Μαξιλάρια διαφόρων ειδών...
Ας ορίσουμε την έννοια "μαξιλάρι" ως τη διαθεσιμότητα ρευστού για κάλυψη αναγκών οι οποίες ενδέχεται να μην ικανοποιηθούν με προσφυγή στις αγορές. Η κάλυψη μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους –με τη δημιουργία αποθεματικού μέσω δανεισμού από διάφορες πηγές, με την τήρηση αποθεματικού ή/και την παροχή εγγυήσεων από τρίτο. Στη μνημονιακή ζωή μας έχουμε ήδη εμπειρία.
* Στο δεύτερο μνημόνιο είχε προβλεφθεί μαξιλάρι €10,9 δισ. για τις τράπεζες – η Ελλάδα δανείσθηκε από την τότε τρόικα, η διαχείριση ανατέθηκε στο ΤΧΣ.
* Μετά την τρίτη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, ο ESM διατηρεί ήδη εκταμιευμένα κεφάλαια €4,6 δισ. (€6,6 δισ. πια, με την επιστροφή €2 δισ. των μετατρέψιμων ομόλογων της ΕΤΕ). Ακόμη €15 δισ. αναμένουν τα υπό εξέλιξη stress test.
* Τον Ιούλιο 2011 με το πρώτο PSI (που δεν πραγματοποιήθηκε), η χώρα ανελάμβανε πρόσθετο χρέος €30 δισ. για εγγυήσεις των ομολόγων. Για το ίδιο ποσόν τον Μάρτιο 2012 κατά το PSI, με διαφορετικό σχήμα εγγύησης, προέκυψε σημαντική μείωση του χρέους.
* Με πρωταθλήτρια τη σημερινή, οι κυβερνήσεις έχουν χρησιμοποιήσει ως μαξιλάρι τα διαθέσιμα των οργανισμών του δημοσίου με βραχυπρόθεσμο δανεισμό ως repos. Τον Ιανουάριο 2014 ο βραχυπρόθεσμος δανεισμός ήταν μηδενικός, η κυβέρνηση Σαμαρά για να καλύψει την μη εκταμίευση δόσεων "παρέδωσε" €8,6 δισ. και τον Φεβρουάριο 2018 η κυβέρνηση Τσίπρα έχει φθάσει τα €21 δισ.
Διαφορετικό το κόστος κάθε επιλογής μαξιλαριού, διαφορετικές οι επιπτώσεις. Η εμπειρία τόσο της ελληνικής διοίκησης όσο και των δανειστών καλύπτει πολλές εκδοχές.
Μαξιλάρι καθαρής εξόδου
Η "καθαρή έξοδος" βασίζεται στη δημιουργία μαξιλαριού €19-€20 δισ. Η φιλολογία γύρω απ’ αυτό θέλει "ζεστό χρήμα που θα βλέπουν οι επενδυτές, θα αποτιμούν διαφορετικά το ρίσκο και θα τρέχουν να δανείζουν την Ελλάδα". Η αφήγηση κατέρρευσε το βράδυ της ολοκλήρωσης της έκδοσης του επταετούς ομολόγου, 8/2. Οι διεθνείς εξελίξεις έκτοτε, κατέληξαν στην ενίσχυση των ομολόγων όλης της Ευρωζώνης – ως ασφαλέστερα λιμάνια των ασταθών μετοχών – πλην της Ελλάδας. Το κέρδος του δίμηνου ράλλυ Δεκεμβρίου-Ιανουαρίου ξεφούσκωσε – μαζί και η φαντασίωση της σοβαρής συμμετοχής στο μαξιλάρι κεφαλαίων από τις αγορές. Την 21/3 σε ενημέρωση διαπιστευμένων ανταποκριτών, ο εκπρόσωπος της Κομισιόν στην Τρόικα έδωσε τις λεπτομέρειες "πώς θα χτιστεί το μαξιλάρι":
1. Καμία περαιτέρω συμμετοχή των αγορών.
2. Το σύνολο αναμένεται €16.4 δις ευρώ.
3. Ο δανεισμός από φορείς του δημοσίου θα συνεισφέρει €5 δισ., οι αποκρατικοποιήσεις €1,2 δισ. και οι επιστροφές κερδών ομολόγων ΕΚΤ €0,3 δισ.
Κυρίως όμως, οι θεσμοί δεν αντιμετωπίζουν το cash buffer ως "εγγυητή προς τις αγορές", αλλά ως διαθέσιμα για να "βγει" το 2019. Ενώ ο σχεδιασμός του Μαρτίου ενσωμάτωνε το υπερπλεόνασμα του πρώτου διμήνου, αστοχεί ήδη στον τομέα των δαπανών (+€0,3 δισ. τόκοι) και των αποκρατικοποιήσεων (το πρόσθετο €1 δισ. που "έβλεπε" και το Eurogroup 22/1 δεν φαίνεται να προκύψει). Εάν ο προϋπολογισμός εκτελεσθεί κατά τα προβλεπόμενα, το μαξιλάρι θα καταλήξει περίπου €15 δισ.
