Το βενετσιάνικο φρούριο Rocca a Mare, ανοίγει και πάλι τις πύλες του στους επισκέπτες μετά από πέντε χρόνια μελετών και εκτεταμένων...
αναστηλωτικών εργασιών.
Νικητής στη μάχη του με τον χρόνο, σχεδόν μισή χιλιετία από την κατασκευή του, βγαίνει το βενετσιάνικο φρούριο Rocca a Mare, πιο γνωστό ως Κούλες, που σε λίγες μέρες ανοίγει και πάλι τις πύλες του στους επισκέπτες μετά από πέντε χρόνια μελετών και εκτεταμένων αναστηλωτικών εργασιών.
Από τα πιο εμβληματικά μνημεία του Ηρακλείου, χτισμένο από τους Ενετούς για την καλύτερη προστασία τού μεγάλης στρατηγικής σημασίας λιμανιού του Χάνδακα, από τις 18 Αυγούστου θα υποδέχεται το κοινό ασφαλές, λειτουργικό και φωτεινό.
«Το έργο αυτό αποτέλεσε ένα μεγάλο στοίχημα για την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου, που το έφερε εις πέρας με τη διαδικασία της αυτεπιστασίας» αναφέρει στο Cretalive η προϊσταμένη της Yπηρεσίας κα. Βασιλική Συθιακάκη, τονίζοντας παράλληλα ότι λόγω της μεγάλης έκτασης του μνημείου-3600 τ.μ. ανά στάθμη, χωρίς τις κάθετες επιφάνειες-εκτεθειμένου στις καιρικές συνθήκες και τον μεγάλο κυματισμό και με τις παλαιότερες παρεμβάσεις που έγιναν τις δεκαετίες του ’60 και ’70 να μην έχουν αντέξει στη διάβρωση, παρουσίασε ειδικές δυσκολίες.
Εργασίες στερέωσης
Με στόχο τη στερέωση του κτιριακού κελύφους αποξηλώθηκαν όλες οι παλαιές κατασκευές (τσιμέντα, προσθήκες, οξειδωμένα σιδηρά στοιχεία). Καθαιρέθηκαν επίσης και οι εκατοντάδες επάλξεις, ανακατασκευασμένες τις παραπάνω δεκαετίες, που ήταν υπό κατάρρευση, οι οποίες ξαναφτιάχτηκαν με σύγχρονα υλικά. Στις υπόλοιπες τοιχοποιίες έγινε στερέωσή τους εσωτερικά και εξωτερικά, συνέχισή τους όπου υπήρχαν χάσματα, καθαρισμός τους από άλατα και μαύρες κρούστες και συντήρηση στα τρία μαρμάρινα βενετσιάνικα εμβλήματα.
Μετά τη διασφάλιση του κελύφους του φρουρίου ακολούθησε η αντικατάσταση όλου του ηλεκτρολογικού και μηχανολογικού εξοπλισμού. Τοποθετήθηκε ειδικός φωτισμός για την εσωτερική ανάδειξη του μνημείου, αντικαταστάθηκαν τα παράθυρα των κανονιοθυρίδων στο ισόγειο με ανοιγόμενα τζαμένια, ώστε να μπορούν οι επισκέπτες να βλέπουν το λιμάνι και διαμορφώθηκε νέο σύστημα αποχέτευσης αφού δεν υπήρχε σύνδεση με το δίκτυο του Δήμου Ηρακλείου. Ανακατασκευάστηκαν επίσης όλες οι υποδομές των χώρων υγιεινής του ισογείου και του δώματος με προδιαγραφές για ΑΜΕΑ, τοποθετήθηκαν ξύλινες ράμπες για ΑΜΕΑ από τον βενετσιάνικο λιμενοβραχίονα ως την είσοδο του μνημείου και από εκεί στο εσωτερικό του, ενώ με ηλεκτρικό αναβατόριο θα μπορούν να ανεβαίνουν στο δώμα έχοντας πλήρη προσβασιμότητα.
Στο δώμα, αντικαταστάθηκαν όλα τα κατεστραμμένα καλύμματα των φωταγωγών με νέα, ειδικής κατασκευής, ώστε να διασφαλίζονται κατάλληλες συνθήκες εσωτερικής υγρασίας ενώ αντικαταστάθηκαν και οι διαβρωμένες τσιμεντένιες οροφές των εκεί κτιρίων με ξύλινη μονωμένη στέγη, συμβατή με το μνημείο. Εκεί θα λειτουργεί, πιθανότητα από του χρόνου και ένα μικρό αναψυκτήριο, ενώ έχει προβλεφτεί κινητός εξοπλισμός για υπαίθριες εκδηλώσεις μικρής κλίμακας (καθίσματα, συστήματα προβολής).
Νέες αίθουσες
«Με την ολοκλήρωση των εργασιών, το σημαντικό νέο στοιχείο για τον Κούλε», υπογραμμίζει η κα. Συθιακάκη «είναι ότι στο ισόγειο έχουν διαμορφωθεί δύο αίθουσες όπου θα εκτίθενται κυρίως αμφορείς από τις θαλάσσιες έρευνες στον κόλπο του Ηρακλείου, το ναυάγιο του “La Therese” αλλά και τα υπόλοιπα ναυάγια που έχει ερευνήσει η Εφορία Ενάλιων Αρχαιοτήτων. Να σημειωθεί ότι ανοίγεται για πρώτη φορά η αίθουσα όπου θα εκτεθούν τα ναυάγια, όπου υπάρχει και η μεγάλη πόρτα φόρτωσης των γαλερών, που βλέπει προς τον λιμενοβραχίονα».
Πρώτη φορά επίσης θα παρουσιαστεί και η αίθουσα που θα φιλοξενήσει γλυπτά, κυρίως της Βενετοκρατίας, τμήματα της Πύλης Γεωργίου, μετώπες της Πύλης Ιησού, αντίγραφα από τη Λότζια, επιγραφές, οικόσημα, με το αντίστοιχο πληροφοριακό υλικό, ενώ ο χώρος στο οποίο θα εκτίθενται τα χάλκινα κανόνια του “La Therese” και τα σιδερένια του Κούλε, φωτίστηκε και αναδείχθηκε ο χώρος όπου βρίσκονταν τα βόλια του φρουρίου.
Σε ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα, που επίσης ανοίγεται για πρώτη φορά, θα γίνονται προβολές τανιών μικρού μήκους που θα αφορούν τη βενετσιάνικη περίοδο, τις ενάλιες αρχαιότητες, τον κόλπο του Ηρακλείου και τις έρευνες του Κουστώ. Το επόμενο διάστημα θα φιλοξενηθεί και περιοδική έκθεση του Κέντρου Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης για τα λιμάνια της Μεσογείου. Στον ίδιο χώρο θα μπορούν επίσης να φιλοξενούνται διαλέξεις και άλλες μικρές εκδηλώσεις. Δύο αίθουσες, ωστόσο, θα είναι ανοικτές μόνο για μελετητές που ασχολούνται με την κεραμική της πόλης του Ηρακλείου.
Πλούσιο πληροφοριακό υλικό
Στόχος, μεταξύ άλλων, της Εφορείας Αρχαιοτήτων δεν ήταν απλά να αποδώσει στο κοινό ένα αναστηλωμένο μνημείο, αλλά να του παρέχει και πλούσιο πληροφοριακό υλικό. «Με εποπτικό υλικό in situ θα μπορεί ο επισκέπτης στις ώρες λειτουργίας, 8π.μ έως 3μ.μ., να παρακολουθήσει την ιστορία του μνημείου, το ιστορικό των επεμβάσεων, να μάθει για την ιστορία του Ηρακλείου και του βενετσιάνικου Χάνδακα, για τις παλαιότερες οχυρώσεις, τη μεγάλη προμαχωνική οχύρωση του 16ου αι., για τον Κρητικό Πόλεμο, ώστε φεύγοντας να έχει μια εικόνα της εποχής, που το μνημείο αντιπροσωπεύει» αναφέρει η κ. Συθιακάκη. Με τη συνδρομή του ΙΤΕ το πληροφοριακό υλικό θα υπάρχει και με μορφή ιστοσελίδας, με τον επισκέπτη να μπορεί να «κατεβάζει» τις πληροφορίες στο κινητό του.
