Χρόνος Ανάγνωσης 9 λεπτά! Στο τέλος του χρόνου, μάλλον δε θα σκεφτείς ότι έχασες 9 λεπτά από τη ζωή σου...
Δεν μπήκα στο πούλμαν που μετέφερε τους δημοσιογράφους σε μία από τις πιο ιδιαίτερες και μοναδικές εμπειρίες της καριέρας τους. Περίμενα όμως, τις φωτογραφίες με μία ειλικρινή απορία: Αν θα είναι το ίδιο ζωντανές, αληθινές και ειλικρινείς, όπως ήταν τα ενσταντανέ από την προηγούμενη επίσκεψη αντιπροσωπείας παικτών του Παναθηναϊκού στο Κατάστημα Κράτησης Ανηλίκων Κορίνθου...
Έστυψα με αυστηρότητα και μανία τη σκέψη μου για να θυμηθώ άλλες περιπτώσεις που η φιλανθρωπική δράση αθλητικών συλλόγων συνοδεύτηκε, έστω και μέσα από φωτογραφικά καρέ, από εξωστρέφεια, συμμετοχή, πηγαία χαμόγελα. Τα πρόσωπα των παικτών του Παναθηναϊκού μαρτυρούσαν ότι το χρέος δεν ερχόταν σε ευθεία σύγκρουση με την αγγαρεία. Η επίσκεψη στο σωφρονιστικό κατάστημα της Κορίνθου, όπου κρατούνται ανήλικοι με βαριές καταδίκες έγινε στο πλαίσιο του προγράμματος ΟΝΕ ΜΑΝ της Ευρωλίγκας, αλλά την ίδια στιγμή, ο αθλητής ξεχωρίζει ακόμα κι όταν καλείται να εκπληρώσει τις ανάγκες ενός ρόλου. Παρατηρώντας με προσοχή τις φωτογραφίες (επαναλαμβάνω, και των δύο πρόσφατων επισκέψεων) κατέληγα στο συμπέρασμα, ότι οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, οι παίκτες του Παναθηναϊκού δε χρειάστηκε καν να αλλάξουν το δέρμα τους για να «παίξουν» το ρόλο τους. Ρόλος τους ήταν να συνδυάσουν το δημοφιλές προφίλ τους με τον άνθρωπο που κρύβουν μέσα τους. Δε χρειάστηκε πρόβα. Δε χρειάζεται πρόβα για να είσαι άνθρωπος... Όταν θες να είσαι άνθρωπος...
Για την περίπτωση που το ένστικτό μου είχε λαθέψει ολοκληρωτικά, αποφάσισα να αναζητήσω τον άνθρωπο που γνωρίζει καλύτερα απ'όλους τα παιδιά του, τους κρατούμενούς του, στους οποίους ο ίδιος είναι αδύνατον να συστήνεται (και να λειτουργεί) μονάχα ως Διευθυντής του Καταστήματος, αλλά και ως παιδαγωγός, δάσκαλος, ψυχολόγος... Ετσι, για αρκετή ώρα, ένα απόγευμα, βρέθηκε στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής ο Αντώνης Τσουρέκης, αποκαλύπτοντας κάποιες λεπτομέρειες που στο πέρασμα των μηνών έμειναν καταχωνιασμένες στις ψυχές των παιδιών, του ίδιου και των συνεργατών του.
«Αρχικά πρέπει να πω ότι γενικώς, ως διοίκηση του Καταστήματος, βρισκόμαστε σε μία διαρκή αναζήτηση προγραμμάτων που μπορεί να φανούν χρήσιμα στα παιδιά ούτως ώστε, όταν έρθει η ώρα, να επανέλθουν στην κοινωνία ομαλά» προέβαλε στο ξεκίνημα της συζήτησης ο Διευθυντής του Καταστήματος... «Ετσι, πριν από κάποιους μήνες, αυτή η αναζήτηση με έφερε κοντά με την Μαρία Γκούμα την υπεύθυνη Μάρκειτνγκ κι Επικοινωνίας της ΚΑΕ Παναθηναϊκός και κάπως έτσι προέκυψε η συνεργασία».
