Οι χώρες μέλη της Ε.Ε. είναι υποχρεωμένες, βάσει του κοινοτικού δικαίου, να διατηρούν το δημόσιο έλλειμμά τους κάτω από 3% του ΑΕΠ, ενώ οι χώρες της Ευρωζώνης υποχρεούνται να υποβάλλουν στην Επιτροπή για έγκριση τα προσχέδια των προϋπολογισμών τους. Σε περιπτώσεις που το έλλειμμα είναι υψηλότερο, οι υπουργοί Οικονομικών ορίζουν τους στόχους και τις προθεσμίες για τη μείωση του ελλείμματος μιας χώρας, βάσει της λεγόμενης διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος.
«Το προσχέδιο του προϋπολογισμού αντανακλά ότι το υπερβολικό έλλειμμα δεν διορθώθηκε εντός της καθορισμένης προθεσμίας το 2015, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει την Επιτροπή να προτείνει τη λήψη μέτρων βάσει της Διαδικασίας Υπερβολικού Ελλείμματος (ΔΥΕ) μόλις καταστούν διαθέσιμα τα επαληθευμένα δεδομένα», ανέφερε η Κομισιόν σε επιστολή της προς τον Πορτογάλο υπουργό Οικονομικών.
Μετά τις εκλογές του Οκτωβρίου, στις οποίες δεν αναδείχθηκε ξεκάθαρος νικητής, η κεντροαριστερά σχημάτισε κυβέρνηση. Η νέα κυβέρνηση, η οποία ανέλαβε καθήκοντα στα τέλη του Νοεμβρίου, δεσμεύθηκε να δώσει έμφαση στην τόνωση της ανάπτυξης.
Την 22η Ιανουαρίου η νέα πορτογαλική κυβέρνηση υπέβαλε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το προσχέδιο του προϋπολογισμού της για το 2016. Στο κείμενο, αναφέρεται ότι το δημόσιο έλλειμμα το 2015 ανήλθε στο 4,2% του ΑΕΠ, πάνω από το όριο του Συμφώνου Σταθερότητας, παρότι η Λισαβόνα είχε δεσμευτεί για μείωση κάτω από το 3% πέρυσι.
Σύμφωνα με το προσχέδιο του προϋπολογισμού της Πορτογαλίας το έλλειμμα θα μειωθεί στο 2,7% το 2016. Ακόμη, ο πορτογαλικός κρατικός προϋπολογισμός προβλέπει ότι το δομικό έλλειμμα θα μειωθεί από το 1,3% στο 1,1%.
Όμως στα μέσα του 2015 οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ είχαν ζητήσει από την Πορτογαλία να μειώσει το δομικό έλλειμμα κατά 0,6% του ΑΕΠ το 2016.
Βάσει των εξουσιών που εκχωρήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2013, η Κομισιόν έχει την ισχύ να απορρίψει ένα σχέδιο προϋπολογισμού εάν αυτό αντίκειται προς τους ευρωπαϊκούς κανόνες και να ζητήσει ένα αναθεωρημένο κείμενο.
«Πριν κινηθούμε σε αυτή την κατεύθυνση... επιθυμούμε να διαβουλευθούμε μαζί σας σχετικά με τους λόγους που η Πορτογαλία σχεδιάζει να υπάρξουν αλλαγές όσον αφορά το δομικό έλλειμμα το 2016» θέτοντας έναν στόχο πολύ κατώτερο «από την προσαρμογή που είχε προτείνει το Συμβούλιο τον Ιούλιο», αναφέρει η επιστολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Ως σήμερα η Κομισιόν έχει στείλει τέτοιες επιστολές τρεις φορές. Ζητήθηκε από την Ιταλία και τη Γαλλίανα δώσουν διευκρινίσεις για τους προϋπολογισμούς τους τον Σεπτέμβριο του 2014, όπως είχε συμβεί και στην περίπτωση της Αυστρίας τον Μάιο του 2014.
Μετά την επίδοση των επιστολών αυτών και οι τρεις κυβερνήσεις ανακοίνωσαν τη λήψη επιπρόσθετων μέτρων ώστε οι προϋπολογισμοί τους να τηρούν τους κανόνες.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε στη Λισαβόνα προθεσμία έως την Παρασκευή Εάν οι απαντήσεις που θα λάβουν δεν την ικανοποιήσουν, η Κομισιόν ενδέχεται να ζητήσει από τη Λισαβόνα να της στείλει αναθεωρημένο σχέδιο προϋπολογισμού ως την 5η Φεβρουαρίου.
Ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Αντόνιου Κόστα είπε ότι η επιστολή αυτή είναι κάτι «φυσιολογικό», καθώς «εντάσσεται στον διάλογο που έχουμε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή» και δεσμεύθηκε ότι θα δοθούν απαντήσεις σε όλες τις αμφιβολίες των Βρυξελλών ως την Παρασκευή.
Η εξέλιξη αυτή σημειώθηκε μία ημέρα αφότου οι οίκος αξιολόγησης Fitch Ratings προειδοποίησε τη Λισαβόνα ότι οι προβλέψεις για μεγέθη - κλειδιά που διατυπώνονται στον πορτογαλικό προϋπολογισμό ενδέχεται να είναι υπερβολικά αισιόδοξες και να θέσουν σε κίνδυνο την αξιολόγηση του αξιόχρεού της (BB+, μια βαθμίδα κάτω από το επίπεδο της επένδυσης, με θετική προοπτική).
