Όροι οι οποίοι μπήκαν στις ζωές μας μερικά χρόνια πριν, όχι, όμως, κι αυτά τα οποία πρεσβεύουν. Η αυστηρή χορτοφαγία ακολουθείται εδώ και χιλιάδες χρόνια από ανθρώπους σ’ όλο τον κόσμο, όμως, η μεγάλη «έκρηξη» έγινε όταν στην σύγχρονη εποχή -και με μεγάλο «όπλο» το Internet- ο κόσμος άρχισε να ενημερώνεται και να μαθαίνει σχετικά μ’ αυτή τη στάση ζωής. Τρόπος ζωής κι όχι «τρόπος διατροφής», καθώς, όπως υποστηρίζει η vegan κοινότητα ο βιγκανισμός δεν έχει να κάνει μόνο με τι τρως, αλλά σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την ηθική, την υγεία, το περιβάλλον και τη στάση ζωής που ακολουθείς εν γένει.
Επειδή, όμως, στην Ελλάδα ο κόσμος μόλις έχει αρχίσει να εξοικειώνεται με τον βιγκανισμό και πολλοί αναρωτιούνται γιατί να γίνει κάποιος vegan, ποια είναι τα οφέλη, τι θ’ αλλάξει στον οργανισμό του και τελικά τι σημαίνει το να είσαι vegan, εμείς διεισδύσαμε στον κόσμο του βιγκανισμού και παρουσιάζουμε τις σημαντικότερες πτυχές του.
Για να πάρουμε, όμως, τα πράγματα απ’ την αρχή, πρέπει να ξεκινήσουμε απ’ τους ορισμούς!
Τι είναι ο βιγκανισμός;
Ο ορισμός του βιγκανισμού, όπως αυτός διατυπώθηκε το 1979 από την Vegan Society, όταν απέκτησε νομική μορφή σαν επίσημος φορέας είναι ο εξής:
“Βιγκανισμός είναι μία φιλοσοφία κι ένας τρόπος ζωής που αποσκοπούν στον αποκλεισμό – στο μέτρο του δυνατού και εφικτού – κάθε μορφής εκμετάλλευσης και κακοποίησης των ζώων για την παραγωγή φαγητού, ρουχισμού ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο και κατ’ επέκταση, προάγει την ανάπτυξη και χρήση εναλλακτικών προϊόντων χωρίς ζωικά συστατικά, προς όφελος των ανθρώπων, των ζώων και του περιβάλλοντος. Διατροφικά, υποδηλώνει μία πρακτική αποκλεισμού όλων των προϊόντων που προέρχονται εξ’ολοκλήρου (κρέας) ή εν μέρει (γαλακτοκομικά / αυγά) από τα ζώα”.
Τι τρώει και τι δεν τρώει ένας vegan;
Oι vegan δεν τρώνε κρέας (ούτε ψάρι, ούτε κοτόπουλο), αλλά ούτε και τα παράγωγα των ζώων (μέλι, γάλα, αυγά κτλ).
Οι vegan τρέφονται με όσπρια, λαχανικά, δημητριακά, ξηρούς καρπούς, φρούτα κ.ά. Τρώνε τυρί από κάσιους, αμύγδαλο κτλ, γάλα από αμύγδαλο, καρύδα, σόγια, tofu.
Πολλοί, όμως, αναρωτιούνται «και το φυτό δεν είναι ζωντανός οργανισμός; Δεν πειράζει να το φάμε;».
Η Ελίζα Δημητρά, vegan ακτιβίστρια και συνιδρύτρια της οργάνωσης Ethos and Empathy, εξηγεί στο iPop.gr πως τα φυτά δεν έχουν νευρικό σύστημα για να νιώσουν πόνο, αισθάνονται, αλλά δεν πονάνε, ενώ τα περισσότερα φρούτα και λαχανικά που τρώμε είναι προϊόν συγκομιδής, συνεπώς δεν πεθαίνει ο οργανισμός.
