Η Ελλάδα αναδεικνύεται στη μόνη ευρωπαϊκή χώρα όπου η γρίπη επέδραμε όπως κάθε χρόνο, μόνο που εφέτος βρήκε απέναντί της έναν ανεμβολίαστο, και συνεπώς παντελώς ανοχύρωτο, πληθυσμό και ένα αποδυναμωμένο σύστημα δημόσιας υγείας, με κλειστές Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), ανίκανο να ανταπεξέλθει στα εκατοντάδες βαριά περιστατικά γρίπης που ενέσκηψαν.
Εφέτος, όμως, η χώρα μας διεκδικεί και μια ακόμη αρνητική «πρωτιά»: ενώ επιδεικνύεται εγκληματική ολιγωρία στη στελέχωση των ΜΕΘ καθώς και στην εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού, στην ηγεσία του υπουργείου Υγείας βρίσκονται τέσσερις γιατροί (υπουργός, αναπληρωτής καθώς και οι δύο γενικοί γραμματείς), οι τρεις του ΕΣΥ και ο ένας ιδιώτης.
Ευλόγως θα σκεφτόταν κάποιος, είτε επαγγελματίας υγείας είτε όχι, ότι δεν θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερη συγκυρία για την προώθηση θεμάτων του ΕΣΥ και της δημόσιας υγείας, με τους επικεφαλής της Αριστοτέλους να γνωρίζουν εκ των έσω τα προβλήματα του χώρου. Με το σκεπτικό αυτό, φορείς και εκπρόσωποι επαγγελματιών υγείας, από τους εντατικολόγους (Ελληνική Εταιρία Εντατικής Θεραπείας, ΕΕΕΘ) και τους νοσηλευτές (Ένωση Νοσηλευτών Ελλάδας, ΕΝΕ) μέχρι το Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων Υγείας (ΕΚΕΠΥ) και το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) ενημέρωσαν από τον περασμένο Σεπτέμβριο αρμοδίως για την αναγκαιότητα της άμεσης στελέχωσης των ΜΕΘ (οι συμβάσεις του προσωπικού θα έληγαν τον Δεκέμβριο) ώστε να μην μείνει η χώρα χωρίς ΜΕΘ ενόψει και της γρίπης.
Ωστόσο, όπως αποδεικνύεται εκ του αποτελέσματος δεν βρήκαν ευήκοα τα ώτα των γιατρών της ηγεσίας του υπουργείου Υγείας. Η προκήρυξη για το προσωπικό (συμβασιούχοι διετούς διάρκειας) που θα στελεχώσει τις κλειστές κλίνες ΜΕΘ αναρτήθηκε μόλις την περασμένη Τρίτη, δηλαδή ενάμιση μήνα μετά τη λήξη των συμβάσεων των νοσηλευτών και γιατρών και σχεδόν έξι μήνες μετά την ενημέρωση των εμπλεκομένων φορέων. Κι όταν φυσικά ολοκληρωθεί και ανοίξουν οι 200 κλειστές σήμερα κλίνες ΜΕΘ θα έχει υποχωρήσει και το δυνατό κύμα γρίπης που επελαύνει χωρίς καμία αντίσταση.
Θνησιμότητα 100% για τους ασθενείς με γρίπη εκτός ΜΕΘ
Οι αριθμοί της εφετινής επιδημίας γρίπης είναι αποκαλυπτικοί: τις τελευταίες έξι εβδομάδες έχουν χάσει τη ζωή τους λόγω της γρίπης 77 άνθρωποι. Ένα στα τέσσερα θύματα της νόσου καταλήγει, όμως, εκτός ΜΕΘ, διότι οι διαθέσιμες κλίνες του ΕΣΥ δεν επαρκούν για όλους τους ασθενείς που χρειάζονται νοσηλεία σε Εντατική. Ένας στους τέσσερις δεν είχε καν την ευκαιρία να παλέψει για τη ζωή του υπό τις συνθήκες νοσηλείας της Εντατικής που επέβαλε η ασθένειά του και η έκβασή της. Κατά το ίδιο διάστημα, η λίστα της διαχείρισης των ασθενών που χρειάζονται ΜΕΘ γράφτηκε με το πιο μελανό χρώμα: επί δύο εβδομάδες ο αριθμός των ασθενών που περίμεναν να βρεθεί ένα κρεβάτι ΜΕΘ ξεπερνούσε τους 70, με τους «τυχερούς» που έβρισκαν κρεβάτι μέσα στο 24ωρο να μετριούνται στα δάχτυλα των χεριών.