Η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων κ. Βασιλική Συθιακάκη
Οι σπηλαιώσεις που ήταν κανάλια
Με την ολοκλήρωση της αναστήλωσης του φρουρίου και σε συνεργασία με τον ΟΛΗ θα γίνουν προσπάθειες για καλύτερη διευθέτηση του βενετσιάνικου λιμανιού. Ωστόσο η κα. Συθιακάκη επισημαίνει την ανάγκη, μελλοντικά, να αντιμετωπιστούν και οι παρεμβάσεις που έγιναν παλαιότερα στο υποθαλάσσιο τμήμα του φρουρίου. «Κατόπιν έρευνας το 2010 διαπιστώθηκε ότι ο Κούλες διέθετε σύστημα καναλιών για την εκτόνωση της αντίστασης των κυμάτων. Ήταν υποθαλάσσια κανάλια κυκλοφορίας του νερού και ανανέωσής του μέσα στο λιμάνι και όχι σπηλαιώσεις, τεχνική επέμβαση των Ενετών που είχαν εξαιρετική τεχνογνωσία στην κατασκευή τέτοιων λιμενικών έργων. Ίσως λοιπόν να ήταν καλύτερα να μην είχε γίνει αυτή η έμφραξη από το εσωτερικό του λιμανιού. Θα πρέπει αυτό να αντιμετωπιστεί μελλοντικά διότι ήδη έχουμε θέματα υγρασίας στο δάπεδο του μνημείου, από το νερό που μάλλον περνά κάτω από τον εξωτερικό κυματοθραύστη και εγκλωβίζεται», προσθέτει.
Πρόγραμμα «Horizon»
Παράλληλα με το μεγάλο έργο της αναστύλωσης του Κούλε, η κ. Συθιακάκη αναφέρει την ένταξη του μνημείου αλλά και της Κνωσού στο ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα «Horizon». Στο πλαίσιο του προγράμματος, στο οποίο συμμετέχουν η Εφορεία Αρχαιοτήτων, το ΙΤΕ αλλά και πολλά ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα, τα επόμενα τρία χρόνια θα καταγραφούν οι περιβαλλοντικές συνθήκες και η εφαρμογή νέων υλικών για την προστασία των μνημείων από τη διάβρωση και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, προκειμένου έγκαιρα να λαμβάνονται μέτρα πρόληψης της φθοράς τους. Η δεύτερη συνάντηση των εταίρων θα γίνει τον Νοέμβριο στο Ηράκλειο.
Χρηματοδότηση
Το 2010 άρχισε η εκπόνηση μελετών για την αποκατάσταση του κτιρίου και εξασφαλίστηκε ποσό 2.050.000 ευρώ από το ΕΣΠΑ-τομεακό πρόγραμμα. Το έργο πέρασε το 2013 στη διεύθυνση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηρακλείου μετά την κατάργηση του Ταμείου Διαχείρισης Πιστώσεων Αρχαιολογικών Έργων. Από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων έχει δοθεί επιπλέον χρηματοδότηση 120.000 ευρώ για εργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη.
«Στις 18 Αυγούστου στις 8.30μ.μ., με αφορμή τις εκδηλώσεις για την πανσέληνο, έχει προγραμματιστεί μουσική εκδήλωση με τον Λουδοβίκο των Ανωγείων ενώ τα επίσημα εγκαίνια του Κούλε θα γίνουν στις 16 Σεπτέμβρη με συναυλία των Μουσικών Συνόλων της ΕΡΤ, με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης και της ΔΕΠΤΑΗ.
Πηγή
