υπήρχαν στο πωλητήριο της Ζωολογικού Κήπου Ταρόνγκα, ένας νεόφερτος προκαλεί εντύπωση: πρόκειται για έναν λούτρινο καρχαρία.
Σίγουρα προσελκύει το ενδιαφέρον των μικρών επισκεπτών. Ταυτόχρονα συμβολίζει τη μεγάλη προσπάθεια που γίνεται προκειμένου να βρεθεί η πιο «γλυκιά» πλευρά αυτών των καρχαριών, που προκαλούν τρόμο. Τον Σεπτέμβριο, ο ζωολογικός κήπος φιλοξένησε μερικούς καρχαρίες του Πορτ Τζάκσον, όπως ονομάζεται το είδος, στο πλαίσιο συνεργασίας με τους ερευνητές του Πανεπιστημίου Μάκαρι. Οι επιστήμονες μελετούν την κοινωνική ζωή των καρχαριών, στην προσπάθειά τους να διαψεύσουν την επικρατούσα άποψη ότι οι καρχαρίες είναι μοναχικά όντα. Απώτερος στόχος του προγράμματος, όμως, είναι η βελτίωση της θέσης που έχουν στα ανθρώπινα μάτια, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για την Αυστραλία, όπου συχνά καταγράφονται επιθέσεις καρχαριών σε λουόμενους και επανειλημμένως γίνονται εκκλήσεις για την ομαδική θανάτωσή τους. «Περισσότεροι άνθρωποι σκοτώνονται πέφτοντας από βράχια ενώ προσπαθούν να βγάλουν σέλφι παρά από επιθέσεις καρχαριών», επισημαίνει ο Κάλαμ Μπράουν, επίκουρος καθηγητής Συμπεριφοράς, Οικολογίας και Εξέλιξης στο Πανεπιστήμιο Μάκαρι, επικαλούμενος παγκόσμιες στατιστικές.
Το πρόγραμμα ξεκίνησε πριν από τέσσερα χρόνια, όταν ένας από τους φοιτητές του πρότεινε να μελετήσουν κατά πόσον οι καρχαρίες έχουν κοινωνικές συμπεριφορές όπως οι άνθρωποι, π.χ. αν συγκεντρώνονται για να περάσουν καλά. Αν και κάποια είδη καρχαριών, όπως οι σφυροκέφαλοι, ζουν σε μεγάλες αγέλες, ποτέ δεν έχει ερευνηθεί γιατί συμβαίνει αυτό. Πρόκειται, άραγε, για εκδήλωση κοινωνικότητας ή απλώς τα ψάρια αναζητούν από κοινού τροφή; «Γενικά –τονίζει ο δρ Μπράουν– επικρατούσε η πεποίθηση ότι οι καρχαρίες είναι ρομπότ, ότι είναι όντα αντικοινωνικά. Κανείς δεν γνωρίζει την κοινωνική τους ζωή απλώς και μόνο διότι η παρακολούθησή τους ήταν εξαιρετικά δύσκολη».
Ετσι, ο δρ Μπράουν και οι φοιτητές του πέρασαν τρεις μήνες στο Τζέρβις Μπέι της Νέας Νότιας Ουαλίας αναζητώντας καρχαρίες. Οι καρχαρίες του Πορτ Τζάκσον ήταν ακριβώς αυτό που ζητούσαν: έχουν μήκος ενάμισι μέτρο, είναι πολλοί και είναι αρκετά μεγάλοι ώστε να τους διακρίνεις στο νερό. «Είναι οι πιο διαδεδομένοι καρχαρίες στα αυστραλιανά νερά και είναι σχετικά φιλικοί. Είναι κάπως σαν κατοικίδια», εξηγεί ο δρ Μπράουν. Η ομάδα του τοποθέτησε ηλεκτρονικούς πομπούς στους καρχαρίες και τους απελευθέρωσε στα γνώριμά τους ύδατα. Πάνω τους τοποθετήθηκαν πομποί, σαν barcodes, που μπορεί να διαβάσει κανείς εξ αποστάσεως, χωρίς να πρέπει να συλληφθεί ξανά. Στα πτερύγιά τους τοποθετήθηκε ένας άλλος μηχανισμός, που έστελνε σήμα όταν βρισκόταν σε απόσταση μισού περίπου χιλιομέτρου από έναν υποθαλάσσιο δέκτη. Αυτό επέτρεπε στους επιστήμονες να γνωρίζουν πότε κάθε καρχαρίας βρισκόταν σε κάποιο συγκεκριμένο σημείο και αν είχε έρθει σε επαφή με τους άλλους καρχαρίες.
Οπως διαπιστώθηκε μετά την έναρξη της έρευνας, οι καρχαρίες επιστρέφουν σε συγκεκριμένα σημεία. Αρχικά, οι επιστήμονες πιστεύαν ότι οι καρχαρίες γύριζαν εκεί για να αναπαραχθούν, αλλά, καθώς οι ομάδες που συγκεντρώνονταν αποτελούνταν από καρχαρίες διαφορετικής ηλικίας και φύλου, οι ερευνητές κατέληξαν ότι οι καρχαρίες ήθελαν να... δειπνούν παρέα.
Τον Σεπτέμβριο ο δρ Μπράουν μετέφερε 10 καρχαρίες σε μία μεγάλη δεξαμενή εξοπλισμένη με καταρράκτη και κρυψώνες από πέτρα, ακριβώς, δηλαδή, όπως ήταν και οι τοποθεσίες όπου συγκεντρώνονταν ελεύθερα. Οπως διαπίστωσαν οι επιστήμονες, οι καρχαρίες αρέσκονται να βρίσκονται κοντά ο ένας με τον άλλον, να κάνουν παρέα, κάτι που άλλωστε το κάνουν και όταν είναι ελεύθεροι. Οπως τονίζει ο δρ Μπράουν, «ο φόβος των καρχαριών είναι παράλογος. Οι άνθρωποι σκοτώνουν εκατομμύρια καρχαρίες κάθε χρόνο. Αυτοί κινδυνεύουν και όχι εμείς».