«Η θνησιμότητα κυμαίνεται στο 25% για τους ασθενείς με γρίπη που νοσηλεύονται σε ΜΕΘ και στο 100% για τους ασθενείς με γρίπη που νοσηλεύονται εκτός ΜΕΘ. Αυτό που κάνουν οι θεράποντες ιατροί στο ΕΣΥ ευρισκόμενοι αντιμέτωποι με μια λίστα δεκάδων ασθενών για ΜΕΘ και με κλειστές τις κλίνες Εντατικών είναι ιατρική καταστροφών: βάζουν στη Μονάδα εκείνον τον ασθενή που έχει τη μεγαλύτερη πιθανότητα να έχει καλή έκβαση έναντι των άλλων ασθενών που επίσης πρέπει να μπουν στη Μονάδα» περιγράφει την σκληρή πραγματικότητα στο ελληνικό σύστημα υγείας ο εντατικολόγος, διευθυντής της ΜΕΘ στο νοσοκομείο «Αττικόν», κ. Απόστολος Αρμαγανίδης.
«Περιφερόμενοι» αναπνευστήρες από νοσοκομείο σε νοσοκομείο
Αυτήν την περίοδο, σύμφωνα με τον διοικητή του ΕΚΕΠΥ κ. Νίκο Παπαευσταθίου, είναι ανοιχτές και διαθέσιμες 440 κλίνες ΜΕΘ σε όλη τη χώρα. Εάν σκεφθεί κάποιος ότι κατά μέσο όρο την τελευταία εβδομάδα οι 120 εξ αυτών «καταλαμβάνονται» σταθερά από ασθενείς με βαριές επιπλοκές της γρίπης, αντιλαμβάνεται την τρομακτική πίεση που δέχεται το σύστημα υγείας σε ό,τι αφορά τη νοσηλεία περιστατικών σε ΜΕΘ αλλά και τις πιθανές απώλειες σε ανθρώπινες ζωές. Διότι στις ΜΕΘ πρέπει να νοσηλευτούν και οι εμφραγματίες, όσοι έχουν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο, οι τραυματίες, οι χειρουργημένοι κοκ, ασθενείς προφανώς εξίσου σημαντικοί με εκείνους που έχουν νοσήσει με γρίπη.
Το ΕΚΕΠΥ είχε προτείνει τη λίστα διαχείρισης των ασθενών ΜΕΘ να την χειρίζεται εκτός από τους γιατρούς του ΕΚΑΒ και ένας γιατρός ΜΕΘ από νοσοκομεία της Αττικής ώστε να αποφορτιστεί το προσωπικό του ΕΚΑΒ και να «ισχυροποιηθούν» τα κριτήρια αξιολόγησης των ασθενών. Προσώρας, πάντως, το ΕΚΕΠΥ διαχειρίζεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τον φορητό εξοπλισμό των ΜΕΘ, «δανείζοντας» αναπνευστήρες ή ό,τι άλλο μπορεί να διατεθεί από νοσοκομείο σε νοσοκομείο ανάλογα με τις ανάγκες που προκύπτουν.
Προσλήψεις νοσηλευτών για ΜΕΘ κατόπιν… γρίπης
Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας, οι προσλήψεις των 500 επαγγελματιών υγείας για τις ΜΕΘ θα ολοκληρωθεί μέσα στον Μάρτιο. Το ίδιο χρονικό διάστημα αναμένεται ότι θα αρχίσει και η υποχώρηση του κύματος της εποχικής γρίπης. Οι ειδικοί του ΚΕΕΛΠΝΟ δεν είναι αισιόδοξοι ως προς τις εκτιμήσεις τους για ό,τι θα αφήνει πίσω του το κύμα καθώς φεύγει. Αντιθέτως, θεωρούν ότι εφέτος διανύουμε περίοδος εποχικής γρίπης αντίστοιχη με αυτήν του 2010-2011, οπότε είχαν καταγραφεί συνολικά 370 περιστατικά που χρειάστηκαν νοσηλεία σε Εντατική και 180 θάνατοι. Η διαφορά, βεβαίως, που υπάρχει εφέτος σε σχέση με το 2010 είναι ότι έχει κατακτηθεί πολύτιμη γνώση κι εμπειρία για την αντιμετώπιση της εποχικής γρίπης, η οποία όπως αποδεικνύεται πετάχτηκε στον κάλαθο των αχρήστων από την ηγεσία του υπουργείου Υγείας.