Ποια η διαφορά vegan και vegetarian και ποια η μεταξύ τους σχέση;
Oι χορτοφάγοι τρώνε γαλακτοκομικά και οι περισσότεροι vegan ξεκινούν ως vegetarian. Οι περισσότεροι χορτοφάγοι όταν μάθουν τι γίνεται στην γαλακτοβιομηχανία γίνονται vegan.
Η Ελίζα Δημητρά εξηγεί, όμως, πως όσοι vegetarian μαθαίνουν τι γίνεται στη γαλακτοβιομηχανία κι επιμένουν να καταναλώνουν γαλακτομικά προϊόντα και ζωικά παράγωγα, βρίσκονται σε διαφωνία με την vegan κοινότητα.
Η Ελίζα μας λέει πως σταμάτησε το κρέας το 2009 όταν είδε το Earthlings, ένα ντοκιμαντέρ του Shaun Monson, το οποίο δείχνει το τι περνάνε τα ζώα στις κτηνοτροφικες μοναδες και τα ερευνητικά εργαστήρια. Σταμάτησε αρχικά την κατανάλωση κόκκινων κρεάτων και μετά από λίγο καιρό και το κοτόπουλο, ενώ παράλληλα ξεκίνησε να πειραματίζεται με vegetarian συνταγές.
Μετά από έναν χρόνο έμαθα, αφού είδα και το “Forks Over Knives”, το πόσο κακό κάνουν στην υγεία μας τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Όσο πιο πολλά γαλακτοκομικά προϊόντα τρώμε, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχουμε να πάθουμε οστεοπόρωση
Ποιες είναι οι πρώτες αλλαγές που βλέπει κάποιος όταν σταματάει το κρέας;
Ο Γιάννης Μαυρίδης, αθλητικός διαιτολόγος – διατροφολόγος, τονίζει στο iPop.gr πως το κομμάτι του «σοκ» που αναφέρουμε ότι μπορεί να πάθει ο οργανισμός μας λόγω της ξαφνικής αλλαγής στη διατροφή έχει να κάνει με τις ψυχολογικές συνήθειες και το πώς έχει μάθει ο εγκέφαλός μας να ερμηνεύει ό,τι υπάρχει στο πιάτο μας. Από οργανικής απόψεως, συνεχίζει ο κ. Μαυρίδης, ο οργανισμός μας δεν παθαίνει κανένα «σοκ» όταν η κρεατοφαγική διατροφή μετατρέπεται σε αυστηρά χορτοφαγική, καθώς η vegan διατροφή είναι μια υπερπλήρης διατροφή, όταν γίνεται σωστή επιλογή τροφών και ποικιλία στο τραπέζι μας.
Είτε, λοιπόν, η μετάβαση στη vegan διατροφή γίνει σταδιακά, είτε γίνει απ’ τη μια στιγμή στην άλλη, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα για το σώμα. Όταν κάποιος γίνεται vegan βλέπει να μειώνονται πιθανά γαστρεντερικά προβλήματα, όπως τα πρηξίματα, οι καούρες. Όλα αυτά τα προβλήματα δεν τ’ αντιμετωπίζει κάποιος αυστηρά χορτοφάγος, ο οποίος φυσικά φροντίζει να τρώει φυσιολογική ποσότητα φαγητού. Επιπλέον, δεν μειώνεται η διάθεση και η όρεξή μας γιατί δεν αυξομειώνεται απότομα η γλυκόζη, ενώ γενικά οι αυστηρά χορτοφάγοι δεν νιώθουν ότι «βαραίνουν», και δεν συγκεντρώνονται μεγάλες ποσότητες αίματος στο στομάχι. Επίσης, όπως έχει παρατηρηθεί, οι vegan βλέπουν άμεσα βελτιώσεις στις αιματολογικές και βιοχημικές εξετάσεις τους. Τέλος, σε επίπεδο αθλητών βλέπουμε πολύ καλύτερες επιδόσεις κι αποδόσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας
Σύμφωνα με όσα παρατήρησε η Ελίζα Δημητρά πάνω της όταν ξεκίνησε vegan διατροφή, σταματώντας την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων, το δέρμα γίνεται πιο απαλό, το άτομο νιώθει περισσότερη ενέργεια, ενώ η ίδια εξομολογείται πως ο βιγκανισμός τη βοήθησε να χάσει τα περιττά κιλά.
