στενό σοκάκι του «Πλάτανου», εκεί που στα χρόνια της βενετσιάνικης και τουρκικής περιόδου, στην πόλη του Ρεθύμνου, συνωστίζονταν κάθε λογής άνθρωποι, στέκει ακόμα από… θαύμα! Το σαπουναριό στην οδό Δ. Μοσχοβίτη, κλειδωμένο από δεκαετίες, μόλις έπαψαν να παρασκευάζουν σαπούνι οι παραδοσιακές βιοτεχνίες, ίσως να… κρατιέται ακόμη γιατί οι μάστορες της εποχής του έδωσαν με τα υλικά που χρησιμοποίησαν και με την αξιοσύνη τους, αντοχή ακόμα και στα… ρίχτερ! Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι μπορεί να αντισταθεί και υποκύψει, έστω και αν πέρασε κοντά μισός αιώνας, και στον φθοροποιό χρόνο και στα άλλα φυσικά φαινόμενα που «μαστιγώνουν» το οίκημα… Η σκεπή χάθηκε και οι πόρτες και τα παράθυρα μένουν κατεστραμμένα για να… υπάρχουν και να θυμίζουν!
Το στενό που βρίσκεται από τα χρόνια εκείνα, κοντά στο λιμάνι του Ρεθύμνου, η παλιά βιοτεχνία παρασκευής σαπουνιού
Κι αν μέχρι σήμερα το πετρόχτιστο κτίριο του σαπουναριού των αιώνων μένει, έστω και… καταβεβλημένο από την ηλικία, στη θέση του, κανείς «δεν μπορεί να πει με ασφάλεια πως δεν μπορεί να συμβεί και το μοιραίο»και επιπλέον δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους και σήμερα σε θαμώνες και περαστικούς, εφόσον ούτε αναστηλώνεται ούτε αξιοποιείται ως μουσειακός χώρος… Μένει, λοιπόν, από «τω καιρώ εκείνω» έρημο και κλειδαμπαρωμένο, μακριά από τα ενδιαφέροντα εκείνων, ακόμα και των ερευνητών, που θα ήθελαν να το επισκεφθούν, να το μελετήσουν και να το θαυμάσουν.
ΚΑΙ ΕΑΝ;
Γι αυτό και εκτοξεύονται συχνά οργισμένες φωνές από περίοικους του στενοσόκακου, «που βλέπουν καθημερινά πως ίσως μια μέρα, και γιατί όχι και σύντομα, πέσει και μας πλακώσει». Με αυτή τη αγωνία, άλλωστε, ζουν καθημερινά! Το απρόβλεπτο, προειδοποιούν τους ιδιοκτήτες και τον δήμο Ρεθύμνου, «θα κοστίσει, και τότε όλοι θα τρέχουν και δεν θα προλαβαίνουν και η ζημιά που θα προκληθεί στην εικόνα της πόλης των διακοπών, διεθνώς, θα είναι τεράστια και ανεπανόρθωτη». Διερωτώνται, λοιπόν: « Δεν το αντιλαμβάνονται; Από τη μια συμμετέχουν όλο τον χρόνο σε μεγάλες εκθέσεις για να αυξήσουν τον αριθμό των ξένων και από την άλλη δεν φροντίζουν για τα αυτονόητα;»
Και βέβαια, η σημερινή δημοτική Αρχή του Ρεθύμνου, πιθανότατα, να έχει την πρόθεση να αξιοποιήσει το ακίνητο για πολλούς λόγους, καθώς και άλλες λειτουργίες που αφθονούν στην παλιά πόλη και ερειπώνονται χρόνο με τον χρόνο. Όμως, κατά πληροφορίες, προκύπτουν εμπόδια στις συμφωνίες αγοραπωλησίας με τους ιδιοκτήτες και τους κληρονόμους τους, αλλά δεν ευνοούν και το σημερινό κλίμα με την δυσχερή οικονομική περίοδο στα οικονομικά των δήμων, που οι δαπάνες για τις αγορές και αναδείξεις σημαντικών μνημειακών χώρων, δίδονται, αν δοθούν, με το… σταγονόμετρο!
Στην οδό Παλαιολόγου, παράλληλος του στενού, άρχισαν να εμφανίζονται οι ξένοι και τα μαγαζιά του τουρισμού, τα περισσότερα, άνοιξαν
«ΚΑΡΔΙΑ» ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ Ο «ΠΛΑΤΑΝΟΣ»
Στην αξιόλογη έκδοση «Τα κρινάκια της άμμου» ο συγγραφέας Μίμης Ποθουλάκης αφιερώνει ένα σημαντικό τμήμα του βιβλίου του στην περιοχή του «Πλάτανου». Γράφει σχετικά ο Γιάννης Γρυντάκης στη βιβλιοκριτική του: «Η περιοχή του «Πλατάνου» αποτελούσε διαχρονικά το κέντρο της πόλης. Οι Βενετσιάνοι είχαν χτίσει στη δυτική άκρη της την κρήνη Ριμόντι για να δροσίζεται ο κόσμος, και στην ανατολική την περίφημη βενετική λέσχη Λότζια και το Ρολόι… Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, ο «Πλάτανος» εξακολουθούσε να αποτελεί την «καρδιά» της πόλης, μόνο που η εκκλησία της Παναγίας είχε μετατραπεί στο τζαμί Νερατζέ με ένα πανύψηλο μιναρέ και στα κλαδιά του τεράστιου πλάτανου συχνά έβλεπες κρεμασμένους αγωνιστές της ελευθερίας…
»Γενικά η περιοχή περιλάμβανε πολλά μαγαζιά, κυρίως καφενεία, και έσφυζε από ζωή και αντιθέσεις. Οι νεολαίοι από τη μια πλευρά και οι παλιοί πολεμιστές, αυτοί που με το αίμα τους έγραψαν τις λαμπρότερες σελίδες της ιστορίας μας από την άλλη…»
Λίγα μέτρα πιο κάτω, περιγράφει την εικόνα του παλιού λιμανιού: « Το παλιό λιμάνι ήταν η ζωή της πόλης. Εκεί έφταναν τα προϊόντα που είχε ανάγκη και από εκεί φορτώνονταν αυτά που έκανε εξαγωγή, για να κρατηθεί οικονομικά. Παράλληλα από εκεί έβαζαν στις βάρκες τους επιβάτες για τον Πειραιά και τους μετέφεραν στο πλοίο της γραμμής που δεν μπορούσε να πλευρίσει. Οι τύποι του λιμανιού ήταν πολλοί και συχνά γραφικοί. Οι βαρκάρηδες πρωταγωνιστούσαν. Σε δεύτερη μοίρα οι ταξιδιώτες που πολλές φορές φορτώνονταν σαν πραμάτειες…»
Και αν η παλιά πόλη του Ρεθύμνου, το ιστορικό κομμάτι που «άνθισε» και μεγαλούργησε ο πολιτισμός στα χρόνια της ξένης κυριαρχίας, είναι σήμερα το… δέλεαρ των ξένων επισκεπτών, η αξιοποίηση ακινήτων (δείτε εδώ) παραμένει στάσιμη δεκαετίες. Ίσως, γιατί άπαντες που δραστηριοποιούνται εκεί με μικρομεσαίες τουριστικού περιεχομένου μονάδες, δεν φρόντισαν να την διαφυλάξουν ως μέρος της ψυχής τους και απορροφήθηκαν «ψυχή τε και σώματι» από την ύλη και το ευρώ…
