από τις πιο σπάνιες μορφές συναισθησίας είναι αυτή που εκδηλώνεται μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο. Στην ιατρική βιβλιογραφία είναι δημοσιευμένες ελάχιστες περιπτώσεις.
Η μία αφορά έναν 46χρονο από τον Καναδά, ο οποίος έπαθε εγκεφαλικό το 2007 και έκτοτε έχει οργασμική αίσθηση κάθε φορά που… ακούει τραγούδια από τις ταινίες του Τζέιμς Μποντ και η δεύτερη μία 36χρονη Αμερικανίδα η οποία «μυρμηγκιάζει» σε όλο της το σώμα όταν ακούει ορισμένους ήχους.
Ο καναδός ασθενής βλέπει επίσης μπλε λάμψεις όποτε ακούει τα συγκεκριμένα τραγούδια, ενώ έχει εκδηλώσει και ασίγαστη λαχτάρα για τα βατόμουρα «επειδή έχουν μία συγκεκριμένη μπλε… γεύση», όπως έχει πει στους γιατρούς του Νοσοκομείου St. Michael στο Τορόντο που δημοσιοποίησαν την περίπτωσή του πέρυσι το καλοκαίρι.
* Διαταραχή Pica. Χαρακτηρίζεται από την λαχτάρα κατανάλωσης μη εδώδιμων πραγμάτων, όπως το χώμα, το ξύλο, το χαρτί, τα μαλλιά, η κιμωλία και το γυαλί.
Για να θεωρηθεί πως κάποιος πάσχει από αυτήν, πρέπει να καταναλώνει αυτά τα είδη επί περισσότερο από ένα μήνα, σε ηλικία που δεν συνάδει με την κατανάλωσή τους (άλλο είναι λ.χ. να φάει ένα πολύ μικρό παιδί κιμωλία και άλλο να την τρώει ένας έφηβος ή ενήλικας) και σε βαθμό που να απαιτεί ιατρική διερεύνηση.
Η πιο συχνή μορφή της είναι η κατανάλωση πάγου, ενώ είναι πιο συχνή σε γυναίκες και παιδιά, ιδίως σε εγκύους, μικρά παιδιά και σε πάσχοντες από αναπτυξιακές διαταραχές. Αναλόγως με το τι τρώει κανείς, διατρέχει και τους ανάλογους κινδύνους.
Η κατανάλωση πάγου, λ.χ., μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στα δόντια και να επιβραδύνει την φυσική περισταλτική κίνηση των εντέρων με αποτέλεσμα την παχυσαρκία, ενώ η κατανάλωση χώματος μπορεί να προκαλέσει μόλυνση με ό,τι είδους μικρόβιο, παράσιτο και ιό υπάρχει στο χώμα.
* Το δάκτυλο του… στηθόδεσμου. Το 2001, τρεις γιατροί από το Τμήμα Πλαστικής & Επανορθωτικής Χειρουργικής του Νοσοκομείου St George, στο Λονδίνο, δημοσίευσαν την περίπτωση ενός 27χρονου δεξιόχειρα, ο οποίος πήγε στα επείγοντα περιστατικά με τραυματισμένο το μεσαίο δάκτυλο του αριστερού του χεριού, για το οποίο και χειρουργήθηκε.
Ο νεαρός είχε σπάσει το δάκτυλό του και είχε υποστεί ρήξη του συνδέσμου στη βάση του, στην προσπάθειά του να ξεκουμπώσει μισομεθυσμένος το σουτιέν της κοπέλας του. Όπως είχαν γράψει τότε στην «Βρετανική Επιθεώρηση Πλαστικής Χειρουργικής» (BJPS) οι γιατροί του St George, τέσσερις στους δέκα 30άρηδες και 40άρηδες άντρες κατανοούν τόσο λίγο το πως κουμπώνει και ξεκουμπώνει ένα σουτιέν, ώστε κινδυνεύουν να πάθουν το ίδιο!
Οι γιατροί είχαν πει τότε ότι αυτό το είδος τραυματισμού πιο συχνά το βλέπουν σε όσους ασχολούνται με σπορ, όπως η… αναρρίχηση σε βράχους, παρά σε άντρες που προσπαθούν να ξεκουμπώσουν ένα σουτιέν. Μετά την εγχείρηση, ο νεαρός φορούσε νάρθηκα επί τρεις εβδομάδες, ενώ χρειάσθηκαν έξι εβδομάδες για να αναρρώσει.
* Το άσθμα των φαστ φουντ. Το 2005 και το 2010 δημοσιεύθηκαν στα επιστημονικά περιοδικά «Allergy» και «Thorax» αντιστοίχως μελέτες που συσχέτισαν την κατανάλωση χάμπουργκερ με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης άσθματος στα παιδιά.
