ΟΟΣΑ (OECD Economic Surveys: Greece 2018) για το πώς πάει η οικονομία στη χώρα μας και επισημαίνει ότι η μεταρρυθμιστική κόπωση μπορεί να προκαλέσει βραδύτερη υλοποίηση ή και διακοπή των ήδη πραγματοποιούμενων μεταρρυθμίσεων, ενώ τονίζει ότι μια σοβαρή χρηματοοικονομική κρίση μπορεί να οδηγήσει σε ανάγκη ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, την οποία δεν θα υπάρξει βούληση να καλύψει ο ιδιωτικός τομέας.
Κάπως έτσι μας προτείνει να πάρουμε αυστηρότερα μέτρα κάνοντας λόγο για αύξηση του ΦΠΑ στο 24%, επιβολή φόρου στα καύσιμα (αφού παρατηρεί πως στην Ελλάδα ο φόρος στο ντίζελ είναι μικρότερος από μισός από τον φόρο στη βενζίνη) και κόψιμο του αφορολόγητου για μισθωτούς, συνταξιούχους και αγρότες με ταυτόχρονη κατάργηση φοροαπαλλαγών.
Μάλιστα στην έκθεση αναφέρεται ότι το κατώτατο όριο αφορολόγητου εισοδήματος είναι υψηλό (περίπου ετήσιο εισόδημα 8.600 ευρώ) και υπερβαίνει τον μέσο μισθό του ιδιωτικού τομέα. Το 2016 η Ελλάδα κινήθηκε από έναν διπλό σε έναν ενιαίο φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων, φορολογώντας την εργασία, τις συντάξεις και το εισόδημα προσωπικών επιχειρήσεων από κοινού, αντί ξεχωριστά όπως το 2014.
Όπως έχει νομοθετηθεί, το κατώτατο αφορολόγητο όριο θα μειωθεί κατά 35% το 2020. Η κυβέρνηση έχει επίγνωση και αναλαμβάνει πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση. Τέλος, τονίζει ότι, εφόσον επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι, θα μειωθούν οι συντελεστές φορολογίας των εταιρειών, με ουδέτερο αποτέλεσμα ως προς τα έσοδα.
Σε ό,τι αφορά τον ΦΠΑ, διευκρινίζει ότι οι συντελεστές αυξήθηκαν ήδη, αλλά ο δείκτης είσπραξης από ΦΠΑ ήταν 42,3% σε σχέση με τον μέσο όρο στον ΟΟΣΑ, γι’ αυτό και έως το 2030 πρέπει να αυξηθεί στο 90%, δηλαδή να διπλασιαστεί.
Μεταρρυθμιστικός δεκάλογος
Επιπλέον, ο ΟΟΣΑ σημειώνει στην έκθεσή του:
1. Το πολύπλοκο φορολογικό σύστημα αποθαρρύνει τη συμμόρφωση, ενθαρρύνει την παραοικονομία και το κράτος χάνει έσοδα. Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 28η θέση μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ για τα ποσά και τον χρόνο που δαπανώνται για την ολοκλήρωση των πληρωμών φόρου και στην 27η για τις διαδικασίες υποβολής των φορολογικών δηλώσεων, επιστροφές ΦΠΑ, φορολογικούς ελέγχους και διοικητικές προσφυγές.
2. Η χαμηλή φορολογική συμμόρφωση και η κρίση οδήγησαν στη συσσώρευση μεγάλου φορολογικού χρέους. Το 2015, το συνολικό συσσωρευμένο φορολογικό χρέος ήταν πάνω από το 190% των καθαρών εισπράξεων εσόδων, μία από τις μεγαλύτερες μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ. Πάνω από 75% του φορολογικού χρέους ήταν παλαιότερο των 12 μηνών, το οποίο είναι πιο δύσκολο να εισπραχθεί.
3. Κατασχέσεις - πλειστηριασμοί: Στο τέλος του 2017 το 60% των φορολογουμένων που θα μπορούσαν να δεχθούν κατάσχεση έφτανε στο ένα εκατομμύριο οφειλέτες. «Αυτές οι προσπάθειες παράγουν αποτελέσματα και πρέπει να επιδιωχθούν», τονίζεται στην έκθεση.
