γίνει πολίτης του κόσμου με βαθιά γνώση της ρίζας του, αποτέλεσαν οι πατρίδες του, η Κύπρος και η Ελλάδα. Στις ταινίες του συνεργάστηκε με μεγάλους Έλληνες ηθοποιούς, αλλά και με γνωστούς και καταξιωμένους καλλιτέχνες της Αμερικής και της Ευρώπης. Αναγνωρισμένος και βραβευμένος διεθνώς, ο Μιχάλης Κακογιάννης έχει να επιδείξει ένα μοναδικό έργο στον Κινηματογράφο, το Θέατρο και την Όπερα. Από το 1950 έως το 2005 σκηνοθέτησε 15 ταινίες, 36 θεατρικά έργα και 7 όπερες στην Ελλάδα, τις Η.Π.Α. και την Ευρώπη.
«Εγωιστικά και αναδρομικά θα έλεγα στον ελληνικό λαό να αγαπάει της ταινίες μου, γιατί εγώ μέσα από τις ταινίες μου, αγάπησα την Ελλάδα, αγάπησα τον λαό μας, αγάπησα τον πολιτισμό μας.» - Μιχάλης Κακογιάννης (Michael Cacoyannis: 11 Ιουνίου του 1921 - 25 Ιουλίου του 2011)
Ο Μιχάλης Κακογιάννης, γιος της Αγγελικής και του Παναγιώτη Κακογιάννη, γεννήθηκε στη Λεμεσό της Κύπρου, στις 11 Ιουνίου του 1921, και σπούδασε Νομική, Δραματικές Τέχνες και σκηνοθεσία στο Λονδίνο. Σχεδόν ολόκληρο το διάστημα που βρισκόταν στο Λονδίνο, εργάστηκε στην ελληνική υπηρεσία του BBC, στην αρχή ως μεταφραστής και εκφωνητής και αργότερα, σε ηλικία μόλις 22 χρόνων, ανέλαβε τη διεύθυνση της «Κυπριακής Ώρας».
Το 1947, ξεκίνησε την καριέρα του στο Θέατρο της Αγγλίας ως ηθοποιός, γρήγορα όμως τον κέρδισε η σκηνοθεσία και το 1953 ήρθε στην Ελλάδα. Το 1954, με την κινηματογραφική ταινία «Κυριακάτικο Ξύπνημα», ο Μιχάλης Κακογιάννης έκανε την αρχή της διεθνούς σκηνοθετικής του καριέρας.
Πέρα από τη σκηνοθεσία στον κινηματογράφο, σε εγχώριες αλλά και διεθνείς συμπαραγωγές, ο Μιχάλης Κακογιάννης έχει επίσης σκηνοθετήσει πολλές θεατρικές παραστάσεις και παραστάσεις όπερας στην Ελλάδα, τις Η.Π.Α., τη Γαλλία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Έχει, επίσης, γράψει και έχουν εκδοθεί σενάρια και μεταφράσεις κινηματογραφικών και θεατρικών έργων, ενώ έχει γράψει και στίχους γνωστών ελληνικών τραγουδιών.
Το 2004, ο Μιχάλης Κακογιάννης συνέστησε το κοινωφελές ίδρυμα με την επωνυμία «Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης» με σκοπό τη μελέτη, υποστήριξη και διάδοση των τεχνών του θεάτρου και του κινηματογράφου, καθώς και την καταγραφή και διαφύλαξη των δημιουργημάτων των τεχνών αυτών, ενώ το φθινόπωρο του 2009 ξεκίνησε η λειτουργία του Πολιτιστικού Κέντρου του Ιδρύματος που βρίσκεται στην οδό Πειραιώς 206, στον Ταύρο.
Για την προσφορά και το έργο του, ο Μιχάλης Κακογιάννης έχει τιμηθεί με πολλές διακρίσεις στην Ελλάδα, την Κύπρο και το εξωτερικό. Έχει τιμηθεί με τον Ταξιάρχη του Χρυσού Φοίνικα (Ελλάδα), τον Ταξιάρχη των Γραμμάτων και Τεχνών (Γαλλία), τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος του Μακαρίου του Γ' (Κύπρος) και το Special Grand Prix of the Americas (Μόντρεαλ).