Νιώθω καλύτερα με τον εαυτό μου, δυσκολεύομαι να συναναστραφώ με άτομα που καταναλώνουν κρέας, πέρασα μερικούς μήνες μοναξιάς, όμως, γνώριζα πολύ κόσμο μέσω των vegan πικ νικ. Είναι πολύ σημαντικό το ότι έχουμε την κοινότητά μας γιατί δεχόμαστε bullying
Καλά όλα αυτά, αλλά πώς θα αναπληρώσω τις θρεπτικές ουσίες που χρειάζεται ο οργανισμός μου;
Πολλοί οι οποίοι δεν ακολουθούν φυτογική διατροφή αναρωτιούνται πώς θα μπορούσαν να προσλάβουν όλες τις θρεπτικές ουσίες τις οποίες χρειάζεται ο οργανισμός τους για να παραμείνει υγιής, εάν δεν καταναλώνουν κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα.
Ωστόσο, έρευνες διαπιστώνουν πως όταν τρώμε ζωικά, παίρνουμε τρεις έως και πέντε φορές περισσότερη πρωτεΐνη απ’ όση χρειάζεται. Ο ανθρώπινος οργανισμός χρειάζεται 12-20% πρωτεΐνη την ημέρα. Ο διατροφολόγος Γιάννης Μαυρίδης εξηγεί πως το υπόλοιπο 80% της καθημερινής μας ενέργειας προέρχεται από υδατάνθρακες και λίπος που υπάρχουν στην αυστηρά χορτοφαγική διατροφή.
«Καταρχήν οι ζωικές τροφές δεν είναι καθόλου πυκνά θρεπτικές: Δηλαδή χρειαζόμαστε μεγάλη κατανάλωση από μια τροφή για να πάρει το σώμα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και οργανικά στοιχεία.
Όλη η πυραμίδα της αυστηρά χορτοφαγικής διατροφής είναι πλούσια σε τροφές με υψηλή οργανική περιεκτικότητα. Αυτό σημαίνει ότι δεν χρειαζόμαστε μεγάλες ποσότητες από μια τροφή, αλλά αυτή η τροφή είναι πολύ ανώτερη απ’ τις ζωικές».
Υπάρχουν ποικίλες πηγές απ’ τις οποίες ένας vegan μπορεί να προσλάβει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για τον οργανισμό του.
Για παράδειγμα ν’ αναφέρουμε τα εξής:
Πηγές πρωτεϊνων: Κινόα, tofu, όσπρια σόγια, ξηροί καρποί, γλυκοπατάτα, μπρόκολο και λοιπά λαχανικά
Ασβέστιο απ’ τα αμύγδαλα, το σπανάκι κι άλλα λαχανικά
Μάλιστα οι vegan, σύμφωνα με την Ελίζα Δημητρά, συνήθως ακολουθούν μια πιο ισορροπημένη διατροφή: 50% λαχανικά, 25% όσπρια, 25% ξηρούς καρπούς, άμυλο κτλ.
Ο μύθος περί βιγκανισμού και υψηλού κόστους
Πολύ μεγάλη μερίδα του κόσμου, η οποία δεν είναι εξοικειωμένη με τον βιγκανισμό έχει σχηματίσει την άποψη ότι το να είσαι vegan κοστίζει ακριβά. Συνταγές με κινόα κι άλλα ακριβά υλικά, τα οποία συνθέτουν gourmet vegan πιάτα, είναι αποτυπωμένα μέσα στο μυαλό όσων δεν γνωρίζουν με τι τρέφονται οι vegan, δίνοντάς τους την εντύπωση ότι οι φυτοφάγοι τρώνε καθημερινά σε ακριβά εστιατόρια.
Η πραγματικότητα, όμως, απέχει πολύ απ’ τη φαντασία και η αλήθεια είναι ότι το να είσαι vegan όχι μόνο δεν σου κοστίζει ακριβότερα απ’ το να είσαι κρεατοφάγος, αλλά αντιθέτως στοιχίζει πολύ λιγότερα στην τσέπη σου!
Ένας vegan, ο οποίος μαγειρεύει και δεν τρέφεται με delivery, μπορεί να ζήσει με 15 ευρώ την εβδομάδα σε φαγητά, μιας και τα λαχανικά, τα φρούτα και τα όσπρια δεν θεωρούνται “είδος πολυτελείας”.
Φυσικά, όσοι επιλέγουν τα συσκευασμένα προϊόντα από ειδικά μάρκετ και το φαγητό σε εξειδικευμένα εστιατόρια, θα τους στοιχίσει κάτι παραπάνω!
Πάντως, η Ελλάδα προσφέρεται στο να είναι κανείς vegan, μιας και οι περισσότερες ταβέρνες έχουν χορτοφαγικές επιλογές στο μενού τους, ενώ η χώρα μας φημίζεται για την αφθονία των λαχανικών, φρούτων και οσπρίων της.
Vegan και εγκυμοσύνη
Όταν είσαι μόνος σ’ αυτό τον κόσμο (εννοώντας ότι δεν έχεις την ευθύνη ενός παιδιού), φυσικά μπορείς ν’ αποφασίζεις με μοναδικό κριτήριο το δικό σου καλό τον τρόπο ζωής και διατροφής που θέλεις ν’ ακολουθείς. Τι γίνεται, όμως, όταν είσαι έγκυος; Πώς μπορεί μια vegan γυναίκα να εξακολουθήσει να ζει όπως έχει επιλέξει, χωρίς να διαταράξει την ανάπτυξη του εμβρύου; Και τελικά… Μπορείς να «επιβάλλεις» τα δικά σου θέλω στο παιδί σου;
Η Πέννυ Καρέα, συνιδρύτρια του “The Vegan Fairies” και περήφανη vegan μανούλα μας έλυσε μερικές απορίες!
Βιγκανισμός και εγκυμοσύνη: Πώς συνδυάζεται;
Με βάση την δική μου εμπειρία, είναι ο τέλειος συνδυασμός! Στην διάρκεια της εγκυμοσύνης ο οργανισμός μας χρειάζεται να μπορεί να προσφέρει το 100% του, πρώτoν για την υγιή ανάπτυξη του εμβρύου και δεύτερον για να προσφέρει την ενέργεια και την υποστήριξη που χρειάζεται η μητέρα στις ανάγκες της καθημερινότητας, ειδικά αν έχει και αλλά παιδιά ή/και αν δουλεύει! Η υγιεινή vegan διατροφή πλούσια σε όσπρια, φρούτα και λαχανικά προσφέρει το μέγιστο των θρεπτικών συστατικών που χρειάζονται σε αυτήν την τόσο σημαντική περίοδο! Προσωπικά, σ’ όλη την διάρκεια της εγκυμοσύνης οι εξετάσεις μου ήταν άψογες και έπαιρνα μόνο συμπλήρωμα σιδηρού μέρα παρά μέρα, όπως θα έπαιρνα ό,τι διατροφή και αν έκανα! Πήρα 12 λιγότερα κιλά απ’ ότι στο πρώτο μου παιδί που ήμουν χορτοφάγος και όχι ακόμα vegan και βέβαια τα έχασα πολύ πιο σύντομα από την πρώτη μου εγκυμοσύνη!
Υπάρχουν δυσκολίες αναφορικά με την διατροφή;
Οι επιλογές είναι ατέλειωτες!! Φυσικά η vegan διατροφή θέλει μελέτη, όχι γιατί αλλιώς είναι επικίνδυνη, αλλά γιατί σου δίνει την ευκαιρία να ανοίξεις τους ορίζοντες σου και να μάθεις για υλικά και τροφές που δυστυχώς όσο είμαστε κρεατοφάγοι δεν μπαίνουμε στην διαδικασία να τα ανακαλύψουμε. Άρα είναι ώρα να ανακαλύψεις ένα νέο κόσμο διατροφής και υπέροχων γεύσεων.
Υπάρχουν ορισμένοι που υποστηρίζουν ότι το να είσαι vegan και να μεγαλώνεις και τα παιδιά σου έτσι είναι σαν τους «επιβάλλεις» τα θέλω σου. Τι απαντάτε;
Είναι η πλειονότητα δυστυχώς και αυτό σε κανείς να απορείς! Με τον άντρα μου έχουμε δεχθεί κριτική για αυτόν τον λόγο αλλά η απάντηση μας είναι πάντα απλή! Καλώς ή κακώς τα παιδιά μας ζουν στο περιβάλλον, στην κουλτούρα, στην τρόπο ζωής που εμείς έχουμε επιλέξει! Αν δεν μπορούμε εμείς να αποφασίσουμε για την διατροφή τους και να κάνουμε ό,τι νομίζουμε ότι είναι καλύτερο για αυτά τότε ποιος μπορεί; Μπορεί ένα 2χρονο ή ένα 5χρονο ν’ αποφασίσει μόνο του ποιο είναι το σωστό; Τι του κάνει καλό και τι όχι; Τι είναι επικίνδυνο και τι όχι; Ποια Θρησκεία του ταιριάζει καλύτερα και ποια όχι ή και καμία; Σε ποια χώρα θα ήθελε να ζει και υπό ποιες συνθήκες;Όταν δηλαδή αποφασίζουμε, κυρίως στην Ελλάδα να το βαφτίσουμε και να τον κάνουμε “Χριστιανό” τότε δεν επεμβαίνουμε; Οι περισσότεροι γονείς δυστυχώς δεν τους ανησυχεί η διατροφή, αλλά εμείς πιστεύουμε ότι είναι το Α και το Ω και η απόδειξη είναι ότι τα παιδιά μας δεν αρρωσταίνουν και φυσικά δεν παίρνουν φάρμακα! Δυστυχώς, όποια παιδάκια ξέρουμε είναι μόνιμα άρρωστα ή με καταρροή και οι γονείς θέλοντας να τα ανακουφίσουν τα επιβαρύνουν με φάρμακα και αντιβιώσεις και από εκεί ξεκινάει ένα επικίνδυνος φαύλος κύκλος!
Υπάρχει διαφορά στο μητρικό γάλα μιας μητέρας vegan και μιας κρεατοφάγου;
Φυσικά και υπάρχει διαφορά! Το μωρό απορροφά τις βιταμίνες και τα θρεπτικά συστατικά που υπάρχουν στο γάλα και αυτό του προσφέρει μια υγιή ανάπτυξη αλλά και ένα γερό ανοσοποιητικό. Φυσικά από μόνο του το μητρικό γάλα είναι φτιαγμένο να προσφέρει στο μωρό ό,τι χρειάζεται, αλλά θα πρέπει να προσφέρεται από ένα υγιή οργανισμό! Δεν είναι τυχαίο που υπάρχουν παρά πολλές περιπτώσεις μαμάδων που θηλάζουν και το μωρό τους έχει παρουσιάσει δυσανεξία ή και σοβαρή αλλεργία στα γαλακτοκομικά τα οποία καταναλώνει η μητέρα. Η απορρόφηση είναι άμεση. Άρα τι καλύτερο από ένα παρθένο οργανισμό ν’ απορροφά τα καλύτερα και πιο καθαρά θρεπτικά συστατικά και να μην επιβαρύνεται από λίπη, ορμόνες, συντηρητικά, διογκωτικά, τοξίνες, μέταλλα και αλλά πολλά που βρίσκονται δυστυχώς στα ζωικά προϊόντα και σε όλα τα συσκευασμένα;
Το να είσαι vegan δεν σημαίνει μόνο ότι δεν τρως ζωικά προϊόντα
Πολλοί θεωρούν ότι εάν έχεις επιλέξει να είσαι vegan σημαίνει μόνο ότι έχεις κόψει το κρέας και τα λοιπά ζωικά προϊόντα, όμως, η vegan κοινότητα επισημαίνει με κάθε ευκαιρία ότι ο βιγκανισμός δεν είναι μόνο τρόπος διατροφής, αλλά τρόπος ζωής.
