κατανοήσετε. Αλλά είναι εκπληκτικό θέμα συζητήσεων.
Αυτού του είδους φιλοσοφικών ερωτήσεων συνήθως είναι γνωστό ως πειράματα σκέψης. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν αυτά τα αινίγματα για να κατανοήσουν τις φιλοσοφικές έννοιες εδώ και σχεδόν 2.000 χρόνια.
Ο στόχος του πειράματος σκέψης είναι να εξερευνήσει τις πιθανές συνέπειες μιας συγκεκριμένης αρχής. Συνήθως δεν είναι δυνατό, για φυσικούς ή ηθικούς λόγους, να εκτελεστεί το πείραμα οπότε δεν μπορούμε να φτάσουμε ποτέ σε μια οριστική απάντηση.
Εδώ είναι οι δημοφιλέστερες 5 φιλοσοφικές ερωτήσεις που μπορούν να σας «τινάξουν το μυαλό».
Το άπειρο ξενοδοχείο
Το παράδοξο του άπειρου ξενοδοχείου χρησιμοποιείται για να εξηγήσει την έννοια του απείρου.
Φτιάξτε στο μυαλό σας μια εικόνα ενός ξενοδοχείου. Προσπαθήστε να φανταστείτε ότι έχει άπειρο αριθμό δωματίων με άπειρους ενοίκους. Τώρα, φανταστείτε ότι πηγαίνετε στην υποδοχή και ότι ζητάτε ένα δωμάτιο. Δυστυχώς, τα άπειρα δωμάτια είναι όλα πιασμένα και αυτό σημαίνει πως δεν υπάρχει χώρος για σας.
Ευτυχώς, ο διευθυντής έχει μια ιδέα: «Ξέρω τι θα κάνω. Απλώς θα μετακινήσω τον ένοικο του δωματίου 1 στο δωμάτιο 2, του 3ου στο 4 και ούτω καθεξής». Ένας άπειρος αριθμός ενοίκων εισχωρεί βαθύτερα στα άπειρα δωμάτια.
Αυτό φαίνεται απολύτως λογικό. Ωστόσο, το ξενοδοχείο αρχικά είχε έναν άπειρο αριθμό ενοίκων και τώρα ο αριθμός τους είναι άπειρος συν ένα. Οπότε, ποιος αριθμός είναι πραγματικά το άπειρο;
Το σκαθάρι μέσα στο κουτί
Ο Ludwig Wittgenstein ήταν Αυστριακός-Βρετανός φιλόσοφος. Το βιβλίο του Φιλοσοφικές Έρευνες εκδόθηκε το 1953 και από τότε αναγνωρίστηκε ως ένας από τις πιο σημαντικές εργασίες πάνω στην φιλοσοφία του 20ου αιώνα. Ο Wittgenstein ήταν επίσης ο συγγραφέας του διάσημου πειράματος σκέψης, το σκαθάρι μέσα στο κουτί.
Γι αυτό το πείραμα σας ζητείται να φανταστείτε μια ομάδα ανθρώπων όπου ο καθένας έχει ένα κουτί το οποίο περιέχει κάτι που λέγεται «σκαθάρι». Κανείς δεν μπορεί να δει μέσα στο κουτί του άλλου. Ζητείται από τον καθένα να περιγράψει το σκαθάρι του, αλλά κάθε άτομο μπορεί να μιλήσει μόνο για το δικό του, σαν να είναι διαφορετικό από του άλλου. Μετά από λίγο, η λέξη «σκαθάρι» απλώς σημαίνει «το πράγμα που είναι μέσα στο κουτί του ατόμου».
Αυτό το ψυχικό πείραμα μας κάνει να σκεφτούμε για το πώς περιγράφουμε τις μοναδικές εμπειρίες μας. Το σκαθάρι είναι σαν το μυαλό μας. Ποτέ δεν μπορούμε να πούμε ακριβώς τι βιώνει κάποιος άλλος. Οπότε, αν κάποιος πει ότι βιώνει αγάπη ή μίσος, δεν μπορούμε πραγματικά να ξέρουμε πως είναι η εμπειρία για τον άλλον και αν είναι ίδια με την δική μας.
