Οκτώβριος. Μήνας φροντίδας του μαστού. Μαστογραφία, υπέρηχος και επίσκεψη στον μαστολόγο. Όλα για το στήθος γιατί θέλουμε να είναι υγιές και φυσικά, σφριγηλό και όμορφο...
Είναι το σύμβολο της θηλυκότητάς μας. Εννοείται ότι θέλουμε να το αγγίζουν με τρυφερότητα... Στοιχειώδη πράγματα. Όχι για τα κορίτσια στο Καμερούν. Εδώ το στήθος είναι όνειδος και ντροπή, αφορμή για σεξουαλικές επιθέσεις και βιασμούς, γι αυτό και πρέπει να εξαφανίζεται πριν μεγαλώσει.
Πώς λέμε: «αυτά τα σκοτώνουν μικρά»; Ακριβώς αυτό. Μιλάμε για το «breast ironing» ή «breast flattening». Ο όρος περιγράφει το έθιμο σύμφωνα με το οποίο γίνεται προσπάθεια να εξαφανιστεί εντελώς το κοριτσίστικο στήθος με το που θα αρχίσει κιόλας να βγαίνει... Να ισιώσει, να ισοπεδωθεί έτσι ώστε να κορίτσια να μην είναι ελκυστικά... Οι αυτοσχέδιες παραδοσιακές μέθοδοι μοιάζουν με μεσαιωνικά βασανιστήρια...
Ο στόχος είναι ένας: το στήθος πρέπει να γίνει «πλάκα» με κάθε τρόπο. Πρώτα πιέζοντας και κάνοντας μαλάξεις στο μαστό με καυτά αντικείμενα. [Υποτίθεται ότι με τη μέθοδο αυτή, θα καεί το λίπος και το στήθος θα ισιώσει...] κι έπειτα, δένοντας σφιχτά τα κορίτσια στο στήθος. Το πιο διαδεδομένο εργαλείο για το σιδέρωμα του στήθους είναι ένα ξύλινο γουδοχέρι που έχουν για οικιακές εργασίες [!] όχι πως αν δεν το έχουν δεν θα βρουν ένα εναλλακτικό εργαλείο... Χρησιμοποιούν ξύλινες σπάτουλες και κουτάλες ή πέτρες που ζεσταίνουν στα κάρβουνα. Μερικά από αυτά τα αντικείμενα ανήκουν στις γιαγιάδες που τα είχαν δοκιμάσει στις κόρες τους, στις μαμάδες δηλαδή που γίνονται σήμερα βασανιστές των μικρών κοριτσιών. Σαν να μην πόνεσαν οι ίδιες αρκετά όταν ήταν μικρές...
Και σε κάθε περίπτωση, λες και φταίνε τα δεκάχρονα κορίτσια που το στήθος τους μεγαλώνει... και θα πρέπει να τιμωρηθούν γι αυτό υποφέροντας το βασανιστήριο κάθε μέρα για ένα-δύο χρόνια μέχρι να δουν τον μαστό να υποχωρεί και το στήθος να «ισιώνει» κι έτσι οι μαμάδες τους να βεβαιωθούν ότι τα κορίτσια δεν κινδυνεύουν πλέον να πέσουν θύματα σεξουαλικής επίθεσης. Το τέλος της λογικής. Η αρχή για εγκαύματα, μολύνσεις, κατεστραμένους ιστούς, αποστήματα, φλεγμονές, κύστεις, ακόμη και καρκίνους του μαστού. Και για πολλά μελλοντικά προβλήματα στο θηλασμό.
Όταν τα κορίτσια γίνονται μητέρες και χρειάζεται να θηλάσουν, οι σιδερωμένοι μαστοί δεν ανταποκρίνοται πλέον... Κανένα πρόβλημα. Αυτοί που ξέρουν πώς να σιδερώνουν το τρυφερό παιδικό στήθος, έχουν τη λύση και για το πρόβλημα του μαστού δίχως γάλα: τα μυρμήγκια. Βάζουν μυρμήγκια να τσιμπήσουν το στήθος της λεχώνας κι αυτό υποτίθεται ότι θα ενεργοποιήσει την παραγωγή μητρικού γάλακτος. [!]
Το σιδέρωμα του στήθους είναι διαδεδομένο σε δέκα περιοχές του Καμερούν αλλά έχουν επίσης αναφερθεί περιστατικά και στη Δυτική και Κεντρική Αφρική, στο Μπενίν, το Τσαντ, την Ακτή Ελεφαντοστού, τη Γουινέα-Μπισάου, την Κένυα, το Τόγκο και την Ζιμπάμπουε.
Στο Καμερούν πάντως, ένα ποσοστό κοριτσιών μεγαλύτερο από το 50% περνούν αυτό το μαρτύριο κάθε μέρα. Οι λέξεις «παράδοση», «πολιτισμός», «θρησκεία» χρησιμοποιούνται συχνά ως εξήγηση για την απαράδεκτη αυτή πρακτική... Στην πραγματικότητα, δεν είναι τίποτα άλλο από ένα πρόσχημα για την φρικτή κακομεταχείριση των κοριτσιών. Το ίδιο δεν ισχύει άλλωστε και με την εκτομή γεννητικών οργάνων; Τα κορίτσια μυούνται στην έμφυλη βία από την τρυφερή τους ηλικία. Τα έθιμα στην Αφρική, σε κάνουν να καταριέσαι την τύχη σου που γεννήθηκες γυναίκα.
«Είναι ντροπιαστικό να έχεις στήθος. Η γιαγιά μου παρατήρησε για πρώτη φορά το δικό μου, όταν ήμουν 10 ετών. Με ξάπλωσε πάνω σε ένα κρεβάτι από μπαμπού, δίπλα στη φωτιά και πίεσε το στήθος μου με μια ξύλινη σπάτουλα προσπαθώντας να το ισιώσει. Ακόμη και τώρα, δεν θέλω να αγγίζει κανείς το στήθος μου»– Jeannette, 28 ετών.
«Όταν το στήθος μου άρχισε να μεγαλώνει, οι δικοί μου άρχισαν να συζητούν γι αυτό μέσα στην οικογένεια. Οι γείτονες, οι φίλοι της μητέρας μου, οι πρεσβύτεροι. Μιλούσαν τόσο πολύ γι αυτό! Ντρεπόμουν πολύ που μιλούσαν όλοι συνέχεια για το στήθος μου. Τελικά, η μαμά μου αποφάσισε να σιδερώσει τα στήθη μου. ‘Αν δεν τα σιδερώσω, θα προκαλέσουν άντρες. Και ξέρουμε ότι αυτό σημαίνει εγκυμοσύνη’ είπε. ‘Πρέπει να σκοτώσουμε αυτά τα στήθη’ , ισχυρίστηκε. Χρησιμοποιούσε μια καυτή πέτρα πάνω στον ένα μου μαστό, μετά στον άλλο, και ξανά... Αυτό κράτησε για βδομάδες. Υποθέτω ότι το κανε για καλό. Τα στήθη όμως είναι που κάνουν μια γυναίκα όμορφη. Σήμερα τα δικά μου είναι πλαδαρά. Εντελώς πεσμένα»– Carole B., 28 ετών.
«Ήμουν μόλις οκτώ ετών όταν η μητέρα μου, μου είπε: ‘Βγάλε τη μπλούζα σου. Έχεις κιόλας στήθος; Όταν ένα κορίτσι της ηλικίας σου έχει στήθος, οι άντρες το κοιτάνε.’ Δεν ήξερα τι σκόπευε να κάνει. Καθημερινά , τρεις φορές την ημέρα, προσπαθούσε να ισιώσει το στήθος μου με μια καυτή σπάτουλα. Μου λεγε: ‘είναι για το καλό σου.’ Ήταν ενας εφιάλτης. Κι όσο μου πίεζε τα στήθη, τόσο εκείνα μεγάλωναν. Όταν είδε ότι με τη σπάτουλα δεν κάνει τίποτα, άρχισε να χρησιμοποιεί μια πέτρα. Ήταν κόλαση! Ένιωθα λες και καιγόταν όλο μου το σώμα... Μάζεψα τα πράγματά μου και πήγα στη θεία μου. Μερικές φορές προσπαθώ να καταλάβω τις πράξεις της μητέρας μου. Μου προκαλεί τόσο βαθύ πόνο το να βλέπω τον εαυτό μου στον καθρέφτη.» – Doriane, 19 ετών.
«Ήταν η μητέρα μου, οπότε έπρεπε να την υπακούσω. Ακόμα κι αν έτρεχα, θα με έπιανε. Θα με άρπαζε όταν κοιμόμουν. Θα βρισκε κάποιον τρόπο. Όσο και να έκλαιγα, θα το έκανε. Ένιωθα σαν κάτι να έσκιζε το στήθος μου...Ποτέ δεν κατάλαβα τι σκεφτόταν – αν ήθελε να με βοηθήσει ή να με τιμωρήσει. Ο ξάδερφός μου με βίασε όταν ήμουν 13 και τελικά, γέννησα το παιδί του. Έπρεπε να έχω γάλα αλλά δεν είχα πλέον μαστούς. Προσπαθήσαμε να χρησιμοποιήσουμε μυρμήγκια. Όταν σε τσιμπάνε, τα στήθη σου φουσκώνουν κι υποτίθεται ότι βγάζεις γάλα. Έκανα τρία παιδιά και παρά τα μυρμήγκια, ποτέ δεν κατάφερα να τα θηλάσω. Κανένα από τα τρία». –Emmanuelle, 23 ετών.
Τι μήνυμα λαμβάνουν τα κορίτσια από αυτήν την απαράδεκτη πρακτική;
Μαθαίνουν ότι πρέπει να ντρέπονται για τη γυναικεία τους φύση και να την κρύβουν για να μην προκαλέσουν σεξουαλική επίθεση από το παντοδύναμο ισχυρό φύλο. Μεγαλώνουν με ενοχές για το σώμα τους [αν δεχθούν σεξουαλική επίθεση , θα φταίνε οι ίδιες που δεν σιδέρωσαν αρκετά το στήθος τους]. Εκπαιδεύονται στον σωματικό πόνο [αφού είναι κορίτσια πρέπει να πονάνε, είναι για το καλό τους]. Αποδέχονται την απαξίωση του σώματός τους [αν άξιζε δεν θα το έκαιγαν]. Συνηθίζουν στον περιορισμό και την καταπίεση [δεμένες με τον σφιχτό επίδεσμο σε σημείο να μην μπορούν να ανασάνουν]. Προετοιμάζονται για μελλοντικές θυσίες.
Ανακαλύπτουν επίσης, ότι ενώ την εξουσία την κατέχει ο άντρας, την καταπίεση την διαιωνίζει η γυναίκα. Τον σωματικό πόνο τον προκαλεί τελικά το γυναικείο πρότυπο: η ίδια τους η μάνα. Εκείνη που τις θήλασε γίνεται η ίδια που τους καίει/καταστρέφει το στήθος. Κι έτσι ολοκληρώνεται ένας κύκλος έμφυλης βίας και κακοποίησης που αρχίζει από ένα σιδερωμένο στήθος και καταλήγει σε ένα άλλο σιδερωμένο στήθος.