Έχει επίσης βραβευτεί από την Ακαδημία Αθηνών για την προσφορά του στο έθνος, από το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για το συνολικό έργο του, για έργο ζωής στα Ιεροσόλυμα, για έργο ζωής από το American Hellenic Institute στην Ουάσιγκτον και στο Κάιρο. Έχει ανακηρυχθεί Επίτιμος Δημότης στη Λεμεσό, στο Montpellier (Γαλλία) και στο Ντάλας (Τέξας, Η.Π.Α.) και έχει αναγορευθεί Διδάκτωρ Τεχνών στο Columbia College (Σικάγο, Η.Π.Α.), Επίτιμος Διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο Πανεπιστήμιο Κύπρου καθώς και στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Πολλές από τις ταινίες του Μιχάλη Κακογιάννη πραγματοποίησαν την παγκόσμια πρεμιέρα τους στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ των Καννών. Συγκεκριμένα, οι «Τρωάδες» προβλήθηκαν το 1971 εκτός διαγωνιστικού, ενώ στο Επίσημο Διαγωνιστικό Τμήμα, συμμετείχαν επτά ταινίες του καταξιωμένου σκηνοθέτη:
Κυριακάτικο Ξύπνημα - 1954
Στέλλα - 1955
Το Κορίτσι με τα Μαύρα - 1956
Το Τελευταίο Ψέμα - 1958
Χαμένο Κορμί - 1961
Ηλέκτρα - 1962
Ιφιγένεια - 1977
Το 1962, η σπουδαία ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη, «Ηλέκτρα» διαγωνίζεται στις Κάννες, και αποσπά το Μεγάλο Τεχνικό Βραβείο, καθώς και το Βραβείο Καλύτερης Κινηματογραφικής Μεταφοράς.
«Eγώ κρατάω τα μάτια μου ανοιχτά κι εμπνέομαι είτε από έργα κλασικά που είναι σύντροφοι της ζωής μου ή από γεγονότα ζωντανά της επικαιρότητας. Δεν υπάρχει μία ενιαία γραφή [στο έργο μου], διότι εγώ προσπαθώ να μη σερβίρω τα έντερά μου στον κόσμο. Υπάρχουν σκηνοθέτες που έχουν μια μυωπική αντίληψη του κόσμου κι αυτήν σερβίρουν κατ' επανάληψη.» - Μιχάλης Κακογιάννης
«Στέλλα»
Σκηνοθεσία - Σενάριο: Μιχάλης Κακογιάννης
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Κώστας Θεοδωρίδης
Μοντάζ: Γιώργος Τσαούλης
Ήχος: Γιώργος Νιαγάσας
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Γιάννης Τσαρούχης, Βλάσης Κάνιαρης
Κοστούμια: Ντένη Βαχλιώτη
Μακιγιάζ: Νίκος Βαρβέρης
Με τους: Μελίνα Μερκούρη, Γιώργος Φούντας, Αλέκος Αλεξανδράκης, Χριστίνα Καλογερικού, Σοφία Βέμπο, Βούλα Ζουμπουλάκη, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Τασσώ Καββαδία, Κώστας Κακκαβάς
Έτος Παραγωγής: 1955
Η Στέλλα (Μελίνα Μερκούρη) τραγουδάει στο κέντρο «Παράδεισος» και ζει μια απελευθερωμένη, θυελλώδη ζωή, γεμάτη έρωτες και δυναμισμό. Όταν γνωρίζει τον Μίλτο (Γιώργος Φούντας), έναν γνωστό ποδοσφαιριστή, θα εγκαταλείψει τον Αλέκο (Αλέκος Αλεξανδράκης), γιο ευκατάστατης οικογένειας. Στην πρόταση γάμου του Μίλτου θα απαντήσει θετικά, αλλά στη συνέχεια θα αλλάξει γνώμη. Την ημέρα του γάμου θα τον αφήσει να περιμένει μάταια στην εκκλησία και θα περάσει την ώρα της παρέα με έναν νεαρό (Κώστα Κακκαβά) που γνώρισε τυχαία στο δρόμο. Όταν το ξημέρωμα θα γυρίσει στο σπίτι της, θα βρει τον Μίλτο να την περιμένει, για να λογαριαστούν, κραδαίνοντας ένα μαχαίρι.
