οργάνωσης ένοπλου αντάρτικου πόλης που έδρασε ποτέ στον ελλαδικό χώρο.
Εκείνο το ταραγμένο καλοκαίρι του 2002 δόθηκαν πολλές απαντήσεις σχετικά με την δράση και την δομή της «17 Νοέμβρη». Σήμερα, ωστόσο, ακόμα και τόσα χρόνια αργότερα, πολλά πράγματα παραμένουν στο «σκοτάδι».
Κανείς δεν θέλησε, δεν μπόρεσε ή δεν ήξερε να δώσει απαντήσεις σε σημαντικές πτυχές εκείνης της ιστορίας. Ακόμα και στη πολύκροτη δίκη στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο των φυλακών Κορυδαλλού αν και έγινε μια προσπάθεια, αυτή «προσέκρουσε» πάνω στην άγνοια ορισμένων εκ των κατηγορουμένων ή στην επίμονη άρνηση κάποιων άλλων, όπως άλλωστε προβλέπει και ο άγραφος νόμος των ανταρτών πόλης, να συνεργαστούν με τις αρχές.
Το πιθανότερο είναι πως όλα αυτά που μέχρι σήμερα δεν απαντήθηκαν, δεν θα απαντηθούν ποτέ, μεγαλώνοντας με τον τρόπο αυτό τον μύθο που ήδη έχει καλλιεργηθεί αλλά και τις θεωρίες συνωμοσίας γύρω από αυτά!
Η αρχή του τέλους της «17Ν»
Φωτογραφία-ντοκουμέντο από τη δικογραφία που είχε σχηματίσει η αντιτρομοκρατική. Εδώ φαίνονται τα υπολείμματα από τον εκρηκτικό μηχανισμό και σχεδόν άθικτο το «μοιραίο» ρολόι
Ήταν 29 Ιουνίου 2002, περίπου 22:45, βράδυ Σαββάτου. Λιμάνι του Πειραιά. Σε ένα από τα πλέον πολυσύχναστα σημεία του μεγαλύτερου επίνειου της χώρας, η κίνηση εκείνη την ώρα είναι αισθητά μειωμένη.
Κανείς δε δίνει σημασία στον ψηλό άνδρα που περπατάει προς τα εκδοτήρια της Minoan Flying Dolphins, κρατώντας στα χέρια του μια τσάντα. Κι όμως… Αυτός ο άνθρωπος μερικές στιγμές αργότερα θα μετατραπεί από μια «σκιά», στον πρωταγωνιστή της υπόθεσης που συγκλόνισε την Ελλάδα στις αρχές της νέας χιλιετίας.
Άνδρες της αντιτρομοκρατικής ερευνούν τον χώρο της έκρηξης στον Πειραιά
Ο πυροκροτητής από την βόμβα που κρατούσε στα χέρια του ο, 54χρονος σήμερα, Σάββας Ξηρός θα εκραγεί εξαιτίας ενός -μοιραίου όπως αποδείχθηκε- σφάλματος στην συνδεσμολογία σε συνδυασμό με το ότι έσπασε το τζάμι του ρολογιού και οι δείκτες κινήθηκαν. Μια σειρά από τυχαία γεγονότα που θα οδηγήσουν στην αρχή του τέλους για την οργάνωση «17 Νοέμβρη».
Γιατί ο Ξηρός «κουβαλούσε» μαζί του αντικείμενα που θα πρόδιδαν τον ίδιο και την 17Ν;
Τα γεγονότα από εκεί και πέρα είναι λίγο πολύ γνωστά. Ο Ξηρός πολυτραυματίας και με την ζωή του να κρέμεται από μια κλωστή μεταφέρεται στο νοσοκομείο όπου οι γιατροί δίνουν μάχη για να τον κρατήσουν στη ζωή.
