Γράφει ο Χρήστος Ηλ.Τσίχλης Δικηγόρος Αθηνών
Η κυβερνητική εκπρόσωπος ανακοίνωσε την πιθανότητα διεξαγωγής δημοψηφίσματος για την Συνταγματική αναθεώρηση....
Η συζήτηση για την Συνταγματική αναθεώρηση,είχε ξεκινήσει με πρωτοβουλία της κυβέρνησης Σαμαρά,αλλά η πρόωρη προσφυγή στις κάλπες λόγω μη εκλογής προέδρου της Δημοκρατίας,εμπόδισε την εξέλιξη της διαδικασίας.Στις προτάσεις που έχουν τεθεί προς συζήτηση,περιλαμβάνονται ο διαχωρισμός κράτους-εκκλησίας,η άμεση εκλογή του προέδρου της Δημοκρατίας από τον λαό,η ποινική μεταχείριση μελών της κυβέρνησης όπως των απλών πολιτών κ.α..Το δημοψήφισμα δεν μπορεί να διενεργείται μόνο για επικοινωνιακούς λόγους(όπως το τελευταίο δημοψήφισμα όπου ο λαός αποφάσισε όχι,αλλά στην πράξη εφαρμόστηκε το ναι).Το κόστος της διεξαγωγής του τελευταίου δημοψηφίσματος υπολογίζεται στα 20 εκατ. ευρώ, περίπου το 50% του κόστους των πρόσφατων βουλευτικών εκλογών,σε περίοδο οικονομικής κρίσης.
Για να είναι έγκυρο το δημοψήφισμα θα πρέπει να έχει ψηφίσει το 40% των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους. Οι εκλογικοί κατάλογοι δεν έχουν ανανεωθεί,με συνέπεια αρκετοί αποβιώσαντες και μόνιμοι κάτοικοι εξωτερικού να παραμένουν εγγεγραμένοι. Στις πρόσφατες εκλογές ψήφισε το 63,62% των πολιτών και η αποχή έφτασε το 36,13%.
Ο έλεγχος του κύρους του δημοψηφίσματος και του αποτελέσματος της ψηφοφορίας ανήκει στην αρμοδιότητα του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου του άρθρου 100 του Συντάγματος. Κατά τα λοιπά, εφαρμόζονται οι διατάξεις των άρθρων 35-38 του ν. 345/1976 (Α' 141).
Οι ενστάσεις κατά του κύρους του δημοψηφίσματος και του αποτελέσματος της ψηφοφορίας συζητούνται κατά προτίμηση και πάντως εντός μηνός από τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας.
Η διενέργεια δημοψηφίσματος θα πραγματοποιηθεί με βάση τα όσα ορίζονται στον νόμο 4320 που ψηφίστηκε το 2011 και είναι ερμηνευτικός του άρθρου 44 του Συντάγματος και συγκεκριμένα των παραγράφων 3 και 4 και της χθεσινής πράξης νομοθετικού περιεχομένου. Οποιαδήποτε πτυχή της διαδικασίας δεν καλύπτεται από τον νόμο αυτό περί δημοψηφίσματος, τηρείται με βάση τα ισχύοντα στην εκλογική νομοθεσία.
Τα έσοδα και οι δαπάνες κατά τη διάρκεια της περιόδου από την απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής, με την οποία γίνεται δεκτή η πρόταση για τη διενέργεια δημοψηφίσματος, έως τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας θεωρούνται εκλογικές, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο ν. 3023/2002 (Α' 146).
Σε όσους συμμετέχουν στη διενέργεια δημοψηφίσματος δεν διατίθεται κρατική χρηματοδότηση.
Απαγορεύεται η χρηματοδότηση και κάθε άλλου είδους παροχές ή διευκολύνσεις σε όσους συμμετέχουν στη διενέργεια δημοψηφίσματος από: α) φυσικά πρόσωπα που δεν έχουν την ελληνική ιθαγένεια ή που είναι ιδιοκτήτες ή εκδότες ημερήσιων ή περιοδικών εντύπων πανελλήνιας ή τοπικής κυκλοφορίας ή που είναι ιδιοκτήτες ραδιοφωνικών ή τηλεοπτικών, εν γένει, σταθμών, β) νομικά πρόσωπα δημόσιου ή ιδιωτικού δικαίου, και γ) Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης του πρώτου και του δεύτερου βαθμού.