Το πρόβλημα του τρόλεϊ
Ένα από τα πιο γνωστά ηθικά πειράματα είναι το Πρόβλημα του Τρόλεϊ. Αυτό το πείραμα χρησιμοποιήθηκε πρόσφατα ως δραματικό εφέ στην τηλεοπτική εκπομπή The Good Place. Το πείραμα έχει ως εξής:
Φανταστείτε ότι οδηγείτε ένα τρόλεϊ και χαλάνε τα φρένα. Μπροστά σας βρίσκονται πέντε άνθρωποι δεμένοι στις ράγες. Μπορείτε να αλλάξετε την κατεύθυνση του τρόλεϊ. Ωστόσο και στις άλλες ράγες υπάρχει επίσης ένα δεμένο άτομο.
Τώρα βρίσκεστε σε ένα ηθικό δίλημμα. Αν δεν κάνετε τίποτα, πέντε άνθρωποι θα πεθάνουν. Ωστόσο, αν αλλάξετε κατεύθυνση, η πράξη σας θα οδηγήσει ένα αθώο άτομο στον θάνατο. Αυτή ίσως είναι μια από τις δυσκολότερες φιλοσοφικές ερωτήσεις.
Η μηχανή εμπειρίας
Η Μηχανή Εμπειρίας είναι ένα πείραμα σκέψης που διατυπώθηκε από τον φιλόσοφο Robert Nozick στο βιβλίο του Anarchy, State, and Utopia που εκδόθηκε το 1974.
Υποθέστε ότι υπάρχει μια μηχανή εμπειρίας η οποία μπορεί να σας κάνει να βιώσετε ότι επιθυμείτε. Μπορείτε να επιλέξετε όποια εμπειρία θέλετε. Στη μηχανή, ο εγκέφαλος σας θα διεγερθεί ώστε να νιώσετε ότι βιώνετε αυτό που έχετε προγραμματίσει. Δε θα ξέρετε ότι αυτές οι εμπειρίες δεν είναι αληθινές. Θα σας φαινόταν μια φυσιολογική ζωή. Η σύνδεση σας στο μηχάνημα θα εξάλειφε την κούραση και την ταλαιπωρία και θα δημιουργούσε μια τέλεια ζωή. Δε θα συνδεόσασταν;
Το πλοίο του Θησέα
Ένα από τα παλαιότερα πειράματα σκέψης είναι γνωστό ως το Πλοίο του Θησέα, το οποίο προέρχεται από τα συγγράμματα του Πλούταρχου.
Σε αυτή τη φιλοσοφική ερώτηση, σας ζητείται να φανταστείτε ένα πλοίο το οποίο μπορεί και ταξιδεύει εδώ και εκατοντάδες χρόνια λόγω συνεχών επισκευών.
Μόλις μια σανίδα πάλιωνε και σάπιζε, θα αντικαθιστούταν και αυτό συνεχιζόταν μέχρι που το πλοίο να μην έχει κανένα από τα αρχικά του κομμάτια. Η ερώτηση είναι εάν αυτό το πλοίο είναι το ίδιο με το Πλοίο του Θησέα ή κάτι εντελώς διαφορετικό; Αν δεν είναι το ίδιο πλοίο, πότε έγινε κάτι καινούργιο;
Θα μπορούσατε να πείτε το ίδιο για ένα άτομο καθώς τα κύτταρα μας αναγεννιούνται σε σημείο όπου κανένα δεν είναι ίδιο με αυτά που είχαμε στη γέννηση μας. Αυτό σημαίνει ότι είμαστε ένα εντελώς διαφορετικό άτομο; Αν όχι, τι είναι αυτό που μας κάνει το ίδιο άτομο κατά τη διάρκεια της ζωής μας;
Στον πυρήνα του, το πείραμα αναγκάζει κάποιον να αμφισβητήσει την κοινή ιδέα ότι η ταυτότητα περιέχεται αποκλειστικά σε φυσικά αντικείμενα και φαινόμενα.
Συμπερασματικές σκέψεις
Ο στοχασμός αυτών των πειραμάτων ίσως σας προκαλέσει πονοκέφαλο. Ωστόσο, αποκαλύπτουν κάποια ενδιαφέροντα ηθικά θέματα. Επίσης, σας κάνουν να σκεφτείτε την φύση της πραγματικότητας, της ζωής και το ποιοι πραγματικά είστε!
Πηγή
