Θα ταξιδέψει λέει. Τον ρωτάς «πού θα μένεις;». «Σε Airbnb» απαντά. Θα φτάσει αργά. Του λες, «θα έχει τρένο, λεωφορείο εκείνη την ώρα; Πώς...
θα πας από το αεροδρόμιο στο σπίτι»; «Θα πάρω Uber», απαντά. Κι αν είσαι μιας κάποιας άλλης γενιάς, όχι και με πολλή απόσταση από το σήμερα, ανατρέχεις στον Google που τα ξέρει όλα για να μπορείς, αν μη τι άλλο, να επικοινωνήσεις με το παιδί σου. Και πάνω από όλα να ξέρεις αν είναι ασφαλή όλα αυτά. Αν και όταν γίνεις γονιός, τίποτα δεν φαντάζει πια ασφαλές.
● Διακοπές: Το AirBnB λίγο πολύ το μάθαμε. Γίναμε όλοι μάλιστα μικροί ξενοδόχοι αξιοποιώντας ό,τι υποστατικό μας περίσσευε. Πώς μπήκε όμως στη ζωή μας; Αύγουστο του 2008, στο Σαν Φρανσίσκο θα γινόταν κάποιο συνέδριο. Κι ήταν τόση πολλή η ζήτηση κλινών που τα υφιστάμενα ξενοδοχεία δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν. Δυο φίλοι, οι Brian Chesky και Joe Gebbia, σκέφτηκαν να νοικιάσουν χώρο στο διαμέρισμά τους παρέχοντας απλά ένα φουσκωτό στρώμα (airbed) και πρωινό.
Κι έτσι γεννήθηκε το AirBnB, στο οποίο σήμερα είναι εγγεγραμμένα πέραν των 3 εκατομμυρίων υποστατικών σε 191 χώρες. Εξοχικά ή άλλα σπίτια που δεν χρησιμοποιούνται ολόχρονα από τους ιδιοκτήτες τους -ή ακόμα και δωμάτια στο σπίτι που κατοικούν- τίθενται προς βραχυπρόθεσμη ενοικίαση. Με φωτογραφίες, το προφίλ του ιδιοκτήτη και τα σχόλια των επισκεπτών αναρτημένα, μπορεί κάποιος να έχει μιαν ασφαλή εικόνα για το πού πάει.
Πέρσι, ωστόσο, σημειώθηκε στην Αυστραλία η πρώτη δολοφονία ένοικου σε σπίτι που ενοικιάστηκε μέσω της πλατφόρμας. Το γεγονός, ωστόσο, χαρακτηρίζεται ως μεμονωμένο. Το πρόβλημα δεν είναι η ασφάλεια, αλλά το ότι έχει ξεφύγει από την ιδέα για την οποία είχε ιδρυθεί και πολλοί επιχειρηματίες μπήκαν πια στο παιχνίδι αγοράζοντας διαμερίσματα για να τα μετατρέψουν σε ενοικιαζόμενα βραχείας μίσθωσης.
Στην Αθήνα, για παράδειγμα, Κινέζοι επιχειρηματίες έχουν αγοράσει ολόκληρες περιοχές με διαμερίσματα τα οποία ανακαινίζουν και ενοικιάζουν μέσω της παγκόσμιας πλατφόρμας.
Σε άλλες πόλεις, όπως το Βερολίνο, οι ντόπιοι δυσκολεύονται να βρουν κατάλυμα προς μόνιμη ενοικίαση αφού οι ιδιοκτήτες προτιμούν τη βραχεία ενοικίαση που τους αποφέρει πιο πολλά κέρδη. Για αυτό και σε αρκετές χώρες άρχισαν να μπαίνουν περιορισμοί, ενώ οι ξενοδόχοι μιλούν για αθέμιτο ανταγωνισμό.
Σε άλλες πάλι περιπτώσεις, πόλεις που δεν είχαν επαρκείς τουριστικές υποδομές, έχουν βοηθηθεί με την προσέλκυση τουριστών. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί και η Λευκωσία, όπου προς το παρόν η παρουσία της AirBnB μόνο θετική μπορεί να χαρακτηριστεί. Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση από φέτος έχει επιβάλει φορολογία στα εισοδήματα από ενοικιάσεις μέσω της AirBnB, η οποία μπορεί να χαρακτηριστεί και αποθαρρυντική αφού φθάνει κλιμακωτά μέχρι και στο 45% των εισοδημάτων.
● Διακίνηση: Παράλληλα με την AirBnB, έχουν δημιουργηθεί άλλες υπηρεσίες εισάγοντας στα οικονομολογικά λεξιλόγια νέους όρους, όπως Gig Economy και Sharing Economy. Μια τέτοια υπηρεσία διαμοιρασμού είναι η BlaBlaCar που ιδρύθηκε το 2006 από τον Frédéric Mazzella. Έναν νεαρό Γάλλο, απόφοιτο του Stanford στην Πληροφορική και με μάστερ στη Φυσική, που απλά ήθελε να πάει στο πατρικό του τα Χριστούγεννα του 2003 αλλά δεν έβρισκε πουθενά θέση για να ταξιδέψει, ενώ την ίδια στιγμή έβλεπε στους δρόμους τα ΙΧ να κινούνται με έναν επιβάτη ή με μόνο τον οδηγό. «Γιατί τόσες θέσεις να μην αξιοποιούνται αφού υπάρχει ανάγκη», σκέφτηκε. Και έστησε την πλατφόρμα BlaBlaCar (από το μπλα μπλα που μοιράζονται -συν τοις άλλοις- οι συνεπιβάτες).
Σήμερα έχει ξαπλωθεί σε 22 χώρες με 600 εργαζόμενους και εκατομμύρια ανθρώπους που μοιράζονται τα ταξίδια τους. Κάποιος που θέλει, για παράδειγμα, να μετακινηθεί από το Παρίσι στην Αμβέρσα, ψάχνει και βρίσκει μέσω της πλατφόρμας αν κάποιο μέλος της θα κάνει την ίδια διαδρομή και μοιράζονται το αυτοκίνητο και το κόστος. Πράγμα που μπορεί να χαρακτηριστεί και οικολογικό.
Επανάσταση στη διακίνηση με την Uber
Τη μεγαλύτερη όμως επανάσταση στη διακίνηση αυτής της μορφής, για πιο μικρές συνήθως αποστάσεις, έχει κάνει η Uber. Η Uber ξεκίνησε από την Αμερική το 2009 και δραστηριοποιείται σε περισσότερες από 200 πόλεις (εκ των οποίων οι 23 ευρωπαϊκές) 45 χωρών. Το μοντέλο της Uber επιτρέπει σε ιδιώτες κατόχους οχημάτων μέσα από την υπηρεσία UberX να μετατρέπονται σε οδηγούς προς ενοικίαση, μοιραζόμενοι το αυτοκίνητό τους με τους χρήστες της εφαρμογής και κερδίζοντας χρήματα από τις διαδρομές. Όλα αυτά χωρίς η εταιρεία ή οι συνεργαζόμενοι οδηγοί να υπόκεινται στις ρυθμίσεις, στις υποχρεώσεις και στο κόστος που υπόκεινται οι ιδιοκτήτες/οδηγοί ταξί ή ιδιοκτήτες/οδηγοί επαγγελματικών οχημάτων εξ ου και έχει αποκτήσει φανατικούς, τόσο οπαδούς όσο και εχθρούς.
Προκειμένου να ξεπεράσει αυτά τα προβλήματα, σταδιακά δημιούργησε νέες υπηρεσίες, σε συνεργασία με επαγγελματίες οδηγούς, όπως το UberTaxi. Επίσης, προκειμένου να ξεπεράσει διάφορα νομικά προβλήματα που ενέκυπταν καθώς εξαπλωνόταν στις ευρωπαϊκές χώρες, δημιούργησε μια νέα υπηρεσία, το UberPOP. Πρόκειται για μία υπηρεσία η οποία μετατρέπει ιδιώτες κατόχους οχημάτων σε επαγγελματίες οδηγούς, ως πλατφόρμα για την απευθείας επικοινωνία και διαμοιρασμό διαδρομών μεταξύ των χρηστών. Δηλαδή, το μόνο που κάνει η Uber είναι να παρέχει την πλατφόρμα. Τα υπόλοιπα τα κανονίζουν ο... οδηγός και ο πελάτης μεταξύ τους.
Φυσικά, η επέλαση της Uber σε Αμερική και Ευρώπη δεν ήταν εύκολη, καθώς σε όποια πόλη πηγαίνει προκαλεί θύελλα διαμαρτυριών από τους οδηγούς ταξί που ζητούν όπως βγει εκτός νόμου, κατηγορώντας την για παράνομη λειτουργία υπηρεσιών ταξί, αθέμιτο ανταγωνισμό και ζητήματα ασφαλείας από τους μη αδειοδοτημένους οδηγούς.
Τις αντιδράσεις ενίσχυσε και η δολοφονία Βρετανίδας διπλωμάτη στο Λίβανο, τον περασμένο μήνα, από οδηγό της Uber ο οποίος την παρέλαβε για να τη μεταφέρει. Ωστόσο κι αυτό καταχωρείται ως ένα ατυχές μεμονωμένο γεγονός, που μπορούσε να συμβεί κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.
Αν και η Uber κατέχει τη μερίδα του λέοντος, διαρκώς ξεφυτρώνουν διάφορες παρόμοιες υπηρεσίες, όπως η Welcome Pickups, με ντόπιους οδηγούς οι οποίοι παραλαμβάνουν ξένους από το αεροδρόμιο και τους οδηγούν με το αυτοκίνητό τους στο ξενοδοχείο που έχουν κράτηση, προσφέροντάς τους μία γρήγορη περιήγηση, με κόστος μόνο τη σταθερή χρέωση για τις μεταφορές από το αεροδρόμιο στο κέντρο της πόλης.
Μια άλλη υπηρεσία είναι το Car to Go με διαθέσιμα οχήματα που οδηγεί ο ίδιος ο επιβάτης, πληρώνοντας για τον χρόνο που τα χρησιμοποιεί. Οι χρήστες μέσα από μία εφαρμογή μπορούν να αναζητήσουν στον χάρτη το πλησιέστερο διαθέσιμο όχημα και να το χρησιμοποιήσουν για όσο χρόνο θελήσουν, πληρώνοντας ανά λεπτό χρήσης. Στη συνέχεια, αφού ολοκληρώσουν τη μετακίνησή τους, οι οδηγοί μπορούν να αφήσουν το αυτοκίνητο σε οποιοδήποτε νόμιμο σημείο παρκαρίσματος ή σε κάποιο συνεργαζόμενο χώρο.
Υπάρχουν πλατφόρμες όπου ιδιώτες ενοικιάζουν ακόμα και τον χώρο στάθμευσης του σπιτιού τους. Και στις μεγαλουπόλεις ένα τέτοιο «προϊόν» είναι περιζήτητο, ενώ σε κάποιους αποφέρει έξτρα -και αφορολόγητο- εισόδημα.
Νέος τρόπος ζωής και εργασίας
Ένας νέος λοιπόν τρόπος ζωής, εργασίας και συνδιαλλαγής γεννιέται. Με τη νέα γενιά πλήρως εξοικειωμένοι και τους παλαιότερους να παρακολουθούμε αλλά να δυσκολευόμαστε να συμμετάσχουμε. Στο πλαίσιο αυτού του νέου τρόπου μπορεί κάποιος να κάνει διακοπές δουλεύοντας σε κάποια φάρμα. WWOOF (World Wide Opportunities on Organic Farms) ονομάζεται η πλατφόρμα με χιλιάδες φάρμες οργανικών καλλιεργειών και κτηνοτροφίας έτοιμες να φιλοξενήσουν νέους που θέλουν να ανταλλάξουν λίγων βδομάδων δουλειά με εμπειρίες στη γεωργική ζωή. Μαζεύοντας τσάι στην Ταϊλάνδη, σταφύλια στη Γαλλία, κάνοντας μέλι στην Ιταλία, αρμέγοντας αγελάδες στην Αυστρία ή ποιος ξέρει τι σε όποια χώρα θέλει να πάει κάποιος για να γίνει για λίγο ερασιτέχνης γεωργός. Ο θεσμός δεν είναι καινούργιος. Ξεκίνησε το 1971 από την Αγγλία από μια γυναίκα που δούλευε ως γραμματέας και ήθελε να κάνει διαλείμματα στην ύπαιθρο.
Υπάρχει ακόμα το house keeping (όπως λέμε baby keeping). Θα απουσιάσεις και θες κάποιον να προσέχει το σπίτι, κάνοντας ίσως κάποιες δουλειές συντήρησης και φροντίζοντας τα κατοικίδια. Το θέτεις στη διάθεση του www.trustedhousesitters.com ή του www.mindmyhouse.com κι όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να εξασφαλίσει δωρεάν διαμονή ανταλλάσοντάς την με κάποιες υπηρεσίες. Στον Καναδά, υπάρχουν θέματα ασφάλειας αν μένει κάποιο σπίτι χωρίς κατοίκους για πέραν των τεσσάρων ημερών. Οπόταν το house keeping είναι μια αναγκαιότητα που παρέχει σε άλλους ευκαιρίες.
