ανθρωπίνου σώματος.
Σε παιδιά προσχολικής ηλικίας το 17% των τραυματισμών αφορούν το στόμα. Οι πτώσεις, τα ατυχήματα στη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων, η ποδηλασία και τα τροχαία δυστυχήματα φαίνεται να είναι οι συχνότερες αιτίες των τραυματισμών.
Έρευνες έχουν δείξει ότι το άθλημα με τον μεγαλύτερο αριθμό τραυματισμών των δοντιών είναι το μπάσκετ ενώ τα δόντια που συχνότερα κτυπάμε είναι τα μπροστινά, που πέφτουν θύματα των τραυματισμών στο 80% των περιπτώσεων.
Ειδικά στα παιδιά, ποσοστό έως και 40% των τραυματισμών στα δόντια συμβαίνουν στη διάρκεια της άθλησης, με συνολικά το ένα στα δύο παιδιά που συμμετέχουν σε αθλήματα να έχουν κτυπήσει τουλάχιστον μία φορά τα δόντια τους έως ότου αποφοιτήσουν από το σχολείο.
Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται σε υψηλή συχνότητα σε παιδιά με προγναθισμό της άνω γνάθου, επειδή τα δόντια που προεξέχουν είναι πολύ ευπαθή. Για τον λόγο αυτό, κρίνεται απαραίτητη η έγκαιρη ορθοδοντική θεραπεία σε μικρές ηλικίες, αν η περίπτωση το απαιτεί.
«Οι τραυματισμοί που παρατηρούνται μπορεί να είναι από ήπιοι έως σοβαροί και κυμαίνονται από ρωγμώδες κάταγμα της αδαμαντίνης ουσίας (είναι το εξωτερικό περίβλημα του δοντιού) μέχρι εκγόμφωση, δηλαδή πλήρη απομάκρυνση του δοντιού από τη θέση του», εξηγεί η Δρ Κατερίνα Δούμα-Μιχελάκη, DDS, PhD, Ειδική Ορθοδοντικός Παιδιών & Ενηλίκων.
Ο πιο συχνός τραυματισμός είναι το σπάσιμο του δοντιού αλλά πιο σοβαρός τραυματισμός είναι η μετατόπιση ή η εκγόμφωσή του. Η θεραπεία εξαρτάται από το είδος, τη θέση και τη σοβαρότητα του τραυματισμού, αλλά ανεξάρτητα από όλα αυτά κάθε τραυματική κάκωση των δοντιών, ακόμα κι αν φαινομενικά είναι ήπια, χρειάζεται άμεσο έλεγχο από τον οδοντίατρο ή τον ορθοδοντικό, τονίζει η Δρ. Δούμα-Μιχελάκη.
Μέχρι όμως να φτάσει ο ασθενής στο ιατρείο, θα πρέπει να έχει φροντίσει μόνος του το τραυματισμένο δόντι, ακολουθώντας μερικές απλές αλλά βασικές συμβουλές.
Για την εκγόμφωση
Αν το δόντι βγει από τη θέση του, θα πρέπει να κάνετε τα εξής, εφ’ όσον είναι μόνιμο:
-Αν η μετατόπιση είναι μερική, να σπρώξετε το δόντι απαλά πίσω στη θέση του, πιέζοντάς το από την μύλη (είναι το λευκό τμήμα που βλέπουμε στη στοματική κοιλότητα) και όχι από τη ρίζα, για να µην της προκαλέσετε μεγαλύτερη ζημιά.
-Αν το δόντι βγήκε εντελώς από τη θέση του και σας έπεσε κάτω, βρείτε το, πιάστε το από τη μύλη και ξεπλύνετέ το με λίγο γάλα ή για λίγα (10) δευτερόλεπτα με νερό για να το καθαρίσετε από τα ξένα σώµατα. «Μην το τρίψετε, μην το βουρτσίσετε, μην του βάλετε πάγο, μην το αφήσετε περισσότερο από μερικά δευτερόλεπτα κάτω από το νερό και μην προσπαθήσετε να το απολυμάνετε με οποιονδήποτε τρόπο» τονίζει η Δρ. Δούμα-Μιχελάκη.
-Αν μπορέσετε, ξαναβάλτε το στη θέση του με τον τρόπο που ήταν πριν βγει και κρατήστε το εκεί δαγκώνοντας απαλά μία γάζα, έως ότου πάτε στον οδοντίατρο. Ο χρόνος εδώ έχει ζωτική σημασία: ιδανικά το δόντι πρέπει να βρίσκεται στη θέση του μέσα σε 30 λεπτά.
-Αν δεν μπορέσετε να το τοποθετήσετε πίσω στη θέση του, βάλτε προσεκτικά το δόντι σε ένα δοχείο με γάλα ή με φυσιολογικό ορό ή μέσα στο στόμα για να παραμείνει υγρό. Μην διατηρήσετε το δόντι σε νερό.
-Αμέσως μετά τα παραπάνω, πηγαίνετε αμέσως στον οδοντίατρο γιατί όσο περνάει η ώρα, τόσο πιθανότερο είναι να μην μπορεί να σωθεί το δόντι.
-Αν το δόντι είναι νεογιλό, δηλαδή ένα από τα πρώτα δόντια που έχουμε συνήθως μέχρι το δημοτικό, μην κάνετε τίποτα από τα παραπάνω αλλά πηγαίνετε αμέσως στον οδοντίατρο. Να θυμάστε ότι αν προσπαθήσετε να βάλετε το νεογιλό δόντι πίσω στη θέση του, μπορεί να βλάψετε το μόνιμο δόντι που βρίσκεται από κάτω.
Για το σπάσιμο του δοντιού
Αν σπάσει το δόντι λίγο ή πολύ, επιφανειακά ή πιο βαθιά, αναζητήστε το σπασμένο τμήμα του, τοποθετήστε το σε ένα φλιτζάνι γάλα και πηγαίνετε στον οδοντίατρο. Αν, πάντως, δεν βρείτε το σπασμένο τμήμα, μην ανησυχήσετε: ο οδοντίατρος μπορεί να αποκαταστήσει τη βλάβη χρησιμοποιώντας ειδικά υλικά.
Σε κάθε περίπτωση, μην μείνετε επί μέρες ή εβδομάδες με σπασμένο δόντι, γιατί με το πέρασμα του χρόνου μπορεί να δημιουργηθούν προβλήματα στα γειτονικά δόντια, να απορρυθμιστεί η οδοντική σύγκλειση ή να εκδηλωθεί πόνος κατά τη μάσηση και ευαισθησία στο κρύο και στο ζεστό.
Για άλλους τραυματισμούς
Για την αιμορραγία στα χείλη ή στο στόμα να κάνετε τα εξής:
-Ξεπλύνετε το στόμα σας με άφθονο τρεχούμενο νερό.
-Πιέστε την πληγή με ένα καθαρό ύφασμα ή γάζα. Μπορείτε επίσης πάνω από το ύφασμα ή την γάζα να βάλετε ένα παγάκι.
-Αν περάσουν 15 λεπτά και το αίμα δεν σταματάει, πρέπει να πάτε στο κέντρο υγείας, το νοσοκομείο ή τον οδοντίατρο, γιατί μπορεί να χρειάζονται ράμματα.
Για τα κτυπήματα της γνάθου
-Βάλτε ψυχρά επιθέματα (κρύες κομπρέσες) για να μην πρηστεί
-Ακινητοποιήστε την κάτω γνάθο, δένοντας ένα μαντήλι ή μια γραβάτα από κάτω από το σαγόνι έως την κορυφή του κεφαλιού σας.
-Αμέσως μετά, πηγαίνετε στο νοσοκομείο.
Για τα προβλήματα στα «σιδεράκια»
-Αν γίνει κάποια ζημιά και προεξέχει άκρη σύρματος, προκαλώντας πόνο ή ερεθισμό, καλύψτε την άκρη που προεξέχει με ορθοδοντικό κερί, μία μικρή μπάλα από βαμβάκι, ένα κομματάκι γάζα ή μία τσίχλα και πηγαίνετε όσο το δυνατόν πιο σύντομα στον ορθοδοντικό. Αν αυτό δεν γίνεται, ωθήστε το μέταλλο που εξέχει προς το δόντι με ένα τσιμπιδάκι και, αν χρειάζεται, καλύψτε το με ορθοδοντικό κερί. Σε έκτακτες ανάγκες μπορούμε με αποστειρωμένο κόφτη να κόψουμε την άκρη του σύρματος που προεξέχει.
-Αν ξεκολλήσει ένα σιδεράκι από τη θέση του από δάγκωμα σκληρών τροφών τις περισσότερες φορές δεν κάνουμε τίποτε μέχρι να δούμε τον ορθοδοντικό μας. Αν το σιδεράκι έχει στραφεί σε λάθος θέση και ενοχλεί προσπαθούμε απαλά να βάλουμε στην θέση του ή καλύπτουμε με λίγο κερί.
-Αν λυγίσει ή σπάσει ο ορθοδοντικός μηχανισμός συγκράτησης και δεν σας ταιριάζει πλέον σωστά, μην τον ξαναχρησιμοποιήσετε έως ότου επιδιορθωθεί ή προσαρμοστεί από τον ορθοδοντικό σας.
-Αν στραβώσει ή ραγίσει το μασελάκι, μην το ξαναχρησιμοποιήσετε έως ότου επισκεφθείτε τον ορθοδοντικό σας.
-Αν μετά από ένα κτύπημα ένα σιδεράκι προκαλεί ερεθισμό στα ούλα σας, τοποθετήστε ορθοδοντικό κερί ή ένα κομμάτι βαμβάκι για να τα προστατεύσετε και πηγαίνετε στον ορθοδοντικό για έλεγχο.
-Ειδικά για τα παιδιά, αν φορούν σιδεράκια και συμμετέχουν σε αθλητικές δραστηριότητες ή προγραμματίζετε να τα στείλετε στην κατασκήνωση, καλό είναι να ζητήσετε από τον ορθοδοντικό σας να κατασκευάσει για το καθένα έναν ειδικό στοματικό νάρθηκα (mouthguard) που μπορεί να προστατεύσει τα σιδεράκια από τυχόν τραυματισμούς. Οι νάρθηκες αυτοί κατασκευάζονται από μαλακό υλικό, το οποίο απορροφά τους κραδασμούς από τα κτυπήματα.
Πηγή