Οι vegan επιλέγουν μόνο καλλυντικά, σαμπουάν, απορρυπαντικά κτλ τα οποία είναι cruelty free, δηλαδή έχουν πιστοποίηση ότι για τη δημιουργία τους δεν έχουν γίνει test και βασανιστήρια σε ζώα.
Είναι πολύ σημαντικό τα προϊόντα να έχουν την πιστοποίηση και να μπουν στη λίστα με τα cruelty free προϊόντα καθώς είναι δωρεάν.
Όπως μας λέει η Ελίζα Δημητρά, «τα παπούτσια, τα ρούχα μας φροντίζουμε να είναι απόλυτα φιλικά προς το περιβάλλον. Δεν φοράμε τίποτα από μετάξι, γούνα, δέρμα. Πχ μπορεί ένα παπούτσι να μην είναι δερμάτινο, αλλά να έχει καζεΐνη λόγω της κόλλας. Τα προσέχουμε όλα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα προφυλακτικά. Παράλληλα, δεν πάμε σε ζωολογικούς κήπους, δεν αγοράζουμε ενυδρεία και δεν αγοράζουμε σκύλους και γάτες, μόνο υιοθετούμε».
Ethos and Empathy
Μπορεί να μην υπάρχουν ακριβή στοιχεία για τον πληθυσμό των vegan στην Ελλάδα, όμως, η κοινότητα των αυστηρά χορτοφάγων συνεχώς μεγαλώνει κι επιδίωξή της είναι να γίνει ακόμα μεγαλύτερη!
Farm Sanctuary στο Kent: Η αγελάδα που φαίνεται στη φωτογραφία αγοράστηκε από γαλακτοβιομηχανία για ν’ αποφύγει τη σφαγή, όπως επίσης κι άλλες 6 που υπάρχουν στη συγκεκριμένη φάρμα.
Οι προσπάθειες της vegan κοινότητας συνεχίζονται συνεχώς και η Ελίζα Δημητρά μαζί με την Έλλη Στούρνα κάνουν τη δική τους νέα αρχή με την ίδρυση της ΑΜΚΕ (Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία) Ethos and Empathy, της οποίας στόχος είναι η προώθηση των αξιών του βιγκανισμού, του δικαίου εμπορίου και της οικολογίας/ zero waste. «Για να μπορέσει να αλλάξει ο κόσμος μας, θα πρέπει οι άνθρωποι να υϊοθετήσουν μία ολιστική προσέγγιση απέναντι στη ζωή», γράφουν τα δύο κορίτσια στην περιγραφή του Ethos & Empathy.
Υπάρχει άγνοια στον χώρο των vegan. Ορισμένοι θα αγοράσουν ό,τι προϊόν vegan βρουν στο σούπερ μάρκετ (άρα καταναλώνουν αλόγιστα πλαστικές συσκευασίες), ενώ άλλοι είναι υπέρμαχοι των ζώων, αλλά αγοράζουν ρούχα από γνωστές αλυσίδες καταστημάτων που υποστηρίζουν το fast fashion
To be vegan or not to be?
Όπως έχει διερωτηθεί χαρακτηριστικά ο Moby: «Θα μπορούσες να κοιτάξεις ένα ζώο στα μάτια και να του πεις: Η όρεξή μου είναι πιο σημαντική από το πόνο σου;».
Φυσικά το εάν θα γίνεις vegan δεν μπορεί να στο πει, πόσο μάλλον να στο επιβάλλει κανένας. Διάβασε, ενημερώσου, μίλα με ανθρώπους της vegan κοινότητας και στο τέλος να θυμάσαι ότι η επιλογή είναι δική σου! Μην ξεχνάς, όμως, να δείχνεις σεβασμό, τόσο προς τον συνάνθρωπό σου, όσο και προς τα υπόλοιπα όντα που είναι συγκάτοικοί μας στον πλανήτη Γη.