Πόση ασφάλεια παρέχει το μαξιλάρι;
Μαξιλάρι που παρέχει ασφάλεια σε ενδεχόμενη αποτυχία άντλησης πόρων, όσο χρησιμοποιείται τόσο χάνει την αξία του ως "ασφαλιστήριο". Επιδεικνύεται αδυναμία και μειώνεται το μέγεθος – αμφότερα αποτρεπτικά. Στον πίνακα παρουσιάζονται οι ανάγκες αναχρηματοδότησης του χρέους από τον Αύγουστο 2018 μέχρι το τέλος του 2020. Με αιχμή το πρώτο εξάμηνο 2019, το προβλεπόμενο μαξιλάρι μόλις που επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών. Δηλαδή, εάν η Ελλάδα δεν έχει επιτύχει πλήρη πρόσβαση στις αγορές μέχρι τις αρχές 2019, το μισό μαξιλάρι θα εξαντληθεί αμέσως και όποια κυβέρνηση έχουμε τότε θα προσπαθεί απλώς να αγοράζει χρόνο. Στην εξίσωση μπαίνει και ο πολιτικός κίνδυνος των εκλογών, της προεδρικής εκλογής, της απλής αναλογικής. Οι κυβερνητικοί χειρισμοί στέλνουν τη χώρα σε ασφυξία, ακριβώς την περίοδο που χρειάζεται άνεση.
Ο πίνακας εξηγεί και τις διεργασίες για τις οποίες μαθαίνουμε. Από τις υποχρεώσεις, μπορεί να μετακυλίσουν μόνον οι ωριμάνσεις των δανείων ΔΝΤ (IMF – κρίσιμες για το 2019) και των διακρατικών του πρώτου μνημονίου (GLF – τέλος 2020). Τα ρεπορτάζ θέλουν τα υπόλοιπα του μνημονίου Τσίπρα να εξαγοράζουν αυτά ακριβώς τα δάνεια. Όχι γιατί είναι ακριβά (τα repos είναι ακριβότερα – στραγγαλίζουν και την οικονομία), αλλά γιατί το μαξιλάρι δεν έχει πολλά πούπουλα.
Τα παραπάνω δείχνουν σε μεταμνημονιακή κόλαση. Εάν δεν έχουν αντληθεί από τις αγορές πρόσθετα €5-€7 δισ. εντός του 2018, οι εταίροι θα αναγκασθούν να παρέμβουν ξανά μέχρι το καλοκαίρι 2019. Οι υποψιασμένοι μπορεί να βλέπουν σχεδιασμένη "δεξιά παρένθεση" με απόδραση Τσίπρα περί τις Ευρωεκλογές. Λίγοι θα εκπλαγούν εάν αποδειχθεί πως είναι έτσι.
Υπάρχει διέξοδος;
Η διέξοδος έχει δύο συστατικά: το τεχνικό και το πολιτικό. Στο τεχνικό, απαιτείται ο ανασχεδιασμός του μαξιλαριού σε μηχανισμό παροχής εγγυήσεων σε εκδόσεις ομολόγων, για διασφάλιση πρόσβασης στις αγορές. Οι προς ώρας προβλεπόμενοι πόροι μπορεί να συνδεθούν και με πρόσθετες εγγυήσεις από το Υπερταμείο. Το ζήτημα επείγει και με απειλητικό το 2019, η διαχείρισή του μπορεί να ανατεθεί στον ESM. Μια τέτοια εξέλιξη παρέχει τα προσχήματα στην ΕΚΤ για παράταση του waiver των ελληνικών ενεχύρων, αλλά και τη συμμετοχή στην Ποσοτική Χαλάρωση, έστω και για μερικές εβδομάδες – διασφαλίζοντας την πρόσβαση στις επανατοποθετήσεις της ΕΚΤ.
Το πολιτικό απαιτεί την ύπαρξη ισχυρής και σταθερής κυβέρνησης τετραετίας από το φθινόπωρο 2018. Οι εκδοχές είναι δύο: (α) μεγάλος συνασπισμός ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ (όποια άλλη συμμετοχή είναι αδιάφορη), (β) συντριπτική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές. Η πρώτη εκδοχή είναι η φαντασίωση γραφειοκρατών των Βρυξελλών και ιδιοτελής επιλογή δυνάμεων του καθ’ ημάς κέντρου με τους διμέτωπους αγώνες. Η δεύτερη εκδοχή υπάρχει μόνον εάν, τόσο η αξιωματική αντιπολίτευση όσο και άλλες πολιτικές δυνάμεις, συνειδητοποιήσουν τους κινδύνους της προδιαγραφόμενης μεταμνημονιακής εποχής. Προϋπόθεση βέβαια είναι η σύντομη διενέργεια εκλογών – προνομία του πρωθυπουργού, ενδεικτική προθέσεων η απόφαση. Η αβεβαιότητα οδηγεί σχεδόν με σιγουριά στην έναρξη νέου κύκλου κρίσης από τα μέσα 2019. Το μαξιλάρι της καθαρής εξόδου δεν είναι παρά το ντενεκάκι που κλωτσούν όλοι μαζί για την εξαγορά μερικών μηνών, στα πόδια όμως ανεύθυνων πολιτικών μπορεί να γίνει απασφαλισμένη χειροβομβίδα.
Πηγή