Σύμφωνα με το άρθρο 9 του εν λόγω νόμου, κατά τη διάρκεια της περιόδου από τη δημοσίευση του προεδρικού διατάγματος, με το οποίο προκηρύσσεται η διενέργεια δημοψηφίσματος, έως και την Παρασκευή πριν από τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας, οι δημόσιοι και οι ιδιωτικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί, οι τηλεοπτικοί σταθμοί ελεύθερης λήψης, καθώς επίσης οι φορείς παροχής συνδρομητικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών κάθε μορφής υποχρεούνται να μεταδίδουν μηνύματα όσων συμμετέχουν στο δημοψήφισμα.
Η διαδικασία που θα ακολουθηθεί την επόμενη Κυριακή είναι όπως αυτή των εκλογών. Θα στηθούν κάλπες και οι εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι με την ταυτότητα ή το διαβατήριο τους θα προσέλθουν για να ψηφίσουν.
Μία (1) ημέρα πριν από τη διενέργεια του δημοψηφίσματος και έως τη 19η ώρα της ημέρας της ψηφοφορίας, απαγορεύεται η δημοσιοποίηση δημοσκοπήσεων για την πρόθεση ψήφου των εκλογέων και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο μετάδοση αποτελεσμάτων των δημοσκοπήσεων, καθώς και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο μετάδοση και αναμετάδοσή τους από τα μέσα ενημέρωσης, με οποιονδήποτε τρόπο και αν διανέμονται ή εκπέμπουν.
Η χρηματοδότηση από το ίδιο φυσικό πρόσωπο δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει το ποσό των πέντε χιλιάδων (5.000) ευρώ.
Όποιος από τους συμμετέχοντες στη διενέργεια δημοψηφίσματος λαμβάνει χρηματοδότηση κατά παράβαση της παραγράφου 3, τιμωρείται με πρόστιμο έως εκατό χιλιάδων (100.000) ευρώ. Όποιος χρηματοδοτεί συμμετέχοντες στη διενέργεια δημοψηφίσματος κατά παράβαση της παραγράφου 3, τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο έτη και πρόστιμο τουλάχιστον πενήντα χιλιάδων (50.000) ευρώ.
Όποιος από τους συμμετέχοντες στη διενέργεια δημοψηφίσματος λαμβάνει χρηματοδότηση κατά παράβαση της παραγράφου 4, τιμωρείται με πρόστιμο στο εκατονταπλάσιο της υπέρβασης. Όποιος χρηματοδοτεί συμμετέχοντες στη διενέργεια δημοψηφίσματος κατά παράβαση της παραγράφου 4, τιμωρείται με φυλάκιση έως ένα έτος και πρόστιμο τουλάχιστον δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ.
Οι δαπάνες των πολιτικών κομμάτων δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν το τριάντα τοις εκατό (30%) της χρηματοδότησης που διατέθηκε στις τελευταίες γενικές βουλευτικές εκλογές.
Η υπέρβαση του ορίου δαπανών τιμωρείται με πρόστιμο που ανέρχεται στο πενταπλάσιο του ποσού της υπέρβασης.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προκηρύσσει με διάταγμα δημοψήφισμα για κρίσιμα εθνικά θέματα, ύστερα από απόφαση της απόλυτης πλειοψηφίας του όλου αριθμού των βουλευτών(151 βουλευτές)που λαμβάνεται με πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου.Δημοψήφισμα προκηρύσσεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με διάταγμα καί για ψηφισμένα νομοσχέδια που ρυθμίζουν σοβαρό κοινωνικό ζήτημα, εκτός από τα δημοσιονομικά, εφόσον αυτό αποφασιστεί από τα τρία πέμπτα του συνόλου των βουλευτών, ύστερα από πρόταση των δύο πέμπτων του συνόλου καί όπως ορίζουν ο Κανονισμός της Βουλής καί νόμος για την εφαρμογή της παραγράφου αυτής. Δεν εισάγονται κατά την ίδια περίοδο της Βουλής περισσότερες από δύο προτάσεις δημοψηφίσματος για νομοσχέδιο.
