αυτό είτε όχι. Και ασφαλώς υπάρχει λόγος γι’ αυτό...
Το τέλος μιας χρονιάς μάς βάζει συχνά σε μια διαδικασία απολογισμού και η αρχή μιας καινούργιας μάς κάνει να φανταζόμαστε, να ονειροπολούμε ή να σχεδιάζουμε τη μελλοντική ζωή μας, τουλάχιστον για τους επόμενους μήνες. Σε αυτή τη διαδικασία, ευχαρίστως δεχόμαστε τη βοήθεια των άστρων, τα οποία, μέσω των ωροσκοπίων που δημοσιεύονται σε περιοδικά και τηλεοπτικές εκπομπές, μας την προσφέρουν τις μέρες αυτές απλόχερα. Άλλοι με απόλυτη σοβαρότητα και άλλοι χαμογελώντας σαρκαστικά, πολλοί είναι αυτοί που τελικά διαβάζουν ή ακούν, τυχαία ή σκόπιμα, τι τους «επιφυλάσσουν τα άστρα» και ψάχνουν να βρουν αν υπάρχουν αντιστοιχίες με τη ζωή τους.
Oι φράσεις από τον ουρανό
Κυριακή πρωί στον αναπαυτικό καναπέ πίνοντας καφέ, απόγευμα καθημερινής στο δωμάτιο αναμονής κάποιου γιατρού ή μέσα στο μετρό, στη διαδρομή από τη δουλειά για το σπίτι: ποιος δεν ρίχνει πότε-πότε σε τέτοιες στιγμές μια ματιά στο ωροσκόπιό του; Συνήθως, βέβαια, δεν τα παίρνουμε πολύ στα σοβαρά αυτά που διαβάζουμε -ή τουλάχιστον αυτό ισχυριζόμαστε απέναντι στους άλλους και στον εαυτό μας-, όμως μας διασκεδάζουν και μας χαλαρώνουν, ιδιαίτερα όταν βρίσκουμε συμβουλές όπως: «Απολαύστε ένα μικρό φλερτ που μπορεί να προκύψει τις επόμενες μέρες» ή «Μην αγωνιάτε, επαγγελματικά έρχονται καλύτερες μέρες» ή «Βρίσκεστε στην κατάλληλη διάθεση για νέα σχέδια και για να εκμεταλλευτείτε ευκαιρίες που θα βρεθούν στο δρόμο σας». Ακόμα κι αν στην επόμενη μισή ώρα έχουμε ξεχάσει ακόμη και το ότι το διαβάσαμε (και ακόμα πιο πολύ το περιεχόμενο αυτού που διαβάσαμε), αυτές οι μικρές φράσεις είναι σαν να πέφτουν από τον ουρανό και να μας προσφέρουν σταγόνες νοήματος μέσα στην καθημερινότητα, όπου πολύ συχνά χάνουμε το νόημα του τι κάνουμε και γιατί το κάνουμε.
Όταν η Αφροδίτη είναι στο ζώδιό σας
Να απολαύσουμε ένα μικρό φλερτ γιατί «η Αφροδίτη είναι στο ζώδιό σας», να αδράξουμε τις ευκαιρίες αφού «ο Ερμής είναι με το μέρος σας», να μην αγωνιούμε μιας και «ο Δίας μπαίνει στο ζώδιο του Αιγόκερου»: ποιος μπορεί να απορρίψει τέτοιες προτάσεις, όταν μάλιστα είναι ξεκάθαρος και ο λόγος που μας γίνονται; Ακόμη και ο πιο ορθολογιστής μπορεί να δελεαστεί από αυτές τις συμβουλές - ποιος είπε άλλωστε ότι οι άνθρωποι ξεπέρασαν ποτέ την ανάγκη να συμβουλεύονται ένα μαντείο, να εμπιστεύονται για λίγο τα ηνία της ζωής τους στα χέρια μιας Πυθίας, που βλέπει και γνωρίζει τα πάντα, τα περασμένα και τα μελλοντικά; Η ανάγκη αυτή είναι ένας βασικός λόγος που μας κάνει επιρρεπείς σε καθετί που υπόσχεται ότι γνωρίζει «πριν από μας για μας». Υπάρχουν όμως κι άλλοι λόγοι, που έχουν να κάνουν και με εμάς και τις δικές μας ανάγκες, αλλά και με τον τρόπο που γράφονται και μας προσφέρονται τα ωροσκόπια.
Γιατί μας ταιριάζουν οι προβλέψεις
Ένας από τους μεγαλύτερους πειρασμούς στα ωροσκόπια είναι κατ’ αρχάς το γεγονός ότι πολύ συχνά μοιάζουν να «ταιριάζουν» σε εμάς, στη ζωή μας, στα θέματα που μας απασχολούν, ότι τις περισσότερες φορές βρίσκουμε ότι «Ναι, πράγματι, κάπως έτσι είναι, όπως τα λέει, και κάτι τέτοιο θα μπορούσε να είναι η λύση». Ακόμη κι αν πίστευε κανείς στην εγκυρότητα της αστρολογίας, δεν θα μπορούσε να μην αναρωτηθεί πώς είναι δυνατόν οι προβλέψεις αυτές, που απευθύνονται συχνά σε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες κόσμο, να ισχύουν έτσι γενικά σε όλους. Αφού, μάλιστα, υποτίθεται ότι χρειάζονται πολύ «σύνθετες αναλύσεις» για να οριστεί το προσωπικό ωροσκόπιο του καθένα, το οποίο, όπως λένε οι «ειδικοί», είναι κάτι πάρα πολύ ιδιαίτερο και προσωπικό. Τα ωροσκόπια καταφέρνουν να μας «μιλήσουν» γιατί είναι πάντα γραμμένα όσο πιο γενικά και αόριστα γίνεται και όσο πιο ειδικά και ατομικά χρειάζεται. Το ίδιο ισχύει και για τη δοσολογία αισιοδοξίας και θετικής διάθεσης που περιέχουν. Ακόμη και όταν υπάρχουν «προειδοποιήσεις» ή «αυστηρές παρατηρήσεις», αυτές εξισορροπούνται πάντα με τις ανάλογες δόσεις επιβεβαίωσης και αισιοδοξίας.
Ωροσκόπια universal
Η γλώσσα των ωροσκοπίων προσαρμόζεται όχι μόνο στο κοινό στο οποίο απευθύνεται (αλλιώς είναι γραμμένο το ωροσκόπιο σε ένα νεανικό περιοδικό, αλλιώς μιλάει σε κυρίες μέσης ηλικίας και αλλιώς απευθύνεται σε νέους και επιτυχημένους άνδρες), αλλά είναι και αρκετά ευέλικτη ώστε να επιτρέπει στον καθένα να βρει εκεί μέσα κάτι από τον εαυτό του. Σε αυτό βοηθούν σχήματα σχετικά, όπως π.χ. τα επίθετα μικρό-μεγάλο, βαρύ-ελαφρύ, εύκολο-δύσκολο, καινούργιο-παλιό. O καθένας μπορεί επομένως να καθορίσει μόνος του για τον εαυτό του ποιο είναι το απόλυτο μέτρο γι’ αυτόν. «Πολλά θα αλλάξουν», «Μια μικρή απογοήτευση», «Η οικονομική σας κατάσταση σας αφήνει κάποια περιθώρια»: ο καθένας προσαρμόζει στα δικά του μέτρα τις λέξεις «μικρό», «πολλά», «κάποια». Πολλές άλλες εκφράσεις, επίσης, παροιμίες, παρομοιώσεις και μεταφορές κάνουν τα ωροσκόπια να είναι «universal» και αφήνουν τον αναγνώστη ή τον ακροατή να κάνει εκείνος την ακριβή ερμηνεία της «προφητείας».
O εαυτός μας στα άστρα
Όπως στο μαντείο των Δελφών η Πυθία σοφά επέλεγε, όπου το θεωρούσε απαραίτητο, οι χρησμοί της να μπορούν να ερμηνευτούν με πολλούς τρόπους, αφήνοντας την τελική επιλογή στη συνείδηση του ίδιου του ενδιαφερομένου, έτσι και τα άστρα αφήνουν σε εμάς να αποφασίσουμε πώς θα ερμηνεύσουμε τις προβλέψεις τους. Η διαφορά είναι ότι δεν το παραδέχονται και παρουσιάζονται να γνωρίζουν πάντα τη σωστή οδό για όλους. Τα ωροσκόπια, βέβαια, μπορούν να λειτουργήσουν μόνο όταν ο αποδέκτης τους είναι διατεθειμένος να «συνεργαστεί», όταν δηλαδή προσαρμόσει τις γενικές και αόριστες αυτές φράσεις στο δικό του προσωπικό πλαίσιο και βγάλει το δικό του προσωπικό νόημα από αυτές. Δεν είναι όμως παράλογο να ψάχνουμε τον εαυτό μας σε κάθε πρόβλεψη των άστρων;
«Ξέρω ποιος είσαι και τι θέλεις»
Σύμφωνα με το γάλλο πολιτικό επιστήμονα και ψυχαναλυτή Gerard Miller, που ασχολήθηκε με την επιρροή που ασκούν στους ανθρώπους τα ζώδια και οι αστρολογικές προβλέψεις, υπάρχει μέσα μας κάτι που αρνείται να «εκπαιδευτεί», που αντιδρά και αντιστέκεται στη λογική. Η επιτυχία των ωροσκοπίων βασίζεται στην ευαισθησία μας απέναντι σε ό,τι και όποιον έχει κάτι να πει για μας προσωπικά και επιπλέον παρουσιάζεται να γνωρίζει πολλά για τη ζωή και την προσωπικότητά μας. Το μήνυμα που κρύβεται πίσω από κάθε τέτοια πρόβλεψη και που μας κάνει τόσο ευάλωτους σε αυτήν είναι «ξέρω ποιος είσαι και τι θέλεις». Αυτή η θέση ισχύος που παίρνει κάποιος, αυτόματα σχεδόν, όταν καταφέρει να μας πείσει ότι είναι ο μεσολαβητής ανάμεσα σε εμάς και σε κάτι που «γνωρίζει για μας», του χαρίζει τεράστια δύναμη επιρροής πάνω μας. Ακόμη κι αν δεν πιστεύουμε στην αστρολογία, όταν ανοίξουμε ένα περιοδικό, πέφτουμε με τα μούτρα στο ζώδιό μας. Είναι απλό: Μόλις έχουμε την αίσθηση ότι μιλάνε για μας, αμέσως κυριευόμαστε και θαμπωνόμαστε από αυτό. Υπάρχει κάτι το σαγηνευτικό, αλλά και το πολύ ανακουφιστικό συγχρόνως, όταν μπορούμε να πιστέψουμε, έστω και για λίγα λεπτά, ότι κάποιος -ο Ερμής, ο Κρόνος, ο Ήλιος!- εκεί πάνω ασχολείται με τη δική μας μοίρα.
«Είμαι Ιχθύς, γι’ αυτό ονειρεύομαι»
«Ναι, κάποιος που ξέρει μου λέει ότι όλα θα πάνε προς το καλύτερο» - τι ξελάφρωμα, έστω και εφήμερο! Εκτός βέβαια από τις προβλέψεις, η αστρολογία έχει να προσφέρει και κάτι άλλο, ακαταμάχητο: τη βεβαιότητα ότι ξέρει καλά την προσωπικότητά μας. Ακριβώς επειδή συμβαίνει το αντίθετο και «η προσωπικότητα», «το Εγώ», «ο εαυτός» είναι κάτι τόσο σύνθετο, πολύπλευρο, ασταθές και συνεχώς εξελισσόμενο κι επειδή σε πολύ μεγάλο βαθμό δεν γνωρίζουμε τον εαυτό μας, είμαστε έτοιμοι να αναγνωρίσουμε κάτι από μας σε οτιδήποτε θα μπορούσε να μας μοιάζει. Με την ίδια προσήλωση γυρεύουμε να ταυτιστούμε με ιδιότητες των γονιών μας («Στην ευαισθησία έχω πάρει από τη μητέρα μου»), παραβλέποντας κάπως ότι τα ίδια στοιχεία μέσα σε μια εντελώς διαφορετική σύνθεση προσωπικότητας έχουν εντελώς διαφορετική σημασία και αποτέλεσμα. Κάπως έτσι ευχαριστιόμαστε να βρίσκουμε τον εαυτό μας μέσα στην περιγραφή του ζωδίου μας: «Είμαι Ιχθύς, γι’ αυτό και έχω μια τάση να ονειρεύομαι», «O ωροσκόπος μου είναι Αιγόκερως, γι’ αυτό έχω ανάγκη να υπάρχει τάξη στη ζωή μου».
Η ανάγκη του παραλόγου
Φαίνεται, λοιπόν, πως υπάρχει σε κάθε άνθρωπο κάτι που τον κάνει να «παραλογίζεται». Όταν έχουμε ανάγκη να πιαστούμε από κάπου, το τελευταίο που μας ενδιαφέρει είναι η αλήθεια και η αντικειμενικότητα. Αυτό που περιμένουμε, λοιπόν, από τα άστρα δεν είναι να μας κάνουν ακριβείς προβλέψεις, αλλά να μιλήσουν για μας. Και γιατί όχι; Δεν θα μας βλάψει αυτό, αρκεί να μην είναι αυτή η αναζήτηση εφήμερης παρηγοριάς κι επιβεβαίωσης ο μόνος και μόνιμος τρόπος για να αντιμετωπίζουμε τη ζωή. Όσο κι αν δεν μας αρέσει να τα ψάχνουμε και να τα ακούμε, τα «δύσκολα» και τα «δυσάρεστα» μπορούν να μας βοηθήσουν να βρούμε κι ένα δικό μας δρόμο που, να είστε σίγουροι, πάλι θα ταιριάζει με το ζώδιό μας!
Η δύναμη πάνω από τα ανθρώπινα
Δεν έχει σημασία αν την ίδια συμβουλή που μας δίνουν τα άστρα μάς την έδωσε πριν λίγες μέρες κι ένας φίλος. Η αντίδρασή μας στην προσφορά του μπορεί να ήταν η σκέψη «Δεν καταλαβαίνει ότι αυτό που λέει είναι αδύνατο να γίνει» ή «Καλά, αυτό το ξέρω κι εγώ, αλλά στην πράξη...». Διαβάζοντας την ίδια παρότρυνση στο ωροσκόπιο, πολύ συχνά η αντίδρασή μας είναι πιο θετική, πιο δεκτική. Ακόμη κι αν τελικά ξεχάσουμε γρήγορα αυτό που διαβάσαμε, το δέλεαρ ότι κάποια δύναμη πάνω από τα ανθρώπινα ασχολείται με τη δική μας μοίρα κι αποφασίζει για μας μπορεί να κάμψει τις αντιστάσεις μας πολύ πιο εύκολα από την καλή πρόθεση ενός φίλου που μας νοιάζεται.