Οι μελέτες είχαν δείξει ότι η συχνή κατανάλωση χάμπουργκερ (πάνω από μία έως τρεις φορές την εβδομάδα) αυξάνει τον κίνδυνο να εκδηλώσει ένα παιδί άσθμα κατά τουλάχιστον 40%, ενώ αντιθέτως η υγιεινή μεσογειακή διατροφή δρα προστατευτικά. Οι ακριβείς αιτίες της συσχέτισης παραμένουν άγνωστοι.
* Η ωτίτιδα των ακουστικών. Από το 1992 έως σήμερα, αλλεπάλληλες μελέτες έχουν συσχετίσει τη συνεχή χρήση των ακουστικών στα γουώκμαν και πλέον στα mp3, τα iPhone, τα iPad και άλλες φορητές συσκευές ήχου με αυξημένο κίνδυνο ωτίτιδας.
Αιτία, το αυξημένο βακτηριακό φορτίο των ακουστικών και το γεγονός ότι η χρήση τους δημιουργεί το κατάλληλο θερμό και υγρό περιβάλλον στο εσωτερικό του αυτιού που επιτρέπει στα βακτήρια να πολλαπλασιαστούν.
Το πρόβλημα αφορά περισσότερο όσους έχουν ευπάθεια στις ωτίτιδες, αλλά όπως και να ‘χει, επειδή τα ακουστικά είναι μονίμως εκτεθειμένα στη σκόνη και τα πιάνουμε με βρώμικα χέρια, δεν θα έβλαπτε να τα καθαρίζουμε από καιρού εις καιρόν (προσέξτε μόνο να μην τα χαλάσετε).
* Παλινακουσία. Είναι μία διαταραχή κατά την οποία «κολλάει» ένας ήχος στο μυαλό, πολύ μετά την εξαφάνιση του αρχικού ήχου. Η διαταραχή αυτή σχετίζεται συχνά με βλάβες στον κροταφικό λοβό του εγκεφάλου και δεν πρέπει να συγχέεται με τα «τραγούδια-παράσιτα», δηλαδή με τα ενοχλητικά τραγούδια που στριφογυρίζουν στο μυαλό μας.
Η παλινακουσία «είναι ουσιαστικά μία ακουστική ψευδαίσθηση, η οποία συνίσταται στην διατήρηση ενός εξωτερικού ακουστικού ερεθίσματος μετά από τη διακοπή του», γράφουν στην επιθεώρηση «The Neurohospitalist» επιστήμονες από το Τμήμα Νευρολογίας του Νοσοκομείου Brigham and Women’s, στη Βοστώνη, και το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ.
Η παλινακουσία είναι επίσης διαφορετική από τις ακουστικές ψευδαισθήσεις των ψυχιατρικών νοσημάτων, και μπορεί να προκαλέσει αϋπνία και σοβαρή διαταραχή της ικανότητας συγκέντρωσης.
* Σύνδρομο Ραπούνζελ. Πήρε το όνομά του από το φημισμένο παραμύθι των αδελφών Γκριμ και ουσιαστικά είναι μία εξαιρετικά σπάνια εντερική επιπλοκή της τριχοφαγίας. Η τριχοφαγία πρωτοπεριγράφηκε τον 18ο αιώνα και είναι η κατανάλωση μαλλιών.
Επειδή ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να πέψει τα μαλλιά, αυτά συσσωρεύονται μέσα στο στομάχι και επεκτείνονται προς τα έντερα. Σε μερικές περιπτώσεις απαιτείται εγχείρηση για να αφαιρεθεί η μάζα των μαλλιών.
Η μεγαλύτερη τέτοιου είδους μάζα ζύγιζε 4,5 κιλά και αφαιρέθηκε από το στομάχι μιας 18χρονης. Η τριχοφαγία αποτελεί σύμπτωμα της τριχοτιλλομανίας, κατά την οποία τραβάει κάποιος τα μαλλιά του και τα ξεριζώνει.
* Σύνδρομο οργασμού από το πόδι. Πρωτοπεριγράφηκε σε μία 55χρονη Ολλανδή, η οποία είχε οργασμό χωρίς σεξουαλική διέγερση πέντε έως έξι φορές την ημέρα, εξαιτίας νευρολογικής βλάβης στο πόδι της.
Η περίπτωσή της δημοσιοποιήθηκε πέρυσι στην «Επιθεώρηση Σεξουαλικής Ιατρικής» (JSM) από επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης, οι οποίοι για να την θεραπεύσουν αναγκάστηκαν να της κάνουν έγχυση αναισθητικού στο αισθητήριο νεύρο του νωτιαίου μυελού που λαμβάνει και μεταφέρει πληροφορίες από το πόδι στον εγκέφαλο.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι το φαινόμενο προκλήθηκε από «εμπλοκή» στα νεύρα της γυναίκας.