1) Προβλέπονται δύο δημοψηφίσματα:
α) Ένα συμβουλευτικό για κρίσιμα εθνικά θέματα, το οποίο αποφασίζει απλή πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών(151 στους 300), το οποίο προτείνει το Υπουργικό Συμβούλιο καί ψηφίζουν οι βουλευτές.
Νομικώς δεν έχει συνέπειες, αλλά έχει σημαντικές πολιτικές επιπτώσεις.
β) Ένα νομοθετικό - κυρωτικό δημοψήφισμα, για νομοσχέδια που έχουν ήδη ψηφιστεί από την Βουλή καί πριν αυτά εκδοθούν καί δημοσιευθούν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Αυτά τα δημοψηφίσματα προβλέπονται για σοβαρά κοινωνικά ζητήματα(π.χ. αμβλώσεις, θανατική πιοινή για τα ειδεχθή εγκλήματα κ.λ.π.).
Όμως τέτοια ζητήματα δεν μπορούν να να είναι τα δημοσιονομικά κατά το άρθρο 78 του Συντάγματος(π.χ. φόροι, δασμοί, τέλη κ.λ.π.). Δεν μπορεί να διεξαχθεί δημοψήφισμα για το ασφαλιστικό,αλλά μπορεί να διεξαχθεί για εθνικό θέμα.
Το δημοψήφισμα του άρθρου 44 παρ. 2 εδ. β΄ Συντ., που αφορά ψηφισμένα νομοσχέδια που ρυθμίζουν σοβαρό κοινωνικό ζήτημα, εκτός από τα δημοσιονομικά, προϋποθέτει πρόταση 120 βουλευτών με αντικείμενο την παραπομπή σε δημοψήφισμα του συγκεκριμένου και άρτι ψηφισθέντος νομοσχεδίου.
Η κυβερνητική εκπρόσωπος ανακοίνωσε την πιθανότητα διεξαγωγής δημοψηφίσματος για την Συνταγματική αναθεώρηση....
Η συζήτηση για την Συνταγματική αναθεώρηση,είχε ξεκινήσει με πρωτοβουλία της κυβέρνησης Σαμαρά,αλλά η πρόωρη προσφυγή στις κάλπες λόγω μη εκλογής προέδρου της Δημοκρατίας,εμπόδισε την εξέλιξη της διαδικασίας.Στις προτάσεις που έχουν τεθεί προς συζήτηση,περιλαμβάνονται ο διαχωρισμός κράτους-εκκλησίας,η άμεση εκλογή του προέδρου της Δημοκρατίας από τον λαό,η ποινική μεταχείριση μελών της κυβέρνησης όπως των απλών πολιτών κ.α..Το δημοψήφισμα δεν μπορεί να διενεργείται μόνο για επικοινωνιακούς λόγους(όπως το τελευταίο δημοψήφισμα όπου ο λαός αποφάσισε όχι,αλλά στην πράξη εφαρμόστηκε το ναι).Το κόστος της διεξαγωγής του τελευταίου δημοψηφίσματος υπολογίζεται στα 20 εκατ. ευρώ, περίπου το 50% του κόστους των πρόσφατων βουλευτικών εκλογών,σε περίοδο οικονομικής κρίσης.
Για να είναι έγκυρο το δημοψήφισμα θα πρέπει να έχει ψηφίσει το 40% των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους. Οι εκλογικοί κατάλογοι δεν έχουν ανανεωθεί,με συνέπεια αρκετοί αποβιώσαντες και μόνιμοι κάτοικοι εξωτερικού να παραμένουν εγγεγραμένοι. Στις πρόσφατες εκλογές ψήφισε το 63,62% των πολιτών και η αποχή έφτασε το 36,13%.
