Βαλκάνια 1989-2016. Η πραγματικότητα του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού εξοβελίζει την καθεστωτική προπαγάνδα, καταρρίπτει του μύθους του καπιταλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο και της κατανάλωσης.
Στοιχείο πρώτο: Τη βασική σύνταξη κάτω από 200 λέβα (102 ευρώ) λαμβάνει το 40,2 τοις εκατό των Βουλγάρων συνταξιούχων, δηλαδή, 797 χιλιάδες άνθρωποι.
Αυτό έγινε γνωστό από την γραπτή απάντηση που έδωσε η υπουργός Κοινωνικής Πολιτικής Ζορντίτσα Ρουσίνοβα στην επερώτηση βουλευτών του Μπλόκ των Μεταρρυθμιστών, Ναστιμίρ Ανανίεφ και Αντόν Τρεντσέφ. Από τις 31 Δεκεμβρίου 2016, ο συνολικός αριθμός των συνταξιούχων στη Βουλγαρία θα ανέρχεται στους 2.180.000 ανθρώπους. Από τα στοιχεία που ανακοίνωσε το βουλγαρικό υπουργείο Κοινωνικής Πολιτικής, 18,8 τοις εκατό των Βούλγαρων συνταξιούχων λαμβάνει βασική σύνταξη 250 λέβα (περίπου 127 ευρώ) και το 11,2 τοις εκατό λαμβάνει σύνταξη 300 λέβα ( περίπου 154 ευρώ). Μόνο το 20,1% των συνταξιούχων λαμβάνει πάνω από 400 λέβα (περίπου 204 ευρώ).
Στοιχείο δεύτερο: Ποιοι είναι οι μισθοί στην περιοχή;
Μέσος όρος του καθαρού μισθού στην Κροατία το 2016 είναι τα 5.686 κούνα ή 758 ευρώ, και αυτά υπολείπεται το ένα τρίτο του καλαθιού του καταναλωτή που υπολογίζεται σε τουλάχιστον 1.000 ευρώ.
Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη ο μέσος καθαρός μισθός τον Ιούνιο ανερχόταν σε 837 KM ή € 428, ενώ το καλάθι του καταναλωτή κοστίζει περίπου 1.800 KM δηλ. € 920. Στο Νοτιοσλαβικό κράτος των Σκοπίων, τον Ιούνιο ο μέσος μισθός ήταν € 360, ενώ το μέσο καλάθι των καταναλωτών έχει ελάχιστο τα € 525. Στο Μαυροβούνιο η στατιστική υπηρεσία (Monstat) σταμάτησε φέτος τον υπολογισμό του καλαθιού του καταναλωτή, λόγω των ανατιμήσεων των αντικειμένων που προσμετρούνται σε αυτό και σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία το τελευταίο έτος ανερχόταν στα € 810, ενώ ο μέσος καθαρός μισθός ήταν στα € 501. Στη Σερβία, ο καθαρός μισθός τον Ιούλιο ήταν 46.280 δηνάρια (περίπου 380 ευρώ), ενώ ο μέσος όρος του καλαθιού του καταναλωτή τον Ιούνιο κόστιζε 67.031 δηνάρια ή 545 ευρώ.
Στοιχείο τρίτο: Στρατιωτικοποίηση και δόγματα Άμυνας/Ασφάλειας. Σε ένα χαρακτηριστικό επεισόδιο της επιβολής του σύγχρονους κοινοβουλευτικού ολοκληρωτισμού και της εφαρμογής των δογμάτων άμυνας-ασφάλειας που προβλέπουν την συμμετοχή του στρατού στην αντιμετώπιση των ασύμμετρων απειλών «εργατικό κίνημα, μετανάστες, τρομοκράτες, μουσουλμάνοι, στη Βουλγαρία νέος νόμος δίνει το δικαίωμα στους στρατιώτες να συλλαμβάνουν πολίτες. Ο στρατός αναλαμβάνει δράση όπως οι αστυνομικές δυνάμεις, με συλλήψεις πολιτών, σε καταστάσεις τρομοκρατικής απειλής. Μια άλλη αλλαγή που προβλέπει ο αντιτρομοκρατικός νόμος είναι ότι οι πάροχοι πληροφοριακών και τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών θα συνεργάζονται με τις κρατικές υπηρεσίες όταν απαιτείται. Δίνεται, ακόμη, η δυνατότητα κατάσχεσης ή καταστροφής δεδομένων των παρόχων, εάν αυτό διασφαλίζει τη ζωή και την υγεία του πληθυσμού. Επιπλέον, η αντιτρομοκρατική λειτουργία των ενόπλων δυνάμεων και του υπουργείου Εσωτερικών καθώς και των αρμοδίων αρχών για την εφαρμογή των μέτρων και προσωρινών περιορισμών θα προβλεφθεί με νέο νόμο.