Τα αναπάντητα ερωτήματα, ωστόσο, ξεκινούν από εκείνο το σημείο και έπειτα. Μέσα σε μια τσάντα που είχε μαζί του ο Ξηρός και είχε ακουμπήσει σε ένα παγκάκι κοντά στο σημείο της έκρηξης οι αστυνομικοί εντοπίζουν –ανάμεσα στα άλλα αντικείμενα- μια αρμαθιά κλειδιά και ένα παλιό, δύσχρηστο 38αρι περίστροφο στη βάση του οποίου υπάρχει χαραγμένος ο σειριακός αριθμός: 100367!
Το 38αρι περίστροφο που είχε κλαπεί από τον αστυφύλακα Μάτη
Αυτός ο αριθμός ήταν που έκανε τον τότε αρχηγό της ΕΛΑΣ, αντιστράτηγο Φώτη Νασιάκο να τηλεφωνήσει στον Μιχάλη Χρυσοχοΐδη και να του πει: «υπουργέ, έχουμε τη 17 Νοέμβρη»! Το όπλο αυτό είχε κλαπεί από τον αστυφύλακα Χρήστο Μάτη ο οποίος έπεσε νεκρός κατά τη διάρκεια ληστείας που έκαναν μέλη της οργάνωσης στο υποκατάστημα της ΕτΕ στα Πετράλωνα τα Χριστούγεννα του 1983. Στη συνέχεια το ίδιο όπλο είχε χρησιμοποιηθεί σε έξι ενέργειες της «17Ν» και έπειτα -επειδή αποτελούσε «σφραγίδα»- είχε μείνει στην… άκρη.
Ταυτόχρονα, όπως αποδείχθηκε μερικές ημέρες αργότερα κάποια από τα κλειδιά που είχε μαζί του ο Ξηρός άνοιγαν τις πόρτες από τις γιάφκες της οργάνωσης.
Το ερώτημα, λοιπόν, είναι γιατί ο Ξηρός ξεκινάει για να βάλει μια βόμβα έχοντας μαζί του τα κλειδιά από τις γιάφκες και γιατί έχει μαζί του το δύσχρηστο και παλιό 38αρι που είναι «ταυτότητα» και όχι ένα νεότερο και πιο εύχρηστο.
Σε τι βαθμό υπήρξε εμπλοκή ξένων μυστικών υπηρεσιών;
Όσοι έζησαν τα από κοντά τα γεγονότα εκείνων των ημερών, γνωρίζουν πολύ καλά πως η εξάρθρωση της 17Ν είχε ξεκινήσει… μερικές ημέρες νωρίτερα! Όσο κι αν αυτό ακούγεται «περίεργο», τουλάχιστον μια εβδομάδα νωρίτερα, τα δημοσιογραφικά γραφεία είχαν «βουίξει» πως «κάτι μεγάλο έρχεται»!
Λίγες ημέρες πριν την έκρηξη στον Πειραιά οι «πληροφορίες» είχαν γίνει πιο συγκεκριμένες. «Θα υπάρχουν συλλήψεις για τη 17Ν». Δεν ήταν η πρώτη φορά που ακουγόταν κάτι τέτοιο. Αυτή τη φορά, ωστόσο, οι «πηγές ενημέρωσης» ήταν κάθετες: «Θα περάσουμε χειροπέδες σε μέλη της οργάνωσης».
Το απόγευμα του Σαββάτου στις 29 Ιουνίου, λίγες ώρες δηλαδή πριν την έκρηξη στον Πειραιά, κυκλοφορούν στην Ομόνοια κυριακάτικες εφημερίδες οι οποίες επί της ουσίας προαναγγέλλουν τις «συλλήψεις μέσα στα επόμενα 24ωρα»!
Πολλοί λένε πως ξένες μυστικές υπηρεσίες (και ειδικότερα οι Βρετανικές που είχαν εμπλακεί ενεργά στις έρευνες μετά την εκτέλεση Σόντερς) είχαν κάνει όλη τη «βρώμικη» δουλειά. Παλιά περιφερειακά στελέχη της οργάνωσης είχαν ανοίξει το στόμα τους και η άκρη του νήματος είχε βρεθεί.
Απλά η έκρηξη της βόμβας στα χέρια του Ξηρού τους πρόλαβε και οι εξελίξεις «έτρεξαν» πιο γρήγορα.
Μια από τις ισχυρότερες θεωρίες συνωμοσίας, ωστόσο, είναι πως αυτό που έλειπε από τις διωκτικές αρχές για να προχωρήσουν στις συλλήψεις ήταν τα αδιάσειστα στοιχεία που θα «έδεναν» τα όσα είχαν ανακαλύψει. Αυτά τα στοιχεία τους δόθηκαν «απλόχερα» με την έκρηξη που μπορεί και να μην ήταν τόσο… τυχαία!
Που είναι το ιστορικό 45αρι, η σφραγίδα της οργάνωσης και η πρώτη γραφομηχανή;
Όταν η αντιτρομοκρατική μπήκε μέσα στις γιάφκες της οργάνωσης βρήκε –μεταξύ άλλων - όπλα, εκρηκτικά, σημειώσεις, προκηρύξεις ακόμα και τη σημαία της οργάνωσης. Πολλά και σημαντικά «κομμάτια», ωστόσο, μυστηριωδώς έλειπαν.
Το ιστορικό 45αρι της 17Ν, η σφραγίδα της οργάνωσης αλλά και η πρώτη γραφομηχανή (εκείνη που δεν έγραφε ολόκληρο το γράμμα «Ρ») δεν βρέθηκαν ποτέ. Κανείς δεν έμαθε που είναι αυτά τα σημαντικά για την υπόθεση αντικείμενα.
Η ιστορική σημαία της 17Ν όπως εντοπίστηκε από τους αστυνομικούς στη γιάφκα της οδού Πάτμου στα Πατήσια
Ίσως πρόλαβε να τα κρύψει σε κάποιο μέρος (που ενδεχομένως να το γνωρίζει μόνο ο ίδιος πλέον) ο Δημήτρης Κουφοντίνας κατά τη διάρκεια των ημερών που κρυβόταν προκειμένου να αποφύγει την σύλληψη.
Είναι γνωστό, άλλωστε, πως ο Κουφοντίνας, μετά την έκρηξη στον Πειραιά -όπως αποκαλύπτει ο ίδιος στο βιβλίο του- είχε περάσει από τη γιάφκα της Δαμάρεως, επιχειρώντας να κρύψει στοιχεία και να πάρει άλλα. Στην μπανιέρα του διαμερίσματος βρέθηκε το πολεμικό όπλο G3A3 με το οποίο τα μέλη της οργάνωσης είχαν εκτελέσει στη λεωφόρο Κηφισίας τον Βρετανό ταξίαρχο Στήβεν Σόντερς.
Για την ιστορία και μόνο, αξίζει να αναφερθεί πως πολλά από τα ευρήματα στις γιάφκες της 17Ν (όπως για παράδειγμα η σημαία) εκτίθονται σε ένα άτυπο «μουσείο» που έχει φτιάξει η ΕΛΑΣ για την υπόθεση και το οποίο δεν είναι προσβάσιμο στο κοινό.
Που είναι τα λεφτά από το «επαναστατικό ταμείο»;
Όπως προέκυψε μέσα από την δίκη των μελών της οργάνωσης, η 17Ν είχε προχωρήσει σε πολλές ένοπλες ληστείες τραπεζών με στόχο την αυτοχρηματοδότησή της.
Υπολογίζεται ότι από όλες τις ληστείες που έκαναν τα μέλη της οργάνωσης αποκόμισαν περίπου ένα δισεκατομμύριο δραχμές! Όπως είναι φυσικό ένα πολύ μεγάλο μέρος αυτών των χρημάτων πήγε στην ενοικίαση χώρων, την αγορά όπλων αλλά και για την διαβίωση των ίδιων των μελών δεδομένου πως δεν μπορούσαν να έχουν μια φυσιολογική δουλειά.