Ο έλεγχος του κύρους του δημοψηφίσματος και του αποτελέσματος της ψηφοφορίας ανήκει στην αρμοδιότητα του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου του άρθρου 100 του Συντάγματος. Κατά τα λοιπά, εφαρμόζονται οι διατάξεις των άρθρων 35-38 του ν. 345/1976 (Α' 141).
Οι ενστάσεις κατά του κύρους του δημοψηφίσματος και του αποτελέσματος της ψηφοφορίας συζητούνται κατά προτίμηση και πάντως εντός μηνός από τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας.
Η διενέργεια δημοψηφίσματος θα πραγματοποιηθεί με βάση τα όσα ορίζονται στον νόμο 4320 που ψηφίστηκε το 2011 και είναι ερμηνευτικός του άρθρου 44 του Συντάγματος και συγκεκριμένα των παραγράφων 3 και 4 και της χθεσινής πράξης νομοθετικού περιεχομένου. Οποιαδήποτε πτυχή της διαδικασίας δεν καλύπτεται από τον νόμο αυτό περί δημοψηφίσματος, τηρείται με βάση τα ισχύοντα στην εκλογική νομοθεσία.
Τα έσοδα και οι δαπάνες κατά τη διάρκεια της περιόδου από την απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής, με την οποία γίνεται δεκτή η πρόταση για τη διενέργεια δημοψηφίσματος, έως τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας θεωρούνται εκλογικές, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο ν. 3023/2002 (Α' 146).
Σε όσους συμμετέχουν στη διενέργεια δημοψηφίσματος δεν διατίθεται κρατική χρηματοδότηση.
Απαγορεύεται η χρηματοδότηση και κάθε άλλου είδους παροχές ή διευκολύνσεις σε όσους συμμετέχουν στη διενέργεια δημοψηφίσματος από: α) φυσικά πρόσωπα που δεν έχουν την ελληνική ιθαγένεια ή που είναι ιδιοκτήτες ή εκδότες ημερήσιων ή περιοδικών εντύπων πανελλήνιας ή τοπικής κυκλοφορίας ή που είναι ιδιοκτήτες ραδιοφωνικών ή τηλεοπτικών, εν γένει, σταθμών, β) νομικά πρόσωπα δημόσιου ή ιδιωτικού δικαίου, και γ) Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης του πρώτου και του δεύτερου βαθμού.
Σύμφωνα με το άρθρο 9 του εν λόγω νόμου, κατά τη διάρκεια της περιόδου από τη δημοσίευση του προεδρικού διατάγματος, με το οποίο προκηρύσσεται η διενέργεια δημοψηφίσματος, έως και την Παρασκευή πριν από τη διεξαγωγή της ψηφοφορίας, οι δημόσιοι και οι ιδιωτικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί, οι τηλεοπτικοί σταθμοί ελεύθερης λήψης, καθώς επίσης οι φορείς παροχής συνδρομητικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών κάθε μορφής υποχρεούνται να μεταδίδουν μηνύματα όσων συμμετέχουν στο δημοψήφισμα.
Η διαδικασία που θα ακολουθηθεί την επόμενη Κυριακή είναι όπως αυτή των εκλογών. Θα στηθούν κάλπες και οι εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι με την ταυτότητα ή το διαβατήριο τους θα προσέλθουν για να ψηφίσουν.
Μία (1) ημέρα πριν από τη διενέργεια του δημοψηφίσματος και έως τη 19η ώρα της ημέρας της ψηφοφορίας, απαγορεύεται η δημοσιοποίηση δημοσκοπήσεων για την πρόθεση ψήφου των εκλογέων και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο μετάδοση αποτελεσμάτων των δημοσκοπήσεων, καθώς και η καθ’ οιονδήποτε τρόπο μετάδοση και αναμετάδοσή τους από τα μέσα ενημέρωσης, με οποιονδήποτε τρόπο και αν διανέμονται ή εκπέμπουν.
Η χρηματοδότηση από το ίδιο φυσικό πρόσωπο δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει το ποσό των πέντε χιλιάδων (5.000) ευρώ.