Στην πραγματικότητα όμως του αδίστακτου ολοκληρωτικού καπιταλισμού στα Βαλκάνια, που περιλαμβάνει τις ιδιωτικοποιήσεις και τη Δικτατορία των Νόμων της Αγοράς, τις άγριες περικοπές μισθών-συντάξεων, την εξαφάνιση του κράτους πρόνοιας, αλλά την πρωτόγνωρη στρατιωτικοποίηση και την επίδειξη κρατικής τρομοκρατίας, έρχεται να προστεθεί ο Εθνικισμός.
Από όλους λοιπόν τους αναλυτές καταγράφεται αναζωπύρωση του εθνικισμού στα Δυτικά Βαλκάνια.Στην εκδήλωση: «Γεωπολιτική Οικονομία και Ενέργεια στην Περιοχή», που πραγματοποίησε το ΙΔΙΣ -η δεξαμενή συντηρητικής σκέψης που συνδέεται με το ΥΠΕΞ και το ΥΠΕΘΑ- την Παρασκευή 16 Δεκεμβρίου, 2016, η Μαριλένα Κοππά, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, Πάντειο Πανεπιστήμιο, στην παρέμβαση της με τίτλο «Η ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ», εντόπισε 3 συν μισή αιτία.
Καταρχήν έδωσε έμφαση στην ευθύνη της Ε.Ε., που από παράγοντας σταθερότητας έχει μετατραπεί πλέον σε παράγοντα αποσταθεροποίησης των Δυτικών Βαλκανίων.
Σε μια αρχική της περιοδολόγηση εντόπισε ότι ενώ τον 19ο αιώνα ο εθνικισμός είχε ένα θετικό φορτίο καθώς υπήρξε δύναμη αλλαγής και χειραφέτησης, συνδέθηκε με τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα, στην συνέχεια ταυτίστηκε με την συντήρηση, τον αποκλεισμό, την προβολή της ανωτερότητας της πλειοψηφούσας εθνότητας και τον αποκλεισμό της μειοψηφούσας. Ο εθνικισμός συνδέθηκε με τον Αλυτρωτισμό, το Μεγαλοϊδεατισμό, ενώ κυρίαρχο ρεύμα έγινε η αντίληψη ότι δεν έχουν εκπληρωθεί οι «εθνικοί στόχοι».
Παράλληλα, έγινε ο εθνικισμός πολιτικό εργαλείο στα χέρια των ηγεσιών στην προσπάθεια τους να αποπροσανατολίσουν τις λαϊκές μάζες και την αποτυχία των πολιτικών τους.
Ο πόλεμος της Γιουγκοσλαβίας υπήρξε το αποκορύφωνα όλων αυτών. Ήταν μια σκληρή σύγκρουση αφού ενυπήρχε ένας σκληρός ανταγωνισμός ταυτοτήτων, που ακριβώς γιατί όλες οι ταυτότητες είναι κατασκευές, η σύγκρουση τους υπήρξε απόλυτη.
Σήμερα λοιπόν τονίζεται η συμβολή της Ε.Ε. στην αναζωπύρωση του εθνικισμού λόγω της αδυναμίας της. Αρχικά, ο πόθος των κρατών για είσοδο στην Ε.Ε. υπήρξε ανάχωμα στον εθνικισμό. Όμως μετά την είσοδο της Κροατίας στην Ε.Ε. (2013) έκλεισε η συζήτηση διεύρυνση της, με τον Γιουνκέρ να τονίζει ότι κατά τη διάρκεια της Προεδρίας του δε θα υπάρξει άλλη. Έτσι λοιπόν, ενώ για μια γενιά η προσδοκία της Ε.Ε. υπήρξε μέσο μεταρρυθμίσεων και εκδημοκρατισμού, τώρα πλέον δημιουργείται πολιτικό κενό στα Βαλκάνια. Ένα κενό που έρχονται να καλύψουν αυταρχικά κράτη όπως η Τουρκία και η Ρωσία του Πούτιν.
Πλέον διαμορφώνεται ένας φαύλος κύκλος: το όραμα της Ε.Ε. ξεθωριάζει, άρα «γιατί να κάνουμε θυσίες αφού δε θα μας δεχτούν» και αποτέλεσμα την ένταση του εθνικισμού.
