capitals controls, που επιβλήθηκαν στην οικονομία το «καυτό» πολιτικά καλοκαίρι του 2015, οι απαντήσεις θα περιστρέφονταν στη συντριπτική πλειοψηφία τους στις αρνητικές συνέπειες του μέτρου. Αυτή είναι σχεδόν η πλήρης αλήθεια.
Και λέμε «σχεδόν», γιατί υπάρχει και ένα σημείο όπου έστω και εξ ανάγκης η επιβολή των κεφαλαιακών περιορισμών επέδρασε θετικά στην πραγματική οικονομία αλλά και την επιβεβλημένη δημοσιονομική προσαρμογή. Ποιο είναι αυτό; Η χρήση των χρεωστικών καρτών. Κάπως έτσι ξεκίνησε η μαζική εξοικείωση μεγάλων ομάδων του πληθυσμού με το πλαστικό χρήμα. Είναι χαρακτηριστικές οι δημόσιες αντιδράσεις για το πώς επί παραδείγματι θα μπορούσαν να κάνουν συναλλαγές οι γηραιότεροι πολίτες που δεν ήταν φιλικοί στις σύγχρονες τεχνολογίες. Κι όμως, πολύ γρήγορα οι κάρτες –πιστωτικές και χρεωστικές– έγιναν μέρος της καθημερινότητας της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών.
Απόδειξη ότι το δεύτερο μισό της περσινής χρονιάς σχεδόν διπλασιάστηκε η χρήση των πιστωτικών και χρεωστικών καρτών και εν γένει των ηλεκτρονικών συναλλαγών και της ηλεκτρονικής τραπεζικής. Του λόγου το αληθές επιβεβαιώνουν τα στοιχεία σχετικής έρευνας που διενήργησε πριν από λίγες ημέρες η Εθνική Τράπεζα. Συγκεκριμένα, η Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης της ΕΤΕ διαπιστώνει στην ανάλυσή της ότι το άλμα στις ηλεκτρονικές συναλλαγές συνετέλεσε στη συρρίκνωση της παραοικονομίας και στήριξε τις ανταγωνιστικότερες (κυρίως μεγαλύτερες σε μέγεθος) επιχειρήσεις και το ΑΕΠ. Ως εκ τούτου, αποτέλεσε βασικό ερμηνευτικό παράγοντα της πολύ πιο ήπιας, από το αναμενόμενο, ύφεσης σε συνδυασμό με τις χαμηλές τιμές πετρελαίου.
Την ίδια εικόνα σκιαγραφούν και τα στοιχεία που δημοσιοποίησε στα μέσα Φεβρουαρίου η Visa αναφορικά με τις συναλλαγές που πραγματοποιήθηκαν το 2015 με δικές της κάρτες. Το ενδεικτικότερο όλων είναι ότι η αξία των συναλλαγών με χρεωστικές κάρτες έφτασε στα 2,2 δισ. ευρώ παρουσιάζοντας αύξηση κατά 83%. Επίσης εντυπωσιακό είναι το στοιχείο ότι πλέον οι συναλλαγές με χρεωστικές αντιπροσωπεύουν το 46% των συναλλαγών με κάρτες Visa, ποσοστό κατά πολύ υψηλότερο από το αντίστοιχο 31% του 2014. Επιπλέον, αυξήθηκε κατά 85% στα 37 εκατ. ο αριθμός των συναλλαγών με χρεωστικές κάρτες Visa που πραγματοποιήθηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια της προηγούμενης χρονιάς. Επίσης, διπλασιάστηκε (+114%) ο αριθμός των συναλλαγών ανά χρεωστική κάρτα, ο οποίος έφθασε στις εννέα.
Συνολικά, οι συναλλαγές με κάρτες Visa παρουσίασαν αύξηση 25% την περασμένη χρονιά φθάνοντας στα 4,7 δισ. ευρώ με τα capital controls να παίζουν σημαντικό ρόλο, δεδομένου ότι μόνο για το β΄ εξάμηνο το ποσοστό της αύξησης «εκτοξεύτηκε» στο 80%. Βασική αιτία ήταν οι χρεωστικές, στις οποίες το ποσοστό της αύξησης κατά το β΄ εξάμηνο ήταν στο +265% όσον αφορά την αξία των συναλλαγών και +300% όσον αφορά στον αριθμό των συναλλαγών.
Αξιοσημείωτο είναι ακόμη ότι οι Έλληνες χρησιμοποιούν τις κάρτες τους και για μικρότερης αξίας συναλλαγές, κάτι που φαίνεται από το γεγονός ότι η αύξηση στον συνολικό αριθμό συναλλαγών με κάρτες Visa για το 2015 ήταν στο +32% στα 76 εκατ., ποσοστό υψηλότερο από εκείνο της αύξησης στην αξία των συναλλαγών. Όπως προαναφέρθηκε, μπορεί η εκτόξευση της χρήσης του πλαστικού χρήματος να έγινε λόγω των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, αλλά η γενικευμένη χρήση πιστωτικών ή χρεωστικών καρτών για αγορές μοιάζει να βάζει φρένο και στη φοροδιαφυγή αλλά και στη διαρροή καταθέσεων από τις τράπεζες.
Με βάση, πάντα, τα στοιχεία της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης της ΕΤΕ, πράγματι η άνθηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών φαίνεται ότι διαδραμάτισε βασικό ρόλο στον περιορισμό της παραοικονομίας, αυξάνοντας τις συναλλαγές και την τελική ζήτηση στην επίσημη οικονομία και ασκώντας πίεση στους εμπλεκόμενους σε άτυπες/αδήλωτες συναλλαγές (με χρήση, κατά βάσει, μετρητών) είτε να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις είτε να αναστείλουν τη δραστηριότητά τους. Συγκεκριμένα, εκτιμάται ότι η στήριξη στην οικονομική δραστηριότητα από την αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών (από 4,7% του ΑΕΠ το 2014 σε εκτιμώμενο 6,8% το 2015) ανήλθε στο 1,4% του ΑΕΠ στο β΄ εξάμηνο του 2015, ενώ μεταφράστηκε σε συνολική ώθηση +0,8% στο ετήσιο ΑΕΠ για το 2015.
Πιο συγκεκριμένα, η αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών κατά περίπου 90% ετησίως το Β’ εξάμηνο του 2015 (σχεδόν +50% περίπου κατά μ.ο. στο σύνολο του 2015), αντιστοιχεί σε αύξηση της τελικής δαπάνης άνω του 1 δισ. ευρώ κατά την ίδια περίοδο. Η εκτίμηση αυτή βασίζεται στη συντηρητική υπόθεση ότι 1/4 περίπου της αύξησης των ηλεκτρονικών συναλλαγών αντιστοιχεί σε συναλλαγές που προηγουμένως εντάσσονταν στην παραοικονομία – η σχετική βιβλιογραφία εκτιμά το μέγεθος της γκρίζας/αδήλωτης οικονομίας στην Ελλάδα στο 24-25% του ΑΕΠ την τελευταία τριετία.
Πηγή
