Νταϊάν Άρμπους, η φωτογράφος που έφερε τα «φρικιά» σε πρώτο πλάνο
Στις 14 Απριλίου γεννιέται η Νταϊάν Άρμπους, μια από τις διασημότερες γυναίκες φωτογράφους ... του 20ου αιώνα. Η Άρμπους κατάφερε με το φακό της αποκάλυψε το μεγαλείο που ενυπάρχει στο φαινομενικά παράξενο, έως και γκροτέσκο. Στη Άρμπους «χρεώνεται» ότι εισήγαγε τα, ούτως ειπείν, «φρικιά», τους απόκληρους, τους απόβλητους, τους αθέατους, στη λαϊκή κουλτούρα μέσω μίας από τις εκφάνσεις της με τη μαζικότερη απήχηση: τη φωτογραφία.
Ξεκίνησε ως συμβατική φωτογράφος για περιοδικά μόδας, προτού στραφεί στο πραγματικό δικό της κόσμο: σε αυτούς που την ερέθιζαν καλλιτεχνικά, τους ανθρώπους που έχουν τεθεί στο περιθώριο της ζωής. Έπλασε φωτογραφικά πορτρέτα ανθρώπων των οποίων η καθημερινότητα είναι άσχημη, δύσκολη σουρεαλιστική. Νάνοι, γίγαντες, τραβεστί, επαγγελματίες του τσίρκου, άνθρωποι με διανοητικές και σωματικές δυσκολίες, ξεχασμένοι ηλικιωμένοι, παιδιά σε παρανοϊκές στιγμές αιχμαλωτίστηκαν στο φακό της. Ήταν η πρώτη γυναίκα με έκθεση στην Μπιενάλε της Βενετίας. Έχει συγγράψει το Aperture Monograph, βιβλίο για την τέχνη της φωτογραφίας, το οποίο έχει κάνει ρεκόρ πωλήσεων στο είδος του.
«Τα φρικιά γεννιούνται με το τραύμα τους. Έχουν ήδη περάσει τη δοκιμασία της ζωής. Είναι αριστοκράτες», έλεγε η Άρμπους. Ενοχλητική, ανήσυχη, θορυβώδης, η δουλειά της 'Αρμπους αντλεί έμπνευση από τις περιπλανήσεις της στην πόλη της Νέας Υορκης και οι περίεργες και περιθωριακές φιγούρες που συναντάει ανάγονται σε μούσες της. Τρέλα και διάνοια μαζί, στις μαύρο-άσπρες εικόνες της 'Αρμπους το τερατώδες και το όμορφο γίνονται ένα, το οικείο συγχέεται με το εξωτικό μέσα από μια διερεύνηση της σχέσης ανάμεσα στην εμφάνιση και την ταυτότητα, την πίστη και την ψευδαίσθηση. Τόσο η τολμηρή θεματολογία της όσο και η φωτογραφική της προσέγγιση γέννησαν ένα έργο που η καθαρότητα του ρεαλισμού του μας φέρνει συχνά αντιμέτωπους με τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα αλλά τους ίδιους μας τους εαυτούς.
Η Άρμπους γεννήθηκε το 1923 στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης, ερωτεύτηκε στα δεκατέσσερα, παντρεύτηκε στα δεκαοκτώ τον εφηβικό της έρωτα, τον Άλαν Άρμπους, φωτογράφο του Αμερικανικού Στρατού. Διδάχθηκε την τέχνη της κάμερας στο σκοτεινό δωμάτιο τους σπιτιού τους, αλλά και στο πλευρό της φωτογράφου Λισέτ Μόνετ, με την οποία μοιράστηκε το πάθος της για τους ανθρώπους, την απέχθεια της για καθετί συνηθισμένο. Το 1959 αδέσμευτη πια – ζήτησε διαζύγιο όταν διαπίστωσε ότι ο σύζυγος της παρεμπόδιζε την καριέρα της- υιοθέτησε την Rolleiflex σαν βασική της κάμερα – καταρρίπτοντας τον μύθο τού 35 mm, και ξεκίνησε για ένα μοναχικό ταξίδι, μέσα στην καρδιά της γενέτειρας της, αναζητώντας τα θέματα της με την στυγνότητα εκτελεστή, έπιανε κουβέντα με τα θύματα της στα πάρκα, στα τσίρκα, ζούσε μαζί τους σε φρενοκομεία, σε καταυλισμούς, έπινε μαζί τους σε αριστοκρατικά σαλόνια, πουλούσε την ψυχή της για ένα κλικ. Από το 1960 και μετά οι ακριβοθώρητες εικόνες της έκαναν την εμφάνιση τους σε όλα τα φημισμένα έντυπα της εποχής. Η αναγνώριση της ήλθε με την πρώτη της μεγάλη έκθεση η οποία φιλοξενήθηκε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης το 1964, μετά το θάνατό της. Σαν τραγική ηρωίδα έβαλε τέλος στην ζωή της έναν χρόνο νωρίτερα, στα 48 της χρόνια, καταπίνοντας βαρβιτουρικά και κόβοντας τις φλέβες της.
Δείτε ένα βίντεο της ζωής της φωτογράφου των γοητευτικών φρικιών:
