Στο πιο κομβικό σημείο της τελευταίας τριετίας βρίσκει ο Φεβρουάριος το Eλληνικό Xρηματιστήριο, μετά την καταστροφική εκκίνηση του 2016, όπου μέσα σε έναν μήνα... αποτυπώθηκαν στο ταμπλό της Λεωφόρου Αθηνών όλες μαζί ταυτόχρονα οι ανησυχίες των επενδυτών για τους "μαύρους κύκνους" της ελληνικής και της παγκόσμιας οικονομίας.
Ο μήνας που ξεκινά αποτελεί "κλειδί" για την αξιολόγηση του Μνημονίου και τη βελτίωση του κλίματος στην οικονομία και την κεφαλαιαγορά, ωστόσο η κατάσταση είναι πλέον τόσο οδυνηρή, που η αγορά της Αθήνας δείχνει μεν να περιμένει το καλύτερο, αλλά την ίδια στιγμή έχει προετοιμαστεί για το χειρότερο. Η επιστροφή του Γενικού Δείκτη στις χαμηλότερες τιμές των τελευταίων 43 μηνών δείχνει πως, παρά το γεγονός ότι οι συνθήκες είναι θεωρητικά ευνοϊκές για την αντιστροφή της πτωτικής τάσης στο Χρηματιστήριο, εντούτοις η διάθεση για ανάληψη ρίσκου είναι εξαιρετικά χαμηλή, καθώς οι κίνδυνοι να διαψευστούν όλες οι προσδοκίες παραμένουν αυξημένοι.
Τι "απειλεί" το Χ.Α.
Η κυριότερη απειλή για μια νέα, ευρύτερη αποσταθεροποίηση δεν πηγάζει αυτήν τη φορά τόσο από το μέτωπο της οικονομίας όσο από εκείνο της διαχείρισης της προσφυγικής κρίσης, όπου η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο της κριτικής των σκληροπυρηνικών της Ε.Ε. και παρουσιάζεται ως αποκλειστικά υπεύθυνη να ελέγξει την κατάσταση. Οι εξελίξεις στο θέμα της συνθήκης Σένγκεν που αφορούν άμεσα τη χώρα μας θα είναι, σύμφωνα με αναλυτές, ο μεγάλος καταλύτης των επόμενων εβδομάδων και για το Χρηματιστήριο, με τις αποφάσεις που θα δρομολογηθούν να τρέχουν ταυτόχρονα με την αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος.
Παρ' όλα αυτά, από την περασμένη εβδομάδα έχει αρχίσει να γίνεται ορατό πως ένας πρώτος κύκλος προεξόφλησης των δεινών που θα μπορούσαν να επέλθουν μέσα στο 2016 –από την επιβράδυνση της Κίνας και την έκρηξη του προσφυγικού μέχρι μια νέα κρίση ρευστότητας στη χώρα και αποτυχίας των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές– φαίνεται πως βαίνει προς ολοκλήρωση με τη διψήφια πτώση των αποτιμήσεων των μεγάλων εισηγμένων εταιρειών.
Με αφετηρία τις 519 μονάδες, βρίσκεται σε εξέλιξη μια νέα προσπάθεια εξισορρόπησης και αντιστροφής, η οποία σε πρώτη φάση θα κριθεί, σύμφωνα με τους αναλυτές, από τη δυνατότητα της αγοράς να επανέλθει πάνω από τις 560 μονάδες. Βασικός μοχλός της επιχειρούμενης ανόδου είναι μετοχές που πιέστηκαν το προηγούμενο διάστημα σε χαμηλά επίπεδα από τις αναδιαρθρώσεις χαρτοφυλακίων, όπως ο όμιλος Μυτιληναίος - ΜΕΤΚΑ, η ΓΕΚ Τέρνα, τα Ελληνικά Πετρέλαια, η ΔΕΗ, ο Τιτάνας, η Folli Follie κ.ά. Αν, όμως, η αγορά δεν καταφέρει να κοιτάξει υψηλότερα, εκτιμάται ότι θα αυξηθούν κατακόρυφα πλέον οι πιθανότητες να... ανοίξει η καταπακτή για τα χαμηλά του 2012 και η αγορά να αναζητήσει στηρίγματα στη ζώνη των 460-470 μονάδων, που για το Χρηματιστήριο της Αθήνας αντικατοπτρίζουν τον κίνδυνο εξόδου από το ευρώ.