4. Το νέο φορολογικό χρέος μειώθηκε σημαντικά σε 11,5 δισ. ευρώ το 2017 (από 14 δισ. ευρώ το 2016 και σχεδόν 16 δισ. ευρώ το 2015). Η αύξηση του συνολικού φορολογικού χρέους μειώθηκε στο 6% το 2017 και 9% το 2016 από το διπλάσιο σε σχέση με τα δύο προηγούμενα έτη.
5. Μείωση της φοροδιαφυγής με την επέκταση μεθόδων ανάλυσης κινδύνου για ελέγχους και την ενίσχυση των κινήτρων για εθελοντική φορολογική συμμόρφωση.
6. Η διάδοση του «πλαστικού» χρήματος και οι κληρώσεις αγορών με κάρτες είναι ευπρόσδεκτες μέθοδοι κατά της φοροδιαφυγής, αλλά πρέπει να στοχεύουν καλύτερα στους κλάδους που είναι πιο επιρρεπείς στη φορολογία, όπως κάποιες επαγγελματικές υπηρεσίες.
7. Μετά τον επαγγελματικό λογαριασμό και τα POS προτείνεται η εισαγωγή της ηλεκτρονικής τιμολόγησης. Όπως αναφέρεται, η Ιταλία εισήγαγε την ηλεκτρονική τιμολόγηση για τις πωλήσεις στη δημόσια διοίκηση το 2014 και θα την καταστήσει σταδιακά υποχρεωτική. Για το θέμα της ηλεκτρονικής τιμολόγησης, πάντως, αναλαμβάνει ήδη δράση η κυβέρνηση, όπως προκύπτει από ανακοίνωση του υπουργείου Οικονομικών σχετικά με επιτελική σύσκεψη όπου εξετάστηκε το ζήτημα.
8. Το σύστημα εθελούσιας αποκάλυψης που θεσπίστηκε το 2016 οδήγησε στη δήλωση «κρυφών» εσόδων ύψους 9,5 δισ. ευρώ.
9. Παράλληλα αναφέρει ότι η ανεργία, η φτώχεια και η ανισότητα παραμένουν υψηλές, οι μισθοί είναι χαμηλοί, οι επενδύσεις παραμένουν συμπιεσμένες και η παραγωγικότητα συνεχίζει να μειώνεται. Την ίδια ώρα ο κατώτατος μισθός καλύπτει πάνω από το 50% του ιδιωτικού τομέα, με αποτέλεσμα οι ακαθάριστες αποδοχές να είναι χαμηλότερες από το όριο φτώχειας για τετραμελή οικογένεια, δηλαδή κάτω από τα 656 ευρώ.
10. Ταυτόχρονα, προσθέτει, η δημόσια διοίκηση εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα αποδοτικότητας, και ενώ η συλλογή φόρων έχει βελτιωθεί, η αποφυγή είναι εκτεταμένη, κάτι που οδηγεί σε υψηλότερους συντελεστές και στενότερη φορολογική βάση.
Προς ανάκαμψη
Κατά τα άλλα, ο ΟΟΣΑ στην έκθεσή του βλέπει ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και ανάπτυξη 2% του ΑΕΠ το 2018, 2,3% του ΑΕΠ για το 2019, με αιχμή τις επενδύσεις σε εξαγωγές και την αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης. Την ίδια ώρα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τρία μέτωπα, τα οποία ενδεχομένως να ανατρέψουν τα δεδομένα.
● Πιο αναλυτικά, μετά τη μεγάλη αύξηση των επενδύσεων κατά 9,7% το 2017 προβλέπει περαιτέρω αύξηση κατά 7,9% το 2018 και κατά 8,1% το 2019.
● Η ιδιωτική κατανάλωση μετά την οριακή αύξηση 0,1% το 2017 αναμένεται να αυξηθεί κατά 0,4% το 2018 και κατά 1,5% το 2019.
● Οι εξαγωγές έπειτα από αύξηση 6,9% το 2017 αναμένεται για φέτος να αυξηθούν περαιτέρω κατά 5,9% το 2018 και κατά 4,4% το 2019.
Αναφορικά με τους στόχους για το πρωτογενές πλεόνασμα, ο ΟΟΣΑ δείχνει βέβαιος ότι η Ελλάδα θα φτάσει και θα ξεπεράσει τους στόχους του προγράμματος του ESM μέχρι και το 2019 που φτάνουν οι προβλέψεις της έκθεσης.
Συγκεκριμένα χαμηλώνει τον πήχη για το 2017 προβλέποντας πρωτογενές πλεόνασμα 3,7% του ΑΕΠ, το οποίο θα φτάσει στο 4% του ΑΕΠ για το 2018 και το 3,6% του ΑΕΠ για το 2019. Παράλληλα βλέπει σταθερά αποκλιμακούμενη ανεργία, η οποία από το 21,5% το 2017 αναμένει να μειωθεί στο 20,4% το 2018 και στο 19,4% το 2019.
Αντιμετώπιση «προκλήσεων»
Πολυσέλιδο είναι εκείνο το μέρος της έκθεσης που αναφέρεται στην αγορά εργασίας, με φόντο τις διαβουλεύσεις για την επαναφορά των συλλογικών - κλαδικών συμβάσεων και τη σταδιακή αύξηση του κατώτατου μισθού. Η γενική σύσταση του ΟΟΣΑ είναι ότι η ενεργοποίηση των συλλογικών συμβάσεων θα πρέπει να «πατάει» στις διεθνείς πρακτικές, ώστε να μη δημιουργηθούν αντικίνητρα στην απασχόληση.
Στην ανάλυσή του για το χρέος τονίζει ότι, παρά τη συνέπεια που έχει δείξει η Ελλάδα στην προώθηση μεταρρυθμίσεων και την επίτευξη υψηλών δημοσιονομικών στόχων, το χρέος, που έχει αγγίξει το 180% του ΑΕΠ, παραμένει από τα υψηλότερα στον κόσμο. Αν και η βασική στόχευση θα πρέπει να παραμείνει η διατήρηση της δημοσιονομικής σταθερότητας και των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, θα πρέπει οπωσδήποτε να υπάρξουν και μέτρα ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους, ώστε η αποπληρωμή του να καταστεί βιώσιμη, όπως αναφέρει και η έκθεση.
«Η αντιμετώπιση αυτών και άλλων προκλήσεων θα εξαρτηθεί κυρίως από τη συνέχιση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας και την ενίσχυση της ιδιοκτησίας των μεταρρυθμίσεων», σημειώνεται.
Οι μεταρρυθμίσεις, σημειώνει ο ΟΟΣΑ, έχουν αποκτήσει δυναμική και η δημοσιονομική προσαρμογή έχει ενισχύσει την αξιοπιστία, μειώνοντας την αβεβαιότητα.
«Οι εξαγωγές έχουν καθοδηγήσει την αύξηση του ΑΕΠ και οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας έχουν ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα. Η απασχόληση αυξάνεται, ενώ οι εξωτερικές και δημοσιονομικές ανισορροπίες αντιμετωπίζονται. Η μεγάλη δημοσιονομική προσαρμογή έχει μετατρέψει το πρωτογενές δημοσιονομικό έλλειμμα σε πλεόνασμα», αναφέρει η έκθεση. Για την ανεργία προβλέπει περαιτέρω μείωση από το 21,5% πέρυσι στο 20,4% φέτος και το 19,4% το 2019.
Όσον αφορά το πρωτογενές πλεόνασμα, προβλέπει ότι θα ανέλθει φέτος στο 4% του ΑΕΠ και το 2019 στο 3,6%, ενώ για το δημόσιο χρέος εκτιμά ότι θα μειωθεί στο 172,5% του ΑΕΠ φέτος και περαιτέρω στο 168,3% το 2019 από 175,8% το 2017 και 181,1% το 2016. Ο πληθωρισμός εκτιμάται ότι θα ανέλθει φέτος στο 0,7% και το 2019 στο 1,1%, ενώ το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών θα είναι σχεδόν ισοσκελισμένο (παρουσιάζοντας έλλειμμα 0,5% του ΑΕΠ φέτος και 0,6% το 2019).
