1.Πώς πήρε το όνομά της η Αθήνα;
Η «βάφτιση» της ελληνικής πρωτεύουσας συνδέεται φυσικά με τον γνωστό μύθο της μάχης μεταξύ της θεάς Αθηνάς και του θεού Ποσειδώνα. Όταν ο βασιλιάς Κέκροπας θέλησε να αλλάξει το όνομα της πόλης του, κάλεσε τους Ολύμπιους θεούς να προσφερθούν, και να προσφέρουν ένα δώρο για να δώσουν στην πόλη το όνομά τους. Ο μεν Ποσειδώνας με την τρίαινά του άνοιξε μια πηγή με αλμυρό νερό, η δε Αθηνά φύτεψε μια ελιά. Οι κάτοικοι της περιοχής έκριναν πως το δώρο της Αθηνάς ήταν το καλύτερο, γι' αυτό και ονόμασαν την πόλη Αθήνα. Αργότερα, ο Θησέας ένωσε τους δήμους της και έτσι πλέον αναφερόταν στον πληθυντικό ( Αθήναι). Πέρα από τον μύθο, οι ετυμολογικές ερμηνείες που έχουν προταθεί αναφέρονται σε προέλευση είτε από τη λέξη «άθος» (ανθός, πόλη που ανθίζει), είτε από το ρήμα «θάω» (θηλάζω, ήτοι πόλη με εύφορη γη).
2. Πού οφείλει το όνομά της η Θεσσαλονίκη;
Την πόλη της Θεσσαλονίκης την ίδρυσε ο Κάσσανδρος, ένας από τους επιγόνους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και της έδωσε το όνομα της συζύγου του - που τύγχανε και ετεροθαλής αδερφή του Αλέξανδρου (εκείνη που ο θρύλος «μεταμόρφωσε» σε γοργόνα η οποία ρωτούσε τους ναυτικούς αν ζει ο αδερφός της). Το όνομά της, το όφειλε στην μητέρα της, τη Θεσσαλή Νικησίπολη, την οποία παντρεύτηκε ο Φίλιππος Β', γάμος που θεωρήθηκε «νίκη Μακεδόνων και Θεσσαλών» ενάντια στο καθεστώς των Φερών.
3. Πώς πήρε το όνομά της η Πάτρα;
Ο Πατρεύς σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, μέλος μιας ομάδας Αχαιών από τη Λακωνία, μετοίκησε στην περιοχή της Αχαΐας και εγκαταστάθηκε στην πόλη Αρόη. Στη συνέχεια ένωσε τη συγκεκριμένη πόλη μαζί με τις δύο γειτονικές της, Ανθεία και Μεσσάτις, και τις ονόμασε « Πάτραι», τιμώντας έτσι... τον εαυτό του.
4. Πού οφείλει το όνομά της η Λάρισα;
Πρόκειται για μία από τις πόλεις με την πιο μακρά ιστορία κατοίκησης στη χώρα, καθώς κατοικείται εδώ και τέσσερις χιλιετίες, γι' αυτό και είναι δύσκολο να βρεθεί με σιγουριά η προέλευση της ονομασίας της. Ωστόσο, μία από τις επικρατέστερες ερμηνείες είναι μυθολογική και κάνει λόγο για τη νύμφη Λάρισα, που παίζοντας με το τόπι της γλίστρησε και πνίγηκε στα νερά του Πηνειού, γι' αυτό και οι κάτοικοι έδωσαν στην πόλη το όνομά της. Άλλες ερμηνείες αναφέρονται στη Λάρισα, σύζυγο του Ποσειδώνα και μητέρα του Αχαιού, του Φθία και του Πελασγού, στον Λάρισο, γιο του Πελασγού και έναν από τους πιθανούς ιδρυτές της πόλης, ενώ η ετυμολογική προσέγγιση συνδέει το όνομα με τη λέξη «λάας» (λίθος, λίθινη ακρόπολη) απ' όπου προέρχεται και η λέξη «λαός».
5. Σε ποιον αναφέρεται το όνομα «Ηράκλειο»;
Η σημερινή πόλη του Ηρακλείου, μέχρι τα νεότερα χρόνια ονομαζόταν Χάνδακας. Μετά την απελευθέρωση, αποφασίστηκε να πάρει το όνομα του αρχαίου επινείου της Κνωσού, του Ηρακλείου, που ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του Ιδαίου Ηρακλή. Ο τελευταίος ήταν ένας από τους πέντε μυθικούς Κουρήτες, πλάσματα της Κρήτης στα οποία η Ρέα εμπιστεύτηκε τον νεογέννητο Δία.
6. Πώς προέκυψε το όνομα Βόλος;
Κι όμως, η επικρατέστερη εξήγηση κάνει λόγο για αυτή την φοβερή παραφθορά, που οδήγησε την αρχαία Ιωλκό να μετονομαστεί σε Βόλο. Άλλες ερμηνείες μιλούν για τον Φόλο, πλούσιο γαιοκτήμονα της τοπικής μυθολογίας, για την σλαβική θεότητα « Βόλος», αντίστοιχη της θεάς Δήμητρας (παλαιότερα η πόλη ονομαζόταν Δημητριάδα) και για την παραφθορά της ιταλικής λέξης «golfo» (κόλπος).
7. Πώς «βαφτίστηκαν» τα Ιωάννινα;
Τα Ιωάννινα είναι η πιο «δύσκολη περίπτωση», καθώς κανείς δεν γνωρίζει με σιγουριά πού οφείλουν το όνομά τους. Για πρώτη φορά, το όνομα αναφέρθηκε σε μια χριστιανική σύνοδο τον 9ο αιώνα, ενώ η επικρατέστερη ερμηνεία μιλά για την Ιερά Μονή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, στα ερείπια της οποίας στεγάζεται σήμερα το Δημοτικό Μουσείο. Άλλες εκδοχές μιλούν για κάποιον Ιωάννη, πρώτο οικιστή της πόλης, αλλά και για τους Ιωαννίτες ιππότες που κάποτε κατοίκησαν στο φρούριο της περιοχής.
8. Γιατί τα Τρίκαλα ονομάστηκαν έτσι;
Η ονομασία των Τρικάλων οφείλεται στην κόρη του Πηνειού, τη νύμφη Τρίκκα (ή Τρίκκη), προς τιμήν της οποίας χτίστηκε στην αρχαιότητα αυτή η πολιτεία. Γι' αυτό και ο δήμος, ακόμη και σήμερα, αποκαλείται δήμος Τρικκαίων.
9. Πώς πήρε το όνομά της η Χαλκίδα;
Ο χαλκός αποτέλεσε την βασική πηγή εισοδήματος για τους κατοίκους της περιοχής από την αρχαιότητα, γι' αυτό και η επικρατέστερη εκδοχή ονοματοδοσίας αναφέρεται στα μεταλλεία της Χαλκίδας. Άλλη εκδοχή μιλά για την «χάλκη» ή «κάλκη», το πορφυρούχο κοχύλι από όπου οι Φοίνικες, πιθανοί οικιστές της περιοχής, προμηθεύονταν την πορφύρα.
10. Που οφείλουν το όνομά τους οι Σέρρες;
Στην περιοχή που στην αρχαιότητα ονομαζόταν Παιονία, η σημαντικότερη πόλη ήταν η Σίρις, όνομα που πιθανότατα σχετίζεται με τη λέξη «Σίριος», δηλαδή ήλιος. Ο Ηρόδοτος ανέφερε για πρώτη φορά την πόλη, και ονόμασε τους κατοίκους της Σιροπαίονες. Αργότερα, το όνομα άλλαξε σε Σίρα, Σίραι και Φέρραι, και τελικά Σέρραι, που όταν εγκαταλείφθηκε η καθαρεύουσα κατέληξε στην σημερινών ονομασία «Σέρρες».