Ελπίδες για αλλαγή τάσης
Αν, όμως, οι αναλυτές έχουν δίκιο, ο Φεβρουάριος έχει τις προϋποθέσεις να αποδειχθεί καλύτερος μήνας για το Χρηματιστήριο, καθώς η αγορά θα αρχίσει να αποτιμά πλέον τη βούληση αλλά και τις πραγματικές δυνατότητες της κυβέρνησης να φέρει σε πέρας τη δύσκολη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού και να φτάσει εγκαίρως στην πρώτη αξιολόγηση του Μνημονίου, η οποία θεωρείται "κλειδί" για να βελτιωθούν οι συνθήκες ρευστότητας των τραπεζών με την επαναφορά του waiver, να δρομολογηθεί η συμφωνία για αναδιάρθρωση του χρέους και να ενταχθούν τα ελληνικά ομόλογα στο πρόγραμμα αγοράς χρέους από την ΕΚΤ.
Η διαφαινόμενη βελτίωση του κλίματος στις διεθνείς αγορές, μετά τις ενθαρρυντικές δηλώσεις Ντράγκι για ενίσχυση της ποσοτικής χαλάρωσης τον Μάρτιο και τη συμφωνία για τη διαχείριση των "κόκκινων" δανείων των ιταλικών τραπεζών, αφαιρεί προσωρινά ένα οδυνηρό αγκάθι από το αρνητικό επενδυτικό κλίμα που επηρέασε τις κεντρικές αγορές του πλανήτη και το οποίο έφτασε με τη μορφή χιονοστιβάδας μέχρι την Αθήνα.
Ο κίνδυνος από τις ξένες αγορές
Η εστία ανησυχίας που φέρει τον τίτλο "ξένες αγορές" φυσικά και δεν έχει κλείσει ακόμη, και ούτε πρόκειται όσο οι διεθνείς επενδυτές συνεχίζουν να αποσύρουν κεφάλαια από τις κεντρικές αγορές του πλανήτη και οι μεγάλες επενδυτικές τράπεζες να προειδοποιούν ότι η πτώση που ξεκίνησε και έχει προξενήσει απώλειες άνω του 20% στα χρηματιστήρια έχει ακόμη δρόμο. Το στοίχημα για τις ξένες αγορές θα εξαρτηθεί μεσοπρόθεσμα από τον τρόπο που η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ θα διαχειριστεί το χρονοδιάγραμμα αύξησης των αμερικανικών επιτοκίων και από το πόσο περισσότερο η ΕΚΤ, από την πλευρά της, θα ενισχύσει το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
Το γεγονός, πάντως, ότι για την Αθήνα η τελευταία εβδομάδα του Ιανουαρίου ήταν η πρώτη θετική μετά το σφυροκόπημα ρευστοποιήσεων που δέχτηκαν οι ελληνικές μετοχές ενισχύει τα σενάρια ότι η ανοδική αντίδραση που έχει ξεκινήσει από τα χαμηλά των 519 μονάδων θα έχει συνέχεια μέσα στον μήνα που ξεκινά, με προοπτικές να εξελιχθεί σε ευρύτερη προσπάθεια αντιστροφής της καθοδικής τάσης.
Οι 560 μονάδες αποτελούν τον πρώτο στόχο αυτής της αντίδρασης και θεωρούνται σημείο-"κλειδί", που θα βοηθήσει την αγορά να αποφανθεί αν η τρέχουσα ανοδική κίνηση εντάσσεται στις εφήμερες αντιδράσεις μιας καθοδικής αγοράς ή εάν πρόκειται για μια κίνηση με προοπτικές για υψηλότερα επίπεδα. Υπό το πρίσμα αυτό, όπως σημειώνουν αναλυτές, η υπέρβαση των 560 μονάδων για τον Γενικό Δείκτη και των 160 μονάδων για τον FTSE Large Cap αποτελεί μοναδική προϋπόθεση ώστε η αγορά να επιχειρήσει να αντιστρέψει τη βραχυχρόνια πτωτική τάση της και να κινηθεί προς την περιοχή των 630-640 μονάδων. Όσο, όμως, δεν το καταφέρνει, θα παραμένει πάνω στο τραπέζι με αυξημένες πιθανότητες η συνέχιση της πτώσης προς τη ζώνη των χαμηλών του 2012.
Καθοριστική εξέλιξη για οποιοδήποτε θετικό σενάριο θα είναι, σε κάθε περίπτωση, η ψήφιση του ασφαλιστικού νομοσχεδίου, όπως επισημαίνουν οι αναλυτές, ωστόσο ήδη κάποιες ενδείξεις συντείνουν στην εκτίμηση ότι το έδαφος έχει αρχίσει να προετοιμάζεται.
Η απροσδόκητη αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας από τον αμερικανικό οίκο αξιολόγησης S&P αποτέλεσε βραχυπρόθεσμα τον καταλύτη για την αλλαγή του κλίματος, καθώς επέφερε άμεσα τρεις θετικές επιπτώσεις: Από την περασμένη Παρασκευή, που ανακοινώθηκε, ο Γενικός Δείκτης κατέγραψε άνοδο περίπου 6%, η απόδοση του δεκαετούς ομολόγου υποχώρησε κάτω από το 10%, ενώ ξένες επενδυτικές τράπεζες, όπως η Bank of America - Merrill Lynch και η Citigroup, επανέφεραν στις κεραίες τους το Ελληνικό Χρηματιστήριο, για το οποίο θεωρούν ότι οι προοπτικές βελτιώνονται, αλλά επισημαίνουν πως η κατάσταση σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο παραμένει εξαιρετικά επισφαλής.
Τι λένε τώρα Merrill Lynch και Citigroup για Ελλάδα
Το πόσο υπαρκτές είναι πλέον οι προϋποθέσεις για να ανακάμψει η αγορά της Αθήνας, αλλά και πόσο μεγάλη είναι η απόσταση μέχρι να θεωρηθούν ευνοϊκές οι συνθήκες στο Ελληνικό Χρηματιστήριο, αντικατοπτρίζεται εύλογα στις αντικρουόμενες προσεγγίσεις των ξένων αναλυτών.
Ενώ, λ.χ., για την Bank of America - Merrill Lynch η ελληνική αγορά είναι φθηνή και υπερέχει σε όρους συγκριτικών αποτιμήσεων, τόσο σε σχέση με τις υπόλοιπες αναδυόμενες αγορές και πολύ περισσότερο με τις ανεπτυγμένες, από την πλευρά της η Citigroup θεωρεί ότι οι χαμηλές τιμές δεν επαρκούν για να κάνουν τη διαφορά με άλλες ακόμα πιο ελκυστικές περιφερειακές αγορές, όπως είναι η Τουρκία, η Ρωσία, η Πολωνία κ.ά., και διατηρεί σύσταση "Underweight" τόσο για το Χρηματιστήριο της Αθήνας όσο και συνολικά για τις αναδυόμενες. Με βάση τα στοιχεία των δύο επενδυτικών τραπεζών, η Citigroup εκτιμά ότι οι μετοχές του MSCI Greece είναι διαπραγματεύσιμες 13,1 φορές τα κέρδη του 2016 και 11,4 φορές τα εκτιμώμενα κέρδη του 2017, ενώ η Merrill Lynch προβλέπει φέτος διπλάσιο ρυθμό αύξησης κερδών στην Ελλάδα (+13,7%), έναντι μέσου όρου 7,5% για τις αναδυόμενες.
Αμφότερες οι επενδυτικές τράπεζες, όμως, συμφωνούν σε δύο πράγματα: αφενός στο ότι οι προοπτικές θα βελτιωθούν αισθητά από τη στιγμή που η Ελλάδα θα προχωρήσει στις μεταρρυθμίσεις και θα ολοκληρώσει με επιτυχία την πρώτη αξιολόγηση, καθώς το επενδυτικό ρίσκο θα υποχωρήσει αισθητά, και αφετέρου στο ότι υπάρχουν πολύ μεγάλα περιθώρια αύξησης της συμμετοχής ξένων επενδυτικών κεφαλαίων στο Ελληνικό Χρηματιστήριο, στο οποίο σήμερα τα funds των αναδυόμενων αγορών είναι υπο-επενδεδυμένα. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι, σύμφωνα με τη Merrill Lynch, η συμμετοχή των Global Emerging Funds είναι σήμερα οριακά overweight στην Ελλάδα, ενώ τα επενδυτικά κεφάλαια των αναδυόμενων αγορών έχουν μειώσει τις θέσεις τους στα χαμηλότερα επίπεδα από το 2013, παρά το γεγονός ότι μέσα στο 2015 εισέρρευσαν στο Χ.Α. περισσότερα από 600 εκατ. ευρώ.
Ποιες μετοχές μπορούν να αλλάξουν την τάση στο ταμπλό
Όσο περισσότερο υποχωρούν οι αποτιμήσεις των μετοχών του τραπεζικού κλάδου μετά την τελευταία τους ανακεφαλαιοποίηση, τόσο αυξάνονται τα στοιχήματα των επενδυτικών εταιρειών υπέρ τους, παρότι είναι οι ιταλικές και όχι οι ελληνικές τράπεζες που πλέον προκαλούν κύματα ανησυχίας για την κατάστασή τους στις διεθνείς αγορές.
Η θεωρητικά ευνοϊκή σχέση μεταξύ της προσδοκώμενης απόδοσης και του ρίσκου που αναλαμβάνει κανείς αγοράζοντας τράπεζες αυτή την περίοδο στην Ελλάδα είναι ένα από τα λίγα πλεονεκτήματα που μπορεί κανείς να επικαλεστεί για τις ελληνικές τραπεζικές μετοχές, καθώς συνολικά ο κλάδος έχει προκαλέσει νέα απογοήτευση στους επενδυτές μετά τις απώλειες έως και 30% από τις αρχές του έτους.
Συγκριτικά με τις τιμές όπου διενεργήθηκαν οι αυξήσεις κεφαλαίου, ο κλάδος έχει χάσει πάνω από 2,5 δισ. ευρώ χρηματιστηριακής αξίας (από τα 10,5 στα 8 δισ. ευρώ), με την Πειραιώς να καταγράφει απώλειες έως και 50%, τη Eurobank 24%, την Εθνική 15% και την Alpha Bank 13%.
Οι αναλυτές θεωρούν πως βρισκόμαστε ενώπιον μιας πτωτικής υπερβολής, την οποία η αγορά θα σπεύσει να διορθώσει με την πρώτη θετική αφορμή που θα προέλθει από το μέτωπο της αξιολόγησης του Μνημονίου. Στο παρελθόν η προσέγγιση αυτή αποδείχθηκε καταστροφική για τους επενδυτές, καθώς η λαίλαπα των "κόκκινων" δανείων και των διαδοχικών ανακεφαλαιοποιήσεων εξαφάνισε τα χρήματά τους. Στην τελευταία της έκθεση, όμως, με την οποία ξεκίνησε να καλύπτει τον κλάδο δίνοντας σύσταση "Οverweight", η Eurobank Equities θεωρεί ότι ελληνικές τράπεζες παρουσιάζουν αυτήν τη στιγμή πολύ ελκυστικές αποτιμήσεις, δεδομένου ότι είναι διαπραγματεύσιμες μόλις στο 0,24 της ενσώματης λογιστικής τους αξίας για το 2017, ενώ παράλληλα έχουν πολύ πιο ισχυρή κεφαλαιακή θέση (16,9%, έναντι 13,4% το 2013). Η χρηματιστηριακή προβλέπει περιθώρια ανόδου 60% για την Alpha Bank (τιμή-στόχος τα 2,95 ευρώ), πάνω από 70% για την Εθνική Τράπεζα (0,44 ευρώ) και 42% για την Πειραιώς (0,25 ευρώ).
Στο ίδιο μήκος κύματος και υπέρ του τραπεζικού πονταρίσματος στο ταμπλό κινείται και η Euroxx ΑΧΕΠΕΥ, η οποία επιλέγει από τον κλάδο τη μετοχή της Τράπεζας Πειραιώς, εκτιμώντας ότι, λόγω συγκριτικά χαμηλότερης αποτίμησης και υψηλής κεφαλαιακής επάρκειας, μπορεί να καταγράψει άνοδο πάνω από 120% μέχρι την τιμή-στόχο των 0,39 ευρώ.
Με το καλό σενάριο ανάκαμψης του Ελληνικού Χρηματιστηρίου εντός του 2016 στοιχίζεται ανοιχτά φέτος και η έμπειρη χρηματιστηριακή εταιρεία Pantelakis Securities. Στην ανάλυσή της για τις προοπτικές του Χ.Α. επισημαίνει ότι η Ελλάδα αποτελεί μια από τις λίγες αναδυόμενες αγορές που διαθέτουν σαφείς εγχώριους καταλύτες, καθώς, όπως εξηγεί, η γρήγορη αξιολόγηση του προγράμματος είναι πιθανό να ανοίξει τον κύκλο οικονομικής ανάκαμψης, με άρση των ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων, ελάφρυνση του βάρους του ελληνικού χρέους και υπαγωγή των ελληνικών τίτλων στο πρόγραμμα QE της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Υπό το πρίσμα αυτό, θεωρεί ότι διαμορφώνονται όλες οι προϋποθέσεις για ένα ράλι ανόδου μέσα στη χρονιά, ειδικά από τη στιγμή που δεν υπάρξει μια επικίνδυνη κλιμάκωση των παγκόσμιων κινδύνων φέτος, αλλά προειδοποιεί ότι οι επενδυτές θα πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για πολύ ισχυρή μεταβλητότητα στη συνέχεια της χρονιάς.
Το προτεινόμενο χαρτοφυλάκιο της εταιρείας είναι δομημένο κατά τρόπο ώστε να παίξει το στοίχημα του Grecovery και της μείωσης του επενδυτικού κινδύνου στην Ελλάδα, επενδύοντας στους τίτλους της Εθνικής, της Alpha Bank, του ΟΤΕ, της Jumbo, του Τιτάνα και της Motor Oil.
