Τα ατυχήματα και οι καταστροφές είναι δυστυχώς ένα κομμάτι της ζωής μας. Επειδή οι καταστροφές επηρεάζουν τόσους πολλούς ανθρώπους, έχουν μελετηθεί με μεγάλη επιμονή...Ωστόσο, κάθε φορά που γίνεται μια μεγάλη καταστροφή εγείρονται τα ίδια ερωτήματα. Πως μπόρεσε κάτι τέτοιο να συμβεί; Θα μπορούσε μήπως να έχει προληφθεί; Γιατί κάποιοι επιβιώνουν και κάποιοι άλλοι όχι; Υπάρχει πράγματι κάτι που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως τυχαίο ατύχημα, ή υπάρχει ένα κρυμμένο νόημα σε κάθε καταστροφή;
Οπωσδήποτε οι καταστροφές έχουν ερευνηθεί εξονυχιστικά. Και συχνά κάποια έρευνα στο βάθος πιθανότατα θα αποκαλύψει μια κρυφή πλευρά τους. Υπάρχει όμως μια πτυχή των καταστροφών που έχει σε μεγάλο βαθμό αγνοηθεί. Σε κάθε πραγματικά μεγάλη καταστροφή έχουν υπάρξει αναφορές σχετικά με προαισθήσεις που προέβλεψαν την καταστροφή. Εάν αυτές οι προαισθήσεις είναι αληθινές, τότε εγείρονται κάποιες προφανείς ερωτήσεις. Είναι αυτές οι προαισθήσεις ακριβείς; Ποιος τις έχει; Ποιος είναι ο σκοπός τους; Σίγουρα θα πρέπει να υπάρχει κάποιος τρόπος που θα μπορούσαμε να τιθασεύσουμε τη δύναμη του ανθρώπινου νου, για να βοηθηθούμε στην αντιμετώπιση τέτοιων καταστροφών.
Απ 'ότι φαίνεται η πλειοψηφία των προαισθήσεων είναι προφητικά όνειρα που προβλέπουν καταστροφές. Αυτό εικονογραφείται τέλεια στην παρακάτω περίπτωση.
Χαμενη σε παγόβουνο.
Το 1914, εκατόν είκοσι ναύτες από τη Νέα Γη του Καναδά απομονώθηκαν σε ένα παγόβουνο στον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Λόγω της αμέλειας του καπετάνιου του πλοίου και άλλων, η απουσία των εγκαταλειμμένων ανδρών δεν έγινε αισθητή για δυο μέρες και για δυο νύχτες. Όταν τους διέσωσαν, οι περισσότεροι από τους μισούς είχαν πεθάνει. Αυτή ήταν η χειρότερη καταστροφή που χτύπησε την ναυτική κοινωνία στην περιοχή της Νέας Γης για πολλά χρόνια.
Όμως η καταστροφή αυτή δεν είχε συμβεί χωρίς προειδοποίηση. Ένας από τους 55 επιζώντες ανέφερε αργότερα ένα όνειρό του που είχε δύο βδομάδες πριν από την καταστροφή. Σύμφωνα με την αναφορά του Cassie Brown για το συμβάν: "Ο John Howlet υπέφερε από έναν φριχτό εφιάλτη πριν από βδομάδες. Στο όνειρό του βρισκόταν σε ένα βουνό από πάγο, χαμένος και παγωμένος. Ήταν μόνος του, τρομερά και φοβερά μόνος, αλλά οπουδήποτε και να περιπλανιότανε υπήρχαν θαμπά και ακαθόριστα 'πράγματα' επάνω στον πάγο γύρω από αυτόν, πράγματα χωρίς κάποιο σαφές σχήμα που θα μπορούσε να αναγνωρίσει. Κάποια στιγμή βρέθηκε να περπατάει ανάμεσά τους, χωρίς να μπορεί να βρει το δρόμο του, απορώντας τι ήταν αυτά τα πράγματα που τον τρόμαζαν τόσο πολύ. Στο όνειρό του μετρούσε, μετρούσε, μετρούσε... Μετρούσε ακόμα τις λευκές μορφές μέχρι που ξύπνησε τρεμάμενος και με φοβερή κατάθλιψη. "
Δυστυχώς το όνειρο δεν ήταν αρκετό για να τον κάνει να μην συμμετάσχει στο πλήρωμα του καραβιού, τα περισσότερα μέλη του οποίου θα πέθαιναν μέσα σε λίγες ημέρες. Και μόνο μετά από το τραγικό συμβάν μπόρεσε να αναγνωρίσει τις λευκές θολές μορφές και το τι πραγματικά αντιπροσώπευαν: σώματα καλυμμένα με χιόνι.
Στην ιδανική περίπτωση μια προαίσθηση θα έπρεπε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προλάβει και να αποτρέψει μια καταστροφή. Η παρακάτω περίπτωση αποτελεί ένα καλό παράδειγμα σχετικά με κάποιον που μπόρεσε να χρησιμοποιήσει μία προαίσθησή του με θετικό τρόπο.
Η καταστροφή του Lusitania
Στις 7 Μαΐου του 1915 το βρετανικό υπερπολυτελές πλοίο Lusitania βυθίστηκε από μία γερμανική τορπίλη, προκαλώντας το θάνατο σχεδόν 1200 ανθρώπων. Από πολλές απόψεις η καταστροφή ήταν αναμενόμενη. Πρώτον, υπήρχε πολεμική κατάσταση μεταξύ της Γερμανίας και της Αγγλίας. Δεύτερον, είχαν υπάρξει πολλές διαφημίσεις της γερμανικής πρεσβείας σε μεγάλες αμερικανικές εφημερίδες, που προειδοποιούσαν ότι οι ταξιδιώτες που θα διέσχιζαν τον Ατλαντικό το έκαναν με δικό τους ρίσκο.
Παρ' όλα αυτά, η γνώμη που υπερίσχυε στον κόσμο ήταν πως οι γερμανοί δε θα έκαναν επίθεση σε ένα επιβατικό πλοίο. Δυστυχώς είχαν άδικο και πολλοί άνθρωποι πνίγηκαν. Και στην περίπτωση αυτή είχαν αναφερθεί κάποιες προαισθήσεις. Μία επιβάτης, την ώρα που είδε το πλοίο για πρώτη φορά, ένιωσε εξαιρετικά άβολα και αδιάθετα και ανησύχησε για την ασφάλειά της. Επίσης, τη μέρα πριν από την αναχώρηση η μασκότ του πλοίου, μία μικρή μαύρη γάτα, εγκατέλειψε το πλοίο κάνοντας πολλούς ανθρώπους του πληρώματος να χαρακτηρίσουν το γεγονός ως κακό οιωνό. Ωστόσο, η πιο ισχυρή προαίσθηση προήλθε από τον επιτυχημένο έμπορο υποδημάτων Edward Bowen από τη Βοστόνη της Μασαχουσέτης. Ο Bowen είχε κλείσει εισιτήριο για το Lusitania, αλλά τη μέρα πριν την αναχώρηση έγινε ανεξήγητα ανήσυχος. Ακύρωσε το εισιτήριο. Αργότερα είπε στους φίλους του: "Δημιουργήθηκε ένα αίσθημα μέσα μου, ότι κάτι επρόκειτο να συμβεί στο Lusitania. Το συζήτησα με τη σύζυγό μου και αποφασίσαμε να ακυρώσουμε τα εισιτήριά μας, παρόλο που είχα μια σημαντική επαγγελματική συνάντηση στο Λονδίνο. "
Η καταστροφή στο Aberfan της Ουαλίας
Ίσως μία από τις πιο επαληθευμένες και πιο φημισμένες περιπτώσεις προαίσθησης πριν από καταστροφή σχετίζεται με τα τραγικά γεγονότα της 21ης Οκτωβρίου του 1966 στο Άμπερφαν της Ουαλίας. Τη μέρα εκείνη 116 παιδιά και 28 ενήλικοι σκοτώθηκαν όταν κατέρρευσε ένα μεγάλο βουνό από κάρβουνο και έθαψε μία μικρή περιοχή της πόλης, μαζί με ένα δημοτικό σχολείο που ήταν γεμάτο με παιδιά. Η καταστροφή έπληξε σχεδόν κάθε οικογένεια στην πόλη και εξολόθρεψε μια ολόκληρη γενιά παιδιών της πόλης. Ήταν η μεγαλύτερη καταστροφή που είχε ποτέ πλήξει το Άμπερφαν.
Μετά την καταστροφή, άρχισαν να εμφανίζονται αναφορές για προαισθήσεις σχετικά με το γεγονός. Η μητέρα ενός από τους αποθανόντες μαθητές ανέφερε ότι ο δεκάχρονος γιος της, που είχε πεθάνει στην καταστροφή, είχε ένα όνειρο την προηγούμενη ημέρα, που προέβλεπε το συμβάν. Το παιδί είχε πει στη μητέρα του: "Είδα στον ύπνο μου πως πήγα στο σχολείο, αλλά δεν υπήρχε σχολείο. Κάτι μαύρο το είχε σκεπάσει ολόκληρο." Μία βδομάδα πριν, ο Alexander Venn είχε μια δυνατή προαίσθηση ότι θα γινόταν μία μεγάλη καταστροφή που είχε σχέση με κάρβουνο. Είπε στη γυναίκα του, "κάτι τρομερό πρόκειται να συμβεί και δε θα είναι μακριά από εδώ."
Οι αναφορές για προαισθήσεις
Το πρωί της καταστροφής η κυρία Sybil Brown ξύπνησε από ένα όνειρο στο οποίο είδε παιδιά να απειλούνται από μία μεγάλη 'μαύρη κυματιστή μάζα'. Πιθανότατα η πιο καθαρή προαίσθηση ήταν αυτή ενός άντρα από την βορειοδυτική Αγγλία που ισχυρίστηκε πως τη νύχτα πριν από την καταστροφή, είδε ένα όνειρο που αποτελούνταν μόνο από γράμματα που εμφανίζονταν με εκτυφλωτικό φως, A-B-E-R-F-A-N. Τη δεδομένη στιγμή το όνειρο δεν είχε κάποιο νόημα γι' αυτόν. Μετά από ώρες ανακάλυψε με φρίκη τη σημασία του...
Εξαιτίας του μεγάλου αριθμού των αναφερθέντων προαισθήσεων, τρεις διαφορετικοί ανεξάρτητοι οργανισμοί συνέταξαν μία έρευνα για τις προαισθήσεις. Στο τέλος συνδέθηκαν οι τρεις μελέτες και το αποτέλεσμα έδειξε ότι υπήρξαν πάνω από 24 ξεχωριστά επεισόδια προαίσθησης για την καταστροφή στο Aberfan. Ο λονδρέζος ψυχίατρος J.C. Barker ηγήθηκε της έρευνας. Στα συμπεράσματά του έγραψε ότι "έχει έρθει πλέον ο καιρός που θα πρέπει να δούμε κατά πρόσωπο τις προσπάθειες απόδειξης ή απόρριψης του φαινομένου των προαισθήσεων. Θα πρέπει να βρούμε έναν κοινό τόπο συνεργασίας και να διευκολύνουμε την έρευνα ώστε να προλάβουμε μελλοντικές καταστροφές." Ο Δρ. Barker έκανε ακριβώς αυτό, ιδρύοντας το Βρετανικό Γραφείο Προαισθήσεων. Για την ώρα ωστόσο, το γραφείο δεν έχει ακόμα καταφέρει να προλάβει καμία καταστροφή, αν και είχαν κάποιες περιορισμένες επιτυχίες στην πρόβλεψή τους.
Η περίπτωση του Τιτανικού
Το ναυάγιο του Τιτανικού παραμένει το πιο διάσημο ναυάγιο όλων των εποχών. Δεν εκπλήσσει επίσης το γεγονός, ότι αντιπροσωπεύει την ισχυρότερη περίπτωση ακριβών προαισθήσεων για μια καταστροφή.
Η ιστορία του Τιτανικού είναι αρκετά γνωστή. Στις 14 Απριλίου του 1912, ο Τιτανικός χτύπησε επάνω σε ένα παγόβουνο και βούλιαξε στον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό, παίρνοντας μαζί του πάνω από 1500 ζωές. Η έλλειψη επαρκών σωστικών λέμβων έχει συχνά θεωρηθεί ως η κυριότερη αιτία για τον μεγάλο αριθμό σε απώλειες ζωών, οι ειδικοί ωστόσο ισχυρίζονται ότι υπάρχουν εκατοντάδες άλλοι λόγοι που ευθύνονται για το τραγικό γεγονός, συμπεριλαμβάνοντας οτιδήποτε από κακή κατασκευή των στεγανών θαλάμων, μέχρι και την αποτυχία στο να δοθεί προσοχή σε πολυάριθμες προειδοποιήσεις σχετικά με την ύπαρξη παγόβουνων στην περιοχή. Αυτό όμως που είναι σημαντικό εδώ, είναι ο τεράστιος αριθμός προαισθήσεων που είχαν προβλέψει την καταστροφή.
Πιθανόν η πρώτη προαίσθηση προέρχεται από τον συγγραφέα Morgan Robertson, που δημοσίευσε το 1898 μία νουβέλα για ένα ναυάγιο. Παρόλο που αυτό είχε γίνει 14 χρόνια πριν από το ναυάγιο του Τιτανικού, η νουβέλα που λεγόταν 'Ματαιότητα' (Futility) φαίνεται ότι περιέγραφε με ακρίβεια της καταστροφή του Τιτανικού. Ο αριθμός των ομοιοτήτων πάει πολύ πιο πέρα από τη σύμπτωση. Στη νουβέλα το πλοίο λεγόταν 'Τιτάνας' (Titan). Είχε το ίδιο μέγεθος με τον Τιτανικό και μετέφερε τον ίδιο αριθμό επιβατών. Στη νουβέλα, το πλοίο επίσης χτύπησε επάνω σε ένα παγόβουνο στον Βόρειο Ατλαντικό στα μέσα του Απρίλη και βυθίστηκε με απώλεια πάνω από τους μισούς επιβάτες εξαιτίας της ύπαρξης πολύ λίγων σωστικών λέμβων. Η κατασκευή του Τιτανικού ξεκίνησε στις 31 Μαρτίου του 1909 από τους Harland και Wolff, ενώ η ιδέα για την κατασκευή ενός μεγάλου υπερπολυτελούς πλοίου υπήρχε από το 1907, αρκετά χρόνια δηλαδή μετά από τη συγγραφή της περίφημης νουβέλας.
Ένας άλλος συγγραφέας, ο W.T. Stead, έγραψε πολυάριθμες ιστορίες και άρθρα στα οποία προέβλεπε ότι ένα τεράστιο υπερωκεάνιο γραμμής θα βυθιζόταν με απώλειες πάνω από το ήμισυ των επιβατών και πάλι λόγω έλλειψης επαρκών σωστικών λέμβων. Ο Stead ενδιαφερόταν επίσης για ψυχικούς (μέντιουμ) και κατέγραψε τις επισκέψεις του σ΄ αυτούς. Είχε λάβει τρεις ξεχωριστές προειδοποιήσεις που μπορούν εύκολα να συνδεθούν με την καταστροφή του Τιτανικού. Η μία από αυτές ήταν ότι "το ταξίδι θα ήταν επικίνδυνο τον μήνα Απρίλη του 1912". Κάποιος άλλος του είχε πει ότι θα εμπλεκόταν "στα μέσα μιας καταστροφής που σχετιζόταν με νερό" η οποία θα αφορούσε το θάνατο περισσότερων από 1500 ανθρώπων. Ένας κληρικός, όταν άκουσε για την κατασκευή του Τιτανικού, επηρεάστηκε τόσο πολύ από τα προαισθήματά του, που έγραψε στον Stead μία πρόβλεψη ότι ο Τιτανικός επρόκειτο να βυθιστεί. Παρ' όλες αυτές τις προειδοποιήσεις, ο Stead πήρε εισιτήριο στον Τιτανικό και πέθανε στην καταστροφή.
Αρκετοί άνθρωποι όμως έλαβαν στα σοβαρά τις προαισθήσεις τους και ακύρωσαν τα εισιτήριά τους. Ο δεύτερος μηχανικός Colin MacDonald αρνήθηκε τη θέση του στον Τιτανικό, εξαιτίας μίας αίσθησης ότι κρεμόταν μία απειλή καταστροφής πάνω από αυτόν. Ακόμα και μερικοί από τους πλούσιους και διάσημους επιβάτες είχαν νιώσει κάπως περίεργα. Οι J.P. Morgan και Vanderbilt ακύρωσαν και οι δύο τα εισιτήριά τους, επικαλούμενοι του δεισιδαιμονικού φόβου που είχαν στο να κάνουν ένα μεγάλο ταξίδι με ένα κατασκευασμένο πλοίο.
Ένας άλλος άνθρωπος που ήταν μέλος του πληρώματος έλαβε επίσης μια προειδοποίηση, αλλά απέτυχε να αντιδράσει σ' αυτήν αποτελεσματικά. Ο Luigi Gatti, μάνατζερ του ελεγκτικού γραφείου του Τιτανικού, υπέγραψε για τον Τιτανικό, παρά το γεγονός ότι η γυναίκα του ήταν αντίθετη με την ιδέα. Είχε μία προαίσθηση σχετικά με τη δουλειά του συζύγου της στο τεράστιο πλοίο και ένιωθε παράξενα σχετικά μ' αυτό.
Μία από τις πιο δραματικές προαισθήσεις έλαβε χώρα όταν ο Τιτανικός πέρναγε από το Isle of Wight της Αγγλίας. Εκατοντάδες άνθρωποι είχαν στηθεί στην ακτή για να δουν το μεγαλύτερο πλοίο του κόσμου. Μεταξύ αυτών ήταν η οικογένεια Marshall, που στην αρχή είχαν ενθουσιαστεί στη θέα του τεράστιου πλοίου. Μετά, ξαφνικά, η κυρία Marshall άρχισε να φωνάζει με τρόμο: "Θα βυθιστεί! Αυτό το πλοίο πρόκειται να βυθιστεί! Κάντε κάτι! Είσαστε τόσο τυφλοί που θα τους αφήσετε να πνιγούν; Σώστε τους! Σώστε τους!!"
Μία από τις πιο δραματικές περιπτώσεις προαισθήσεων συνέβη κατά τη διάρκεια των τελευταίων στιγμών της καταστροφής. Ο αξιωματικός Archibald Gracie δεν μπορούσε να βρει κάποια θέση στη σωστική λέμβο και είχε πέσει στα παγωμένα νερά καθώς το πλοίο βυθιζόταν. Όπως λέει, "ήταν ακριβώς εκείνη η στιγμή, που ξεφύτρωσε μέσα μου η σκέψη πως είχα έρθει μπροστά στην τελευταία στιγμή της ζωής μου. Ήθελα να εξηγήσω το πώς πέθανα στους αγαπημένους μου στο σπίτι. Καθώς κολυμπούσα κάτω από την επιφάνεια του ωκεανού, προσευχήθηκα το πνεύμα μου να μπορούσε να πάει σε κείνους και να τους πει, 'Αντίο, ώσπου να ξανασυναντηθούμε στον Παράδεισο'... Σκέφτηκα πως εάν προσευχόμουν αρκετά έντονα, αυτή η τελευταία μου ευχή για επικοινωνία με τη γυναίκα και την κόρη μου, θα είχε αντίκρισμα.
Εντωμεταξύ, ακριβώς εκείνη τη στιγμή, εκατοντάδες μίλια μακριά στην πόλη της Νέας Υόρκης, η γυναίκα του είχε μια ξαφνική προαίσθηση. Όπως αφηγείται η ίδια, "ήμουν στο δωμάτιό μου στο σπίτι της αδελφής μου, την οποία είχα επισκεφτεί, στη Νέα Υόρκη. Αφού είχα αποσυρθεί και χωρίς να μπορώ να ξεκουραστώ, ρώτησα τον εαυτό μου αρκετές φορές για το τι ήταν αυτό που ένιωθα και που με εμπόδιζε να κοιμηθώ, κάτι που τόσο πολύ ήθελα. 'Τι σημασία έχει;' Μουρμούρισα. Μία φωνή φάνηκε να μου απαντάει, 'Πέσε στα γόνατα και προσευχήσου'. Αμέσως υπάκουσα παίρνοντας το βιβλίο προσευχών στα χέρια μου, το οποίο κατά τύχη άνοιξε στην προσευχή, 'Γι' αυτούς στη Θάλασσα'. Τότε άστραψε μια σκέψη στο μυαλό μου, 'ο Archie προσεύχεται για μένα'".
Σαν από θαύμα, ο αξιωματικός Gracie τα κατάφερε και ανέβηκε επάνω σε μια σωστική λέμβο, επιβιώνοντας της καταστροφής. Πιστεύει πως ένας αριθμός εκπληκτικών συμπτώσεων του επέτρεψε να επιβιώσει από αυτή τη δοκιμασία.
Αργότερα, ερευνητές ασχολήθηκαν με τον τεράστιο αριθμό των προαισθήσεων, που ξεπερνούσαν σε αριθμό, σύμφωνα με κάποιες αναφορές, τις 50. Παρολαυτά, κάποιοι ερευνητές που είναι περισσότερο σκεπτικιστές, αφού απέκλεισαν περιπτώσεις όπως τα ασαφή προμηνύματα και τις μαρτυρίες που αναφέρθηκαν αφότου συνέβη το γεγονός, κατέληξαν στον εξίσου εντυπωσιακό αριθμό 19 περιπτώσεων προαίσθησης. Μόνο οι παράλογα σκεπτικιστές θα μπορούσαν να αρνηθούν την ύπαρξη κάποιων προαισθητικών προειδοποιήσεων της καταστροφής εκείνης.
Είμαστε πια στο στάδιο να προχωρήσουμε πέρα από τον σκεπτικισμό. Οι σημαντικότερες από τις περιπτώσεις θα έπρεπε να αποκλείσουν κάθε αμφισβήτηση του γεγονότος των προαισθήσεων. Το να χαρακτηρίζονται όλες σαν ψεύτικες, δεν είναι μόνο παράλογο, αλλά θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και αντιεπιστημονικό.
Η ίδρυση του Βρετανικού Γραφείου Προαισθήσεων (και αργότερα ενός παράλληλου γραφείου στις Ηνωμένες Πολιτείες) είναι φανερά ένα μεγάλο βήμα. Δυστυχώς, οι περισσότεροι άνθρωποι δε γνωρίζουν καν αυτούς τους οργανισμούς και δεν μπορούν να βοηθήσουν σε μια επιτυχή πρόβλεψη μιας καταστροφής.
Για τον περισσότερο κόσμο, η διαφορά μεταξύ ενός φόβου και μιας προαίσθησης, είναι πως ο φόβος είναι αόριστος και καθόλου ασυνήθιστος. Οι προαισθήσεις από την άλλη μεριά, φαίνεται ότι εμφανίζονται αυθόρμητα και συχνά με μεγάλη ισχύ και καθαρότητα. Στην ουσία, το πρόβλημα για τους περισσότερους ανθρώπους δεν είναι το να αναγνωρίσουν μια προαίσθηση, αλλά να ενεργήσουν σύμφωνα μ' αυτή. Πάνω από όλα, οι προαισθήσεις για καταστροφές αντιπροσωπεύουν μία υψηλότερη εγρήγορση απέναντι στα γεγονότα που συνήθως γίνονται χωρίς να μπορεί να υπάρξει έλεγχος. Δεν είναι απλά σημαντικό να προσπαθήσουμε να μάθουμε περισσότερα πράγματα γι΄ αυτές, κάποιες φορές είναι πραγματικά ζήτημα ζωής και θανάτου.
