tromaktiko: Τα εκπληκτικά έργα και η ζωή μιας «τυχοδιώκτριας» βοτανολόγου του 17ου αιώνα

Σάββατο 9 Σεπτεμβρίου 2017

Τα εκπληκτικά έργα και η ζωή μιας «τυχοδιώκτριας» βοτανολόγου του 17ου αιώνα



Το Σουρινάμ είναι μια χώρα της Νότιας Αμερικής που απέχει σχεδόν 5.000 μίλια από την Ολλανδία. Τον 17ο αιώνα η απόσταση δε φάνταζε απλώς μακρινή, ήταν σχεδόν...
εξωπραγματική για έναν κάτοικο της Ευρώπης που δεν ήθελε να γίνει θαλασσοπόρος ή εξερευνητής. Το ταξίδι, επικίνδυνο και εξαντλητικό κρατούσε δυο μήνες διασχίζοντας έναν Ατλαντικό που δεν υποσχόταν τίποτα καλό.

Αν το ταξίδι ήταν ριψοκίνδυνο για έναν άντρα, για μια γυναίκα ήταν απλώς αδύνατον να το πραγματοποιήσει. Πόσο μάλλον ασυνόδευτη.

Αυτοί ήταν κανόνες που φυσικά δεν ίσχυαν για τη Μαρία-Σιμπίλα Μέριαν. Το 1699 η Μέριαν τόλμησε και διέσχισε τον ωκεανό για να μελετήσει έντομα και φυτά στο φυσικό τους νοτιοαμερικανικό περιβάλλον. Μας άφησε μια σειρά από εκπληκτικές βοτανικές απεικονίσεις των φυτών, των λουλουδιών και των εντόμων.



Σε μια εποχή που οι γυναίκες δεν είχαν καμία επιλογή επαγγελματικής σταδιοδρομίας η Μέριαν αποφάσισε για το επάγγελμά της. Από τα 13 της είχε αρχίσει να ζωγραφίζει έντομα και λουλούδια. Τα ζωγράφιζε στο χαρτί με μεγάλη καλλιτεχνική δεξιότητα και επιστημονική ακρίβεια.



Όταν δημοσίευσε τον πρώτο τόμο εικονογραφήσεων, το Neues Blumenbuch, το 1675, ήταν μόλις 28 χρονών. Σε έναν από τους τόμους στους οποίους συγκέντρωνε την εργασία της επεσήμανε τη διαδικασία της μεταμόρφωσης των εντόμων απεικονίζοντας τον κύκλο ζωής της πεταλούδας που μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν μόνο θεωρία.



Το 1699, η Μαρία Σιμπίλα Μέριαν είχε ένα γάμο, ένα διαζύγιο και παιδιά, ήταν 52 ετών, όταν μετά από οκτώ χρόνια ζωγραφικής και μελέτης, και με την ενθάρρυνση του Cornelis van Aerssen van Sommelsdijck, τότε κυβερνήτη της ολλανδικής αποικίας του Σουρινάμ, κατάφερε και χρηματοδοτήθηκε για να ταξιδέψει. Ήταν μια ασυνήθιστη προσπάθεια, ειδικά για μια γυναίκα.



Μόνο οι άνδρες λάμβαναν βασιλική ή κρατική χρηματοδότηση για να ταξιδεύουν στις αποικίες προκειμένου να βρουν νέα είδη φυτών και ζώων, να κάνουν συλλογές και να εργαστούν εκεί ή να εγκατασταθούν. Η ανεπίσημη, αυτοχρηματοδοτούμενη αποστολή της Μέριαν θεωρήθηκε σχεδόν σκάνδαλο. Ήταν ίσως το πρώτο ταξίδι που σχεδιάστηκε ποτέ στη Δύση ως επιστημονική εκστρατεία, η Μέριαν ήταν η πρώτη γυναίκα που αναλάμβανε μια τέτοια αποστολή.



Δυο χρόνια αργότερα επέστρεψε στην Ευρώπη χτυπημένη από ελονοσία. Στην Ολλανδία, άνοιξε ένα κατάστημα στο οποίο πουλούσε δείγματα που είχε συλλέξει ενώ δημοσίευσε μια συλλογή από χαρακτικά φυτικής και ζωικής ζωής στο Σουρινάμ. Το 1705 εξέδωσε το βιβλίο Metamorphosis Insectorum Surinamensium για τα έντομα του Σουρινάμ, με το οποίο έγινε διάσημη σε όλο τον κόσμο.



Το 1715 χτυπήθηκε από εγκεφαλικό επεισόδιο και παρέλυσε. Πέθανε δυο χρόνια αργότερα, το 1717. Η κόρη της Δωροθέα, δημοσίευσε μεταθανάτια το Erucarum Ortus Alimentum et Paradoxa Metamorphosis, μια συλλογή από τη δουλειά της μητέρας της. Λίγο πριν το θάνατο της Μέριαν, είδε το έργο της στο Άμστερνταμ, ο Πέτρος ο Μέγας. Μετά το θάνατό της απέκτησε σημαντικό αριθμό έργων της που μέχρι σήμερα φυλάσσονται σε ακαδημαϊκές συλλογές στην Αγία Πετρούπολη.



Η Μέριαν ήταν μια από τους πρώτους φυσιοδίφες που έβλεπαν άμεσα τα έντομα. Αυτή η προσέγγιση της έδωσε πολύ περισσότερες πληροφορίες για τη ζωή τους και ήταν αντίθετη με τον τρόπο που οι περισσότεροι επιστήμονες δούλευαν τότε. Περιέγραψε όχι μόνο τα έντομα που βρήκε, αλλά επίσης σημείωσε το περιβάλλον, τις συνήθειες και τις χρήσεις τους στους ιθαγενείς. Η ταξινόμησή της σε πεταλούδες και σκώρους εξακολουθεί να ισχύει σήμερα. Ήταν επίσης η πρώτη Ευρωπαία που περιέγραψε τα είδη μυρμηγκιών, καθώς και την επίδρασή τους σε άλλους οργανισμούς. Ωστόσο, το έργο της αγνοήθηκε σε μεγάλο βαθμό από επιστήμονες της εποχής, επειδή η επίσημη γλώσσα της επιστήμης ήταν ακόμα λατινική.



Το έργο της Μαρία Σίμπιλα Μέριαν, καινοτόμο και όμορφο, ξεχάστηκε και έπεσε σε μαρασμό, επειδή ήταν μια γυναίκα που δεν έλαβε επιστημονική εκπαίδευση. Ο εικοστός αιώνας στάθηκε ευγενέστερος απέναντι στη συνεισφορά της. Οι επιστήμονες έσκυψαν επάνω στο έργο της, ενώ εκθέσεις των απεικονίσεων εντόμων και φυτών γίνονται σε όλο τον κόσμο.



Σήμερα θεωρείται πρωτοποριακό και καθώς γιορτάζονται 300 χρόνια από το θάνατό της, το Kupferstichkabinett του Βερολίνου παρουσίασε μια μεγάλη έκθεση έργων της τον περασμένο Ιούλιο.


     



Εδώ σχολιάζεις εσύ!