Αυτό που δεν έχει διανεμηθεί ως επικοινωνιακή προβολή είναι το γεγονός ότι η συνεργασία του Παναθηναϊκού με το Κατάστημα Κράτησης Ανηλίκων Κορίνθου δεν ξεκίνησε φέτος, αλλά συντηρείται από πέρσι με διαδοχικές επισκέψεις μελών της ομάδας του Παναθηναϊκού στην Κόρινθο... «Συνολικά, πέρσι και φέτος, πρέπει να έχει γίνει 17 επισκέψεις με τον Παναθηναϊκό να επιλέγει εμάς για να τρέξει το πρόγραμμα ενίσχυσης ευπαθών κοινωνικών ομάδων που προέρχεται από το ΟΝΕ ΜΑΝ της Ευρωλίγκας».
Πρεσβευτής του προγράμματος για τον Παναθηναϊκό έχει οριστεί ο Μίροσλαβ Ραντούλιτσα. Ενας γίγαντας με σωματομετρικά κριτήρια, αλλά κι ένας σπουδαίος άνθρωπος. Δεν αποδεικνύεται μόνο από τις φωτογραφίες και το διαρκές χαμόγελό του, αλλά και από τις αφανείς πλευρές της ζωής του. Πέρασαν μήνες από το προφίλ που κατέγραψε το sdna.gr, όπου αποκαλυπτόταν η δράση του κατά τη διάρκεια των φονικών πλημμυρών στη Σερβία, όταν ο Μίρο γέμιζε το τζιπ του με εφόδια, τρόφιμα και ρούχα και τριγυρνούσε στις πληγείσες περιοχές για να τα μοιράζει στα θύματα. Μακριά από τη δημοσιότητα και την επιτηδευμένη φιλανθρωπία.
«Εκτός του Μίρο, πέρσι αντίστοιχος πρεσβευτής του προγράμματος ήταν ο Ντε Μάρκους Νέλσον. Ολοι οι παίκτες έχουν έρθει από μία φορά. Οι πιο μικροί μας έχουν επισκεφθεί δύο φορές στην Κόρινθο στο διάστημα της συνεργασίας μας» προσθέτει ο κ.Τσουρέκης.
Οι τίτλοι όμως δεν έχουν καμία σημασία, αφού τα παιδιά, οι κρατούμενοι, όταν πλέον κλείνουν και πάλι ερμητικά οι πόρτες και φαίνονται οι πλάτες των δημοφιλών επισκεπτών, στραγγίζουν τα συναισθήματά τους, αυτό που μένει στην κρησάρα είναι ο ενθουσιασμός και η προσμονή για την επόμενη φορά.
«Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι είναι το πρόγραμμα με τη μεγαλύτερη απήχηση εντός των τειχών του καταστήματος... Το βλέπεις στα μάτια των παιδιών ότι κάθε φορά που είναι προγραμματισμένη μία επίσκεψη, αγωνιούν να φτάσει η ώρα που θα δουν τους παίκτες να περνούν το κατώφλι της φυλακής».
Προσπαθώ να μπω σε ένα πετσί, που δεν το έχω ξαναφορέσει ποτέ... Να καταλάβω πως είναι η ζωή μέσα στη φυλακή. Ποιος αφελής μπορεί να ισχυριστεί καταλαβαίνει, χωρίς να το ζήσει; Εγώ όχι πάντως! Προσπαθώ όμως, έστω και νοερά να διαρρήξω μέσα από τις κουβέντες του κ.Τσουρέκη τις πύλες και να εισέλθω σε ένα σκληρό κόσμο, όταν πλέον τα σίδερα παγώνουν και οι κρατούμενοι μένουν μόνοι τους. Αυτοί και τα κελιά τους.
Και κάπου εκεί σκάει το θέμα... Ενα συγκλονιστικό γεγονός που συνέβη προ ημερών, υπό άκρα μυστικότητα και χωρίς να το αντιληφθεί κανείς. Συγκλονιστικό γιατί συνέβη, αλλά και γιατί όση ώρα ο κ.Τσουρέκης περιέγραφε τις σκηνές, προσπαθούσα να φορέσω τα μάτια των παιδιών, για να νιώσω πως φαίνεται ο κόσμος χωρίς να παρεμβάλλεται στο παράθυρο μία συστοιχία σιδερένιων στύλων.
«Πριν από λίγες ημέρες καταφέραμε να υλοποιήσουμε κάτι που δεν έχει ξανασυμβεί ποτέ» είπε ο Διευθυντής του Καταστήματος και με έπιασε εξ'απήνης καθώς είχα απορροφηθεί στη καταγραφή των λέξεών του στον υπολογιστή. Μάλλον δεν έδωσα ιδιαίτερα σημασία αρχικά, μέχρι που «έστριψα» και τον ρώτησα, διότι από διακριτικότητα ο άνθρωπος δεν επέμεινε... «Τι εννοείτε δεν είχε συμβεί ποτέ; Τι ακριβώς έγινε;» είπα... «Με μεγάλο κόπο και τεράστια ευθύνη πήραμε την πρωτοβουλία να μετακινηθούμε από το κατάστημα. Όλοι οι κρατούμενοι και οι εργαζόμενοι στο Κατάστημα μεταβήκαμε στο ΟΑΚΑ παρακολουθήσαμε τον αγώνα με τον Κόροιβο»...
Σοκ! Ηταν 20 Μαρτίου αυτός ο αγώνας. Το γεγονός δεν πήρε σχεδόν καμία έκταση. Νεαροί ανήλικοι, κρατούμενοι με καθείρξεις ακόμα και 10ετείς (μάξιμουμ επιβολή ποινής για ανήλικους), είχαν την ευκαιρία να ξεμακρύνουν από την φυλακή τους (εκτός κι εκτός εισαγωγικών) και να αισθανθούν, έστω και για λίγες ώρες, ελεύθεροι άνθρωποι. Μα πόση ευτυχία;
«Ηταν κάτι πρωτόγνωρο, ομολογουμένως. Και ήταν το αποκορύφωμα της σχέσης που έχουμε αναπτύξει με τον Παναθηναϊκό, με τον οποίο έχουμε συχνή και άριστη επικοινωνία. Υπάρχει τεράστιο ενδιαφέρον ακόμα και όταν δεν επίκειται κάποια επίσκεψη. Φυσικά το ενδιαφέρον είναι αμφίδρομο, διότι και τα παιδιά συνεχώς έρχονται, ρωτούν πότε θα μας επισκεφθεί ξανά ο Παναθηναϊκός, οι αντιπροσωπείες του. Εκείνη την ημέρα λοιπόν, αναλάβαμε την ευθύνη!».
- Και πως κατέστη εφικτό αυτό;
«Οταν πια είχαμε φτάσει σε σημείο σιγουριάς και βεβαιότητας για τα μέτρα που είχαμε πάρει, αποφάσισα να το ανακοινώσω στα παιδιά. Ηταν περίπου μία ώρα πριν φύγουμε. «Σήμερα θα πάμε μία εκδρομή» τους είπα και είχε μία μέρα... Χαρά Θεού ήταν! Τα παιδιά γούρλωσαν τα μάτια. Δεν μπορούσαν να φανταστούν ποτέ ότι θα τους συνέβαινε κάτι τέτοιο. «Θέλω να είστε καθώς πρέπει και Κύριοι. Είμαι σίγουρος ότι θα δε θα δημιουργηθεί κανένα πρόβλημα. Πάμε να απολαύσουμε έναν αγώνα μπάσκετ παιδιά» τους είπα. Και πράγματι έτσι έγινε. Δεν συνέβη το παραμικρό. Δεν έχω λόγια να περιγράψω ούτε τα πρόσωπα, ούτε τις αντιδράσεις, ούτε τα συναισθήματα των παιδιών. Ηταν κάτι μοναδικό κι ανεπανάληπτο, τόσο που σκεφτόμαστε ότι ανάλογες δράσεις μπορούμε πιθανώς να τις επαναλάβουμε». Για να υλοποιηθεί φυσικά το σχέδιο το Κατάστημα έπρεπε να πάρει την άδεια της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Κορίνθου. Δεν βρέθηκε κανείς να αρνηθεί αυτή τη μοναδική ευκαιρία επαφής με τον έξω κόσμο στα παιδιά, που πολλά από αυτά επισκέπτονταν έναν αθλητικό χώρο για πρώτη φορά στη ζωή τους.
Λίγες μέρες μετά, στο πλαίσιο των μαθημάτων που γίνονται στο Γυμνάσιο και το Λύκειο που λειτουργούν εντός της φυλακής, ζητήθηκε από τα παιδιά να γράψουν Εκθεση με θέμα της επίσκεψη στο κλειστό του ΟΑΚΑ... «Συλλέγοντας τα γραπτά, αυτά που νιώσαμε όλοι ήταν συγκλονιστικά. Τα παιδιά έγραψσν για την έκπληξη που ένιωσαν, για τη χαρά που πήραν. Διαβάσαμε κείμενα γραμμένα με μοναδικό ενθουσιασμό... «Πραγματικά, δεν πίστευα στα αυτιά μου όταν μας το ανακοίνωσαν» έγραψε ένα αγόρι... Κι ευχαρίστησαν τους πάντες που τους έδωσαν την ευκαιρία να ζήσουν αυτή τη μοναδική εμπειρία με την ευχή να επαναληφθεί».
Η ανθρωπολογία της διαβίωσης στη φυλακή είναι δύσκολη και όχι ιδιαίτερα κατανοητή για όλους. Πολύ περισσότερο όταν οι κρατούμενοι είναι από 15 μέχρι 18 ετών... Βρίσκομαι σε μία διαρκή αναζήτηση του μηνύματος, του νοήματος. Τι γίνεται όταν κλείνουν οι πόρτες, τι γίνεται όταν ο Ραντούλιτσα, ο Διαμαντίσης, ο Καλάθης δεν είναι πια εκεί...
«Κύριε Ασπρούλια...» προαναγγέλλει ο κ΄Τσουρέκης, με τη χροιά νουθεσίας... «Ξέρετε... Μιλάμε για μία φυλακή. Είναι φυλακή! Ξέρετε, σε μία φυλακή, γενικώς, κυριαρχία η ατονία. Η βαρεμάρα. Ολα γίνονται σε ρυθμούς διαφορετικούς. Είμαι πολλά χρόνια σε αυτά τα ιδρύματα και καταλαβαίνω τις διαθέσεις των ανθρώπων που έχω μπροστά μου. Πιστέψτε με λοιπόν σε αυτό που θα σας πω. Τις ημέρες που είναι να γίνουν οι επισκέψεις του Παναθηναϊκού, οι ρυθμοί είναι αλλιώς. Παρατηρείς από το πρωί σε όλα τα παιδιά μία ευδιαθεσία, μία εγρήγορση, την αγωνία και την προσμονή. Η ατονία που επικρατεί γενικώς δίνει τη θέση της στην δραστηριότητα. Τα πρόσωπα είναι πιο φωτεινά και η χαρά διάχυτη». Τα οφέλη των επισκέψεων όμως, δε διακρίνονται μόνο στην ευδιαθεσία των παιδιών...
«Είμαι στις φυλακές ανηλίκων ενάμιση χρόνο, ενώ τα προηγούμενα χρόνια θήτευσα σε αντίστοιχες των ενηλίκων. Κοιτάξτε να δείτε... Διαχρονικά στις φυλακές οι δραστηριότητες γίνονται σε εντελώς ατομικό επίπεδο. Οι κρατούμενοι είναι πολύ σπάνιο να λειτουργήσουν σε ομάδες, παρά μόνο όταν είναι να συμβεί κάτι κακό, κάτι άσχημο. Η πλειοψηφία των κρατούμενων λειτουργεί μεμονωμένα. Εχω παρατηρήσει όμως και είμαι ευτυχής για αυτό ότι μέσα από το πρόγραμμα της συνεργασίας με τον Παναθηναϊκό, έχει αναπτυχθεί στη φυλακή το πνεύμα της ομαδικότητας και της συνεργασίας. Είναι εξαιρετικές εικόνες αυτές που βλέπουμε. Και ξέρετε τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι έχει αλλάξει ο τρόπος σκέψης των παιδιών. Για αυτό πιστεύω πολύ στον αθλητισμό. Γιατί αναπτύσσει και διακηρύσσει τόσο σημαντικές έννοιες, όπως η ομαδικότητα. Βλέπουμε και παρατηρούμε στην καθημερινότητα της ατονίας των παιδιών ότι έχουν αλλάξει οι συμπεριφορές τους. Επειτα είναι και οι ερωτήσεις που μας γίνονται πια... «Πως θα ήταν να έπαιζα μπάσκετ» αναρωτήθηκε πρόσφατα ένα παιδί. Δεν μπορείτε να φανταστείτε τη χαρά που παίρνουμε αν καταφέρουμε να κάνουμε έστω κι ένα παιδί να ασχοληθεί με κάτι που θα το φανεί χρήσιμο όταν βγει στην κοινωνία και πάλι».
Αυτό που με χαροποίησε πάντως, περισσότερο από καθετί ήταν το γεγονός ότι δεν είχα κάνει λάθος εξαρχής. Οτι δεν είχα σχηματίσει μία μαγική εικόνα στο μυαλό μου για την διάθεση των παικτών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα.
«Οχι, δεν κάνατε λάθος» απάντησε ο Αντώνης Τσουρέκης στο ερώτημα που το κατέθεσα ευθέως... «Αυτό που εσείς παρατηρήσατε από τις φωτογραφίες, εμείς το βιώσαμε. Ολα τα παιδιά ήταν πολύ εξωστρεφή και ανοιχτά. Ξέρετε τι μου έχει κάνει εντύπωση; Η πολύ εύκολη προσαρμογή όλων των παικτών και των μελών της αποστολής στα δεδομένα της φυλακής. Αφομοιώθηκαν από την πρώτη στιγμή και δε χρειάστηκε να παρέμβουμε σε τίποτα. Και περισσότερο τα παιδιά από την Αμερική. Ο Γκιστ, ο Ουίλιαμς, οι υπόλοιποι... Η διάθεσή τους είναι ένα σκαλί πιο πάνω. Εξάλλου αυτός είναι και ο χαρακτήρας του προγράμματος. Η κοινωνία της φυλακής είναι πολύ εσωστρεφής, τόσο που δε βγάζει τα εσώψυχά της. Εμείς θέλουμε να γίνουμε πιο εξωστρεφείς. Να δείξουμε ότι στην φυλακή γίνονται και καλά πράγματα. Οτι είναι ένας διαρκής αγώνας για ένα καλύτερο αύριο».
Υπάρχει όμως και κάτι άλλο που του έκανε εντύπωση... Από την τελευταία συνάντηση...
«Ο Διαμαντίδης! Μου τράβηξε την προσοχή η στάση του και ο προβληματισμός του. Ο Δημήτρης συμμετείχε ψυχικά και πνευματικά καθόλη τη διάρκεια της παρουσίας του στις φυλακές. Παρατήρησα ότι ήταν πάρα πολύ προβληματισμένος. Ζήτησε μάλιστα να προσεγγίσει το χώρο κελιών και όταν πλησίασε ήταν πολύ σκεπτικός. Κοιτούσε με ένα βλέμμα απορίας, έντονων συναισθημάτων».
Διαμαντίδης....
Κάποια στιγμή η συνομιλία έφτασε στο τέλος της... Ο κ.Τσουρέκης ανάφερε πως στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα των κρατούμενων υπάρχουν κι άλλες δράσεις με στόχο... «Να τους κεντρίσουμε το ενδιαφέρον». Υπάρχουν μαθήματα μουσικής, σκακιστικοί αγώνες και προβολές αγώνων, ταινιών ή ντοκιμαντέρ, καθώς η NOVA έχει κάνει χορηγία στις φυλακές μία Full Pack συνδρομή...
«Είναι κι αυτό ένα μέσο επιμόρφωσης. Είναι δράσεις που κάνουν τη ζωή των παιδιών ακόμα πιο ενδιαφέρουσα και προκαλεί ευχάριστα συναισθήματα».
Υ.Γ. Σύμφωνα με τους κανόνες παραμονής, κάθε εκπαιδευτική ημέρα για κάθε κρατούμενο ισοδυναμεί με δύο μέρες κράτησης... Το κίνητρο είναι ισχυρό. Μην ξεχνάτε ότι μιλάμε για παιδιά!