Σύμφωνα με αυτή την ανάλυση, η δεύτερη αιτία είναι η επιστροφή της γεωπολιτικής, αφού όπως προανέφερε η Μ.Κοππά, το πολιτικό κενό της Ε.Ε. έρχονται να καλύψουν ο Ερντογάν και ο Πούτιν. Με την Ρωσία να έχει αυξήσει την αυτοπεποίθησης της μετά την κατάκτηση της Κριμαίας, να εκτιμά ότι όλα παίζονται και ότι την παίρνει να παρέμβει.
Η τρίτη αιτία είναι το Προσφυγικό ζήτημα καθώς καταγράφεται και πάλι η αποτυχία της Ε.Ε. Και έχει να κάνει με το κλείσιμο του «Βαλκανικού Διαδρόμου». Η αυταρχική πολιτική των ευρωπαϊκών χωρών, τα τείχη και η FRONTEX, εγκλωβίζουν τους μετανάστες στις Βαλκανικές χώρες. Έτσι η Ε.Ε. μετατρέπεται σε παράγοντα αστάθειας, ενώ επιπλέον ανθούν όλα τα παράγωγα αυτών των πολιτικών (λαθρέμποροι και παράνομα δίκτυα κλπ)! Η Ουγγαρία έκλεισε τα σύνορα, η Ε.Ε. δηλώνει ότι βρίσκεται σε πόλεμο και τα Βαλκάνια καταβάλλουν το κόστος του εγκλωβισμού των προσφύγων.
Η αδυναμία λοιπόν της Ε.Ε. ωθεί στον εθνικισμό, που συνδέεται με τον αντιφιλελευθερισμό και την προβολή ως προτύπων ισχυρών ηγεσιών όπως ο Ερντογάν και ο Πούτιν.
Τέλος, ως μισή αιτία καταγράφεται η υποχώρηση του παρουσίας της ελληνικής άρχουσας τάξης που είχε συμβάλλει καθοριστικά στο προηγούμενο μοντέλο αστικής κερδοφορίας, αντιμετωπίζοντας τα Βαλκάνια ως ζωτικό χώρο. Η Μ.Κοππά τόνισε ότι τα Βαλκάνια βιώνουν τις οικονομικές-κοινωνικές συνέπειες της ελληνικής κρίσης, καθώς όχι μόνο φεύγουν οι ελληνικές τράπεζες π.χ. και χιλιάδες εργαζόμενοι απολύονται, αλλά μειώνονται απελπιστικά και τα εμβάσματα όσων εργάζονται στην Ελλάδα.Πλέον όλοι περιχαρακώνονται στο έθνος-κράτος τους.
Η Μ.Κοππά εκτιμά ότι δεν είναι αδύναμος κρίκος ο Αλβανικός εθνικισμός, καθώς το όραμα της Μεγάλης Αλβανίας δεν είναι ρεαλιστικό, μεταξύ άλλων γιατί υπάρχει μεγάλη σύγκρουση μεταξύ Τυράννων-Πρίστινας!
Η κρίση καιροφυλακτεί στη Βοσνία, ένα ακόμη αποτυχημένο κράτος, δημιούργημα των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων. Το Ντέιτον δεν ήταν λύση, αλλά πρόβλημα, καθώς δίχασε σε εθνότητες, χωρίς να δημιουργήσει έθνος- κράτος. Επιπλέον, στο Κόσσοβο η κατάσταση είναι δύσκολη, αλλά στην ΠΓΔΜ υπάρχει υπόγεια ένταση από την ισχυρή Αλβανική μειονότητα και η διαφθορά της κυρίαρχης ελίτ είναι τεράστια.
Συμπερασματικά, πολλές οι εστίες αναζωπύρωσης του εθνικισμού, πολλές και οι αφορμές σύγκρουσης.
Φυσικά, στην φιλοευρωπαϊκή αυτή προσέγγιση της Μ.Κοππά δεν υπάρχει καθόλου ο ρόλος της Ε.Ε., των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στους πολέμους και στην υποδαύλιση των εθνικισμών της προηγούμενης φάσης, πως αυτοί εργαλειοποιήθηκαν για να ξαναγραφτεί ο χάρτης των Βαλκάνιων. Ούτε φυσικά καταγράφονται οι εμπρηστικές δηλώσεις των κορυφαίων πολιτειακών παραγόντων του ελληνικού κράτους και οι στοχεύσεις.
Μια απειλή που τείνει να επανέλθει ξανά στο προσκήνιο.
Η ανάγκη ανασυγκρότησης και παρέμβασης του εργατικού και αντιπολεμικού κινήματος γίνεται ακόμη πιο έντονη.
ΑΝΤΙΠΟΛΕΜΙΚΗ ΔΙΕΘΝΙΣΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ
