παραμένουν στάσιμες, τελικώς επιλέγουν να εκπροσωπηθούν από πολιτικές δυνάμεις που δεν τους προσφέρουν όσα θέλουν και κάνουν τη ζωή τους χειρότερη. Αυτές οι δυνάμεις εντοπίζονται σε διαφορετικά κόμματα και κινήματα. Εντούτοις, οι λόγοι της δημοφιλίας τους έχουν να κάνουν συνήθως με τη διαδεδομένη αντίληψη περί ανικανότητας ή αδυναμίας της εκλεγμένης κυβέρνησης να ασχοληθεί με τα προβλήματά των πολιτών. Βέβαια, όσοι έχουν μια τέτοια αντίληψη δεν σημαίνει ότι έχουν εξετάσει επισταμένως την εναλλακτική πρόταση των αντισυστημικών κομμάτων. Σημαίνει ότι έχουν αντιληφθεί πως σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο τα οφέλη διοχετεύονται σε όσους έχουν καλές διασυνδέσεις και υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Αντιθέτως, η εργατική και η μεσαία τάξη είναι κατακερματισμένες, χάνοντας τη διαπραγματευτική τους δύναμη, ενώ ορισμένες φορές δέχονται και απαξιωτικά σχόλια για τις «εσφαλμένες» απόψεις τους.
Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι εκείνο της Ιταλίας. Το λαϊκιστικό Κίνημα 5 Αστέρων, αν και δεν εξασφάλισε την πλειοψηφία, αναδείχθηκε στο μεγαλύτερο κόμμα της χώρας. Ανάλογες τάσεις είχαν προηγουμένως παρατηρηθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες και στη Βρετανία. Το 2016 η Χίλαρι Κλίντον έκανε μια άστοχη κίνηση, χρησιμοποιώντας τη λέξη «αξιοθρήνητοι» σε ομιλία της πριν από τις προεδρικές εκλογές, τις οποίες έχασε. Με αυτήν χαρακτήρισε τους μισούς από τους οπαδούς του Ντόναλντ Τραμπ. Η λέξη, έκτοτε, θεωρείται συμβολική της απαξίωσης των προοδευτικών της ανώτερης τάξης έναντι των συντηρητικών της κατώτερης τάξης.
Η φορολογική μεταρρύθμιση Τραμπ ωφελεί ως επί το πλείστον τους πάμπλουτους Αμερικανούς, ενώ ελάχιστα βοηθάει το υπόλοιπο 95% του πληθυσμού. Οι θιασώτες της εξόδου της Βρετανίας από την Ε.Ε. ορθώς ισχυρίζονται ότι η έννοια της εθνικής κυριαρχίας αφορά και τις εθνικές κυβερνήσεις – η αντίληψη αυτή δεν σχετίζεται με ρατσιστικές αντιλήψεις, αλλά με την επιθυμία τους να εφαρμόσουν τη δημοκρατία. Ωστόσο, με την πρόοδο των διαπραγματεύσεων με τις Βρυξέλλες, γίνεται ολοένα και πιο ξεκάθαρο ότι το οικονομικό τίμημα του Brexit θα είναι υψηλό και οι χαμένοι θα είναι πολλοί από όσους ψήφισαν υπέρ αυτού. Στην Ιταλία τα λαϊκιστικά κόμματα (Κίνημα 5 Αστέρων και Λέγκα του Βορρά) έλαβαν το 50% και πλέον των ψήφων.
Οι ψηφοφόροι τους, ειδικά οι νεότεροι, θεωρούν ότι η Aριστερά ενθέρμως υποστηρίζει την Ε.Ε., η οποία συνιστά μια θεσμική ελίτ αδιάφορη για το πώς η Ιταλία θα διαχειριστεί τις ροές των μεταναστών. Ειδικά στον φτωχό ιταλικό Νότο, οι ψηφοφόροι προτιμούν τους λαϊκιστές, απλά και μόνο επειδή δεν ταυτίζονται με τους αριστερούς της καθεστηκυίας τάξης, η οποία δεν ενδιαφέρεται για τα προβλήματά τους.
John Lloyd / REUTERS
Πηγή