Όποιος από τους συμμετέχοντες στη διενέργεια δημοψηφίσματος λαμβάνει χρηματοδότηση κατά παράβαση της παραγράφου 3, τιμωρείται με πρόστιμο έως εκατό χιλιάδων (100.000) ευρώ. Όποιος χρηματοδοτεί συμμετέχοντες στη διενέργεια δημοψηφίσματος κατά παράβαση της παραγράφου 3, τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο έτη και πρόστιμο τουλάχιστον πενήντα χιλιάδων (50.000) ευρώ.
Όποιος από τους συμμετέχοντες στη διενέργεια δημοψηφίσματος λαμβάνει χρηματοδότηση κατά παράβαση της παραγράφου 4, τιμωρείται με πρόστιμο στο εκατονταπλάσιο της υπέρβασης. Όποιος χρηματοδοτεί συμμετέχοντες στη διενέργεια δημοψηφίσματος κατά παράβαση της παραγράφου 4, τιμωρείται με φυλάκιση έως ένα έτος και πρόστιμο τουλάχιστον δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ.
Οι δαπάνες των πολιτικών κομμάτων δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν το τριάντα τοις εκατό (30%) της χρηματοδότησης που διατέθηκε στις τελευταίες γενικές βουλευτικές εκλογές.
Η υπέρβαση του ορίου δαπανών τιμωρείται με πρόστιμο που ανέρχεται στο πενταπλάσιο του ποσού της υπέρβασης.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προκηρύσσει με διάταγμα δημοψήφισμα για κρίσιμα εθνικά θέματα, ύστερα από απόφαση της απόλυτης πλειοψηφίας του όλου αριθμού των βουλευτών(151 βουλευτές)που λαμβάνεται με πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου.Δημοψήφισμα προκηρύσσεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με διάταγμα καί για ψηφισμένα νομοσχέδια που ρυθμίζουν σοβαρό κοινωνικό ζήτημα, εκτός από τα δημοσιονομικά, εφόσον αυτό αποφασιστεί από τα τρία πέμπτα του συνόλου των βουλευτών, ύστερα από πρόταση των δύο πέμπτων του συνόλου καί όπως ορίζουν ο Κανονισμός της Βουλής καί νόμος για την εφαρμογή της παραγράφου αυτής. Δεν εισάγονται κατά την ίδια περίοδο της Βουλής περισσότερες από δύο προτάσεις δημοψηφίσματος για νομοσχέδιο.
1) Προβλέπονται δύο δημοψηφίσματα:
α) Ένα συμβουλευτικό για κρίσιμα εθνικά θέματα, το οποίο αποφασίζει απλή πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών(151 στους 300), το οποίο προτείνει το Υπουργικό Συμβούλιο καί ψηφίζουν οι βουλευτές.
Νομικώς δεν έχει συνέπειες, αλλά έχει σημαντικές πολιτικές επιπτώσεις.
β) Ένα νομοθετικό - κυρωτικό δημοψήφισμα, για νομοσχέδια που έχουν ήδη ψηφιστεί από την Βουλή καί πριν αυτά εκδοθούν καί δημοσιευθούν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Αυτά τα δημοψηφίσματα προβλέπονται για σοβαρά κοινωνικά ζητήματα(π.χ. αμβλώσεις, θανατική πιοινή για τα ειδεχθή εγκλήματα κ.λ.π.).
Όμως τέτοια ζητήματα δεν μπορούν να να είναι τα δημοσιονομικά κατά το άρθρο 78 του Συντάγματος(π.χ. φόροι, δασμοί, τέλη κ.λ.π.). Δεν μπορεί να διεξαχθεί δημοψήφισμα για το ασφαλιστικό,αλλά μπορεί να διεξαχθεί για εθνικό θέμα.
Το δημοψήφισμα του άρθρου 44 παρ. 2 εδ. β΄ Συντ., που αφορά ψηφισμένα νομοσχέδια που ρυθμίζουν σοβαρό κοινωνικό ζήτημα, εκτός από τα δημοσιονομικά, προϋποθέτει πρόταση 120 βουλευτών με αντικείμενο την παραπομπή σε δημοψήφισμα του συγκεκριμένου και άρτι ψηφισθέντος νομοσχεδίου.