Υπέρ και κατά
Πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάπτυξη των υπηρεσιών αυτών -του Sharing Economy- παίζει φυσικά η εξέλιξη της τεχνολογίας. Στις παραδοσιακές αγορές, οι καταναλωτές αγοράζουν προϊόντα και έχουν την κυριότητά τους. Χάρη, όμως, στο Sharing Economy ή αλλιώς Οικονομία Διαμοιρασμού, οι καταναλωτές μπορούν να μοιράζονται ιδέες, προϊόντα και υπηρεσίες (όπως το διαμέρισμα, το αυτοκίνητο, το ποδήλατό τους κ.ά.) χωρίς ενδιάμεσους, μέσω διαδικτύου, μειώνοντας έτσι το κόστος και αποκτώντας νέες εμπειρίες.
«Μέχρι στιγμής, αν δεν μπορούσες ν’ αγοράσεις κάτι, απλώς δεν το χρησιμοποιούσες», γράφει η «Washington Post» βασισμένη σε μελέτη του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
Η συγκεκριμένη μελέτη, ωστόσο, δεν βρίσκει μόνο θετικά. Λόγω του ότι κάποιες από αυτές τις συναλλαγές βασίζονται στην ανταλλαγή, ενώ άλλες στη χρηματική συνδιαλλαγή υπάρχει μια σύγχυση στην αγορά και οι εργασιακές σχέσεις δεν είναι ξεκάθαρες. Ορισμένοι μάλιστα οικονομολόγοι εκτιμούν ότι οι υπηρεσίες αυτές σηματοδοτούν το τέλος της μισθωτής εργασίας.
Το παράδειγμα της UBER είναι χαρακτηριστικό: Κάτοχος αυτοκινήτου αφού τύχει κάποιου ελέγχου καταχωρείται στο «μητρώο» της εταιρείας. Όποτε αυτός το επιθυμεί, μέσω της διαδικτυακής εφαρμογής της UBER μετατρέπει το ιδιωτικό του αυτοκίνητο σε «ταξί» έναντι αμοιβής, ενώ οι χρήστες ανά πάσα στιγμή μπορούν να δουν ποιοι συνεργάτες της εταιρείας είναι κοντά τους και μπορούν να τους μεταφέρουν στον προορισμό τους.
Η UBER δεν είναι εργοδότης αυτού που προσφέρει το αυτοκίνητό του. Απλά διαχειρίζεται την παροχή και ζήτηση μεταφορικών υπηρεσιών και καθορίζει το κόμιστρο, το οποίο χρεώνεται απευθείας στην πιστωτική κάρτα του επιβάτη. Ο οδηγός δεν λαμβάνει μισθό, αλλά και δεν είναι υποχρεωμένος να εργαστεί για συγκεκριμένο ωράριο, αλλά μόνο για όσο ο ίδιος επιθυμεί.
Οι υποστηρικτές των νέων αυτών τάσεων σημειώνουν ότι έτσι γίνεται καλύτερη αξιοποίηση πόρων και ανθρώπινου δυναμικού, ενώ ο εργαζόμενος απελευθερώνεται από τη ρουτίνα του υποχρεωτικού ωραρίου έχοντας τη δυνατότητα να εργάζεται όσο θέλει.
Ταυτόχρονα, οι επιχειρήσεις δεν επιβαρύνονται με μόνιμο προσωπικό. Καταργείται ακόμα η ανάγκη για εγκαταστάσεις (γραφεία, αποθήκες, υποδομές κ.λπ.).
Αντίθετα, οι σκεπτικιστές επισημαίνουν ότι οι υπηρεσίες αυτές απορρυθμίζουν ό,τι έχει απομείνει από τις κατακτήσεις των εργαζομένων. Παράλληλα, κοινωνιολόγοι επισημαίνουν ότι με αυτή τη μορφή απασχόλησης ο εργαζόμενος αποσυνδέεται από την εργασία του και χάνεται η έννοια της «καριέρας», ενώ επειδή στηρίζονται απόλυτα στην τεχνολογία, όσοι δεν την κατέχουν κινδυνεύουν να μείνουν εκτός.
Πηγή