Στην… ίδια θέση βρέθηκε και το μόνο όπλο έναντι της γρίπης, το αντιγριπικό εμβόλιο. «Τα ποσοστά του εμβολιασμού στον πληθυσμό είναι απογοητευτικά, ιδίως στις ομάδες υψηλού κινδύνου, δηλαδή τους ηλικιωμένους και τους χρονίως πάσχοντες, αλλά και στους επαγγελματίες υγείας, που φέρουν ευθύνη και λόγω της θέσης τους μήπως μεταδώσουν τη γρίπη. Εφέτος, τα στοιχεία δυστυχώς επιβεβαιώνουν με τον πιο δραματικό τρόπο το έλλειμμα του εμβολιασμού: από τους 286 ασθενείς με βαριές επιπλοκές της γρίπης που μπήκαν σε ΜΕΘ, μόλις οι 12 ήταν εμβολιασμένοι, δηλαδή το 4% – αυτοί είχαν και την καλύτερη έκβαση» λέει ο καθηγητής Παθολογίας, λοιμωξιολόγος του «Αττικόν», και επιστημονικός συνεργάτης του ΚΕΕΛΠΝΟ, κ. Σωτήρης Τσιόδρας, προσθέτοντας ότι ακόμη και τώρα είναι σημαντικό να εμβολιαστούν όσοι ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου για σοβαρή νόσηση. Δηλαδή τα άτομα άνω των 60 ετών, ασθενείς με χρόνιες πνευμονοπάθειες, καρδιακή νόσο, ανοσοκαταστολή, μεταμόσχευση οργάνων, μεταβολικά νοσήματα, χρόνια νεφροπάθεια, νευρομυϊκά νοσήματα, έγκυες, θηλάζουσες, παχύσαρκοι.
Ο ιός της εφετινής γρίπης χτυπά παιδιά και νέους
Ο ιός Α(Η1Ν1), λεγόμενος και πανδημικός καθώς είχε προκαλέσει την παγκόσμια επιδημία του 2009, χτύπησε εφέτος έπειτα από δύο έτη απουσίας, προτιμώντας κυρίως παιδιά και υγιείς και λιγότερο ηλικιωμένους. Σχεδόν ένας στους τρεις ασθενείς που χρειάστηκαν εφέτος νοσηλεία σε ΜΕΘ δεν είχε υποκείμενα νοσήματα (77 από τα 286 περιστατικά γρίπης που νοσηλεύθηκαν έως και την περασμένη Πέμπτη σε ΜΕΘ). Επιπλέον, 19 παιδιά ηλικίας 9 μηνών έως 16 ετών έχουν νοσηλευθεί σε ΜΕΘ λόγω γρίπης. Τα πέντε εξ αυτών ηλικίας 1 έτους έως 9 χρόνων δεν βγήκαν νικητές από τη μάχη με τις επιπλοκές της γρίπης, ενώ τα δύο εκ των παιδιών που κατέληξαν δεν ανήκαν σε ομάδα υψηλού κινδύνου.
Σύμφωνα με τον κ. Τσιόδρα, τις τελευταίες ημέρες καταγράφονται και κρούσματα του ιού Β, ο οποίος πλήττει κυρίως ηλικιωμένους όπως γνωρίζουμε από τα προηγούμενα έτη, κι αυτό αποτελεί ένα στοιχείο που μπορεί να περιπλέξει την κατάσταση δεδομένου ότι η επιδημία γρίπης θα βρίσκεται σε συνεχή άνοδο για τις επόμενες δύο εβδομάδες. «Η πίεση που αναμένουμε το επόμενο διάστημα μέχρι και το τέλος Μαρτίου στις δομές πρωτοβάθμιας περίθαλψης και κυρίως στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας από ασθενείς με σοβαρές επιπλοκές, είναι μεγάλη» λέει ο κ. Τσιόδρας.
Η ανάλυση της επιδημιολογικής έκθεσης του ΚΕΕΛΠΝΟ μέχρι τώρα δείχνει ότι η γρίπη χτυπήσει με σφοδρότητα στέλνοντας τους στις Εντατικές κυρίως άνδρες (173 άνδρες νοσηλεύθηκαν σε ΜΕθ σε σύνολο 286 ασθενών) και με μέσο όρο ηλικίας τα 53 έτη. Περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς (155 σε σύνολο 286) που χρειάστηκε να μπουν διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ ήταν κάτω των 50 χρόνων.
Σε ό,τι αφορά τους ασθενείς με γρίπη που ανήκαν σε ομάδα υψηλού κινδύνου και συνεπώς έπρεπε να εμβολιαστούν, τα στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ δείχνουν ότι η γρίπη χτύπησε κυρίως τους παχύσαρκους (35% των συνολικών εισαγωγών σε ΜΕΘ), τους καρδιοπαθείς (20%), τους ασθενείς με πνευμονολογικά προβλήματα (11%), με μεταβολικά νοσήματα όπως σακχαρώδης διαβήτης και υποθυρεοειδισμός) καθώς και ανοσοκατεσταλμένοι (21,3% των εισαγωγών σε ΜΕΘ). Σύμφωνα με τα στοιχεία της περασμένης Πέμπτης, είχαν καταγραφεί 59 θάνατοι ασθενών με γρίπη εντός ΜΕΘ και 18 θάνατοι εκτός ΜΕθ. Τα δέκα μοιραία περιστατικά αφορούν άτομα χωρίς κανένα πρόβλημα υγείας.