Ο νέος επενδυτικός νόμος αρχίζει να έχει αποτελέσματα και οι χρηματοδοτικές συνθήκες, όπως και η εμπιστοσύνη, βελτιώνονται, οδηγώντας στην αύξηση των επενδύσεων, αναφέρει η έκθεση. Το αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων στις αγορές προϊόντων και εργασίας θα στηρίξει την ανταγωνιστικότητα και η αύξηση της απασχόλησης μαζί με τον χαμηλό πληθωρισμό θα ενισχύσουν την ιδιωτική κατανάλωση, προσθέτει.
Υπέρογκη η φορολογική επιβάρυνση
Παρά το γεγονός ότι η έκθεση OECD Economic Surveys: Greece 2018 μας προτείνει να σφίξουμε κι άλλο το ζωνάρι μας, η έκθεση του ΟΟΣΑ Taxing Wages 2018 επισημαίνει ότι το 2017 αυξήθηκε στην Ελλάδα η συνολική φορολογική επιβάρυνση της εργασίας από τον φόρο εισοδήματος και τις εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών (tax wedge)!
Ειδικότερα, η φορολογική επιβάρυνση για έναν άγαμο εργαζόμενο, χωρίς παιδιά, που εισπράττει τον μέσο μισθό, αυξήθηκε κατά 0,31 της ποσοστιαίας μονάδας και διαμορφώθηκε στο 40,8% του συνολικού κόστους εργασίας των εργοδοτών. Η μεταβολή αυτή προέκυψε από την αύξηση των εισφορών των εργαζομένων (0,15 της ποσοστιαίας μονάδας) και των εργοδοτών (0,13 της μονάδας) και την οριακή αύξηση του φόρου εισοδήματος (0,04 της μονάδας).
Στο σύνολο των χωρών του ΟΟΣΑ, η φορολογική επιβάρυνση για αυτήν την κατηγορία των εργαζομένων μειώθηκε πέρυσι κατά 0,13 της ποσοστιαίας μονάδας στο 35,9%.
Την υψηλότερη επιβάρυνση είχαν το Βέλγιο (53,7%), η Γερμανία (49,7%), η Ιταλία (47,7%), η Γαλλία (47,6%) και η Αυστρία (47,4%).
Αντίθετα, το χαμηλότερο «tax wedge» σημειώθηκε στη Χιλή (7%), τη Νέα Ζηλανδία (18,1%) και το Μεξικό (20,4%). Σε σχέση με το 2016, το tax wedge αυξήθηκε σε 18 από τις 35 χώρες του ΟΟΣΑ, ενώ μειώθηκε σε 16 χώρες και έμεινε σταθερό στην περίπτωση της Χιλής.
Για οικογένειες με δύο παιδιά, όπου μόνο ο ένας γονιός εργάζεται και παίρνει τον μέσο μισθό, η συνολική φορολογική επιβάρυνση στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 0,33 της ποσοστιαίας μονάδας και έφθασε το 39%.
Η μέση επιβάρυνση στις χώρες του ΟΟΣΑ για τη συγκεκριμένη κατηγορία εργαζομένων ανήλθε στο 26,1%. Τη μεγαλύτερη επιβάρυνση είχε η Γαλλία με 39,4%, ενώ πέντε ακόμη χώρες είχαν tax wedge από 38% έως 39%: η Ελλάδα (39%), η Ιταλία (38,6%), η Φινλανδία (38,4%), το Βέλγιο (38,3%) και η Σουηδία (38,2%). Η χαμηλότερη επιβάρυνση σημειώθηκε στη Νέα Ζηλανδία (6,4%), τη Χιλή (7%) και την Ελβετία (9,1%).
Η διαφορά στη φορολογική επιβάρυνση των οικογενειών με δύο παιδιά σε σχέση με αυτή των άγαμων είναι μικρότερη στην Ελλάδα σε σχέση με τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ. Η διαφορά αυτή είναι μικρότερη από τρεις ποσοστιαίες μονάδες στην Ελλάδα, το Ισραήλ, την Κορέα και την Τουρκία, ενώ η επιβάρυνση είναι η ίδια στη Χιλή και το Μεξικό.