Τα υπόλοιπα, ωστόσο, δεν βρέθηκαν ποτέ. Επιπλέον από την έρευνα της αντιτρομοκρατικής δεν ανακαλύφθηκαν ούτε λογαριασμοί, ούτε θυρίδες. Έτσι, κανείς δεν έμαθε αν υπάρχει ακόμα το ταμείο της 17Ν και πόσα χρήματα περιέχει.
Να σημειωθεί, πάντως, πως η τελευταία ληστεία της 17Ν πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο του 2002 (δυο μόλις μήνες πριν την έκρηξη στον Πειραιά) σε χρηματαποστολή του ΟΤΕ, γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι τουλάχιστον αυτή η λεία θα πρέπει να είναι κρυμμένη κάπου.
Υπάρχουν ασύλληπτα μέλη;
Ίσως τα σημαντικότερα από τα αναπάντητα ερωτήματα της υπόθεσης που συγκλόνισε την Ελλάδα υπάρχουν εδώ. Όταν ο Δημήτρης Κουφοντίνας πήγε με ταξί μέχρι την ΓΑΔΑ και παραδόθηκε είπε πως «η 17Ν τελείωσε»!
Αυτό, ωστόσο, αφορά το επιχειρησιακό σκέλος. Για πολλούς στην αντιτρομοκρατική, ακόμα και για αξιωματικούς που ενεπλάκησαν εκείνες τις ημέρες ενεργά στις έρευνες, η απάντηση στο ερώτημα αν υπάρχουν ασύλληπτα μέλη, είναι προφανής: «Και βέβαια υπάρχουν».
Ποια είναι αυτά; Αρχικά, τα περισσότερα από τα μέλη της πρώτης περιόδου! Αυτό είναι εύκολα κατανοητό ακόμα κι από τις ηλικίες όσων συνελήφθησαν. Κάποιοι από αυτούς πέθαναν. Κάποιοι άλλοι σκοτώθηκαν σε μικρότερη ηλικία και κάτω από περίεργες συνθήκες. Κάποιοι είναι ακόμα ζωντανοί.
Απαντήσεις (ειδικά για την πρώτη περίοδο) θα μπορούσε να δώσει το περίφημο «αρχείο της Πάρνηθας» το οποίο εντοπίστηκε στις 29 Ιανουαρίου 1978. Εκεί μέσα υπήρχαν χειρόγραφες σημειώσεις από τις παρακολουθήσεις στόχων. Το αρχείο αυτό αποδόθηκε στη 17Ν, ωστόσο, δυο από τους στόχους (AEG και Μπάμπαλης) χτυπήθηκαν από τον ΕΛΑ! Κανείς δεν γνωρίζει σήμερα που βρίσκεται ολόκληρο το αρχείο. Από αυτό «διασώζονται» μόνο μερικές σελίδες, που είχαν σταλεί για γραφολογική εξέταση και παρέμειναν στο αρχείο των εργαστηρίων της ΕΛ.ΑΣ.
Παράλληλα, και σε ότι αφορά τα πιο σύγχρονα χρόνια της 17Ν, σημαντικός αριθμός αποτυπωμάτων από τις δύο γιάφκες δεν έχει ακόμα και σήμερα ταυτοποιηθεί. Μεταξύ αυτών και το αποτύπωμα που βρέθηκε στη γιάφκα της Δαμάρεως και είναι ίδιο με ένα που έχει εντοπιστεί στην κατοικία του Αλέξανδρου Γιωτόπουλου στους Λειψούς. Επίσης, δεν έχουν ταυτοποιηθεί δύο δείγματα γενετικού υλικού από τις γιάφκες, που ανήκουν σε έναν άνδρα και μία γυναίκα.