Μία θρυλική δημιουργία, που διακατέχεται από την συγκλονιστική ερμηνεία και παρουσία της Μελίνας Μερκούρη, σ' έναν ρόλο ο οποίος την καθιέρωσε ως θεατρίνα και εμβληματική προσωπικότητα. Η αριστοτεχνική σκηνοθεσία του Κακογιάννη δίνει διαστάσεις αρχαίας τραγωδίας και καθιστά την αξία του έργου του διαχρονική. Η ταινία βραβεύτηκε με την Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, ενώ πέρσι τον Νοέμβριο είχαμε την ευκαιρία να την ξαναθυμηθούμε στην μεγάλη οθόνη, με αφορμή του αφιερώματος για τα 100 χρόνια του ελληνικού κινηματογράφου, που πραγματοποίησε το 55ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
«Τρωάδες»
Σκηνοθεσία - Σενάριο: Μιχάλης Κακογιάννης (βασισμένο στο έργο του Ευριπίδη)
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Άλφιο Κοντίνι
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Κοστούμια: Νικόλας Γεωργιάδης
Ηθοποιοί: Κάθριν Χέρμπορν, Βανέσα Ρέηντγκρέηβ, Ζενεβιέβ Μπυζόλντ, Ειρήνη Παπά, Μπράιαν Μπλεστ, Πάτρικ Μαγκί
Έτος Παραγωγής: 1971
Διάρκεια: 109 λεπτά
Μετά την πτώση της Τροίας οι αιχμάλωτες γυναίκες περιμένουν να επιβιβαστούν στα πλοία που θα τις μεταφέρουν στην Ελλάδα. Ανάμεσά τους, η βασίλισσα Εκάβη που θρηνεί τον χαμό της οικογένειας και της πόλης της και η χήρα του Έκτορα, η Ανδρομάχη, η οποία πρόκειται να αντιμετωπίσει ακόμα μια τραγωδία, καθώς οι νικητές σκοτώνουν τον νεαρό σε ηλικία γιο της. Και ενώ ο Μενέλαος συναντά την άπιστη Ελένη, την αιτία αυτού του πολέμου, η μάντισσα Κασσάνδρα προμηνύει τα άσχημα γεγονότα που πρόκειται να βρουν τους νικητές στον δρόμο για την πατρίδα τους.
Η ταινία «Τρωάδες», γυρίστηκε σ' ένα κάστρο στην Ατιένθα της Ισπανίας. Ο Μιχάλης Κακογιάννης επέλεξε το εξωτερικό για τα γυρίσματα της ταινίας του, γιατί δεν ήθελε να εργαστεί στην Ελλάδα λόγω της Χούντας. Η Κάθριν Χέρμπορν (Εκάβη) παραιτήθηκε από την παράσταση που έπαιζε Μπρόντγουεϊ, για να πρωταγωνιστήσει στην ταινία και να κρατήσει τον λόγο της στον Μιχάλη Κακογιάννη.
«Όταν τα Ψάρια Βγήκαν στην Στεριά»
Σκηνοθεσία - Σενάριο: Μιχάλης Κακογιάννης
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Ουώλτερ Λάσσαλυ
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Σκηνογραφία: Σπύρος Βασιλείου
Ηθοποιοί: Τομ Κόρτνευ, Σαμ Γουαναμάικερ, Κάντις Μπέργκεν, Κόλιν Μπλαίηκελυ, Ίαν Όγκιλβυ, Πατρίσια Μπερκ, Δημήτρης Νικολαΐδης
Έτος Παραγωγής: 1967
Διάρκεια: 104 λεπτά
Η δράση λαμβάνει χώρα στο μέλλον σ’ ένα φανταστικό, απομονωμένο Ελληνικό νησί, την Κάρο. Ένα Αμερικανικό αεροπλάνο συντρίβεται στις ακτές της Κάρου ενώ οι δύο πιλότοι μόλις και μετά βίας καταφέρνουν ν' αδειάσουν το επικίνδυνο πυρηνικό φορτίο στο νησί και να σωθούν. Παριστάνοντας τους ταξιδιωτικούς πράκτορες, άνδρες του Αμερικανικού στρατού καταφθάνουν στο νησί για ν' ανακτήσουν το φορτίο και να αποτρέψουν την καταστροφή. Η άφιξή τους προκαλεί το παγκόσμιο ενδιαφέρον και η ξεχασμένη Κάρος πλημμυρίζει από τουρίστες. Κι ενώ όλοι περνούν ξένοιαστα τον καιρό τους, ένας βοσκός που βρήκε το κιβώτιο με τα πυρηνικά υλικά, το πετά στη θάλασσα...
Η ταινία γυρίστηκε στο Γαλαξίδι. Έμπνευση για το σενάριο ήταν το γεγονός που έλαβε χώρα τον Ιανουάριο του 1966. Δύο αμερικανικά αεροπλάνα συγκρούστηκαν πάνω από τη θαλάσσια περιοχή του ισπανικού χωριού Παλομάρες, τη στιγμή του ανεφοδιασμού ενός βομβαρδιστικού Β52 εν πτήσει, από αεροπλάνο ανεφοδιασμού. Τέσσερις από τις ατομικές βόμβες που μετέφερε το βομβαρδιστικό έπεσαν. Οι τρεις στο έδαφος και μία στη θάλασσα. Οι χώρες της Δυτικής Μεσογείου απέφυγαν μια πυρηνική καταστροφή, αλλά η βόμβα στο βυθό της Μεσογείου αποτελούσε ανοικτή απειλή ολέθρου και αιτία μόλυνσης για τις γύρω χώρες και το θαλάσσιο οικοσύστημα της Μεσογείου. Ακολούθησαν αντιπυρηνικές διαδηλώσεις σε όλο τον κόσμο.
Αξίζει επίσης να σημειώσουμε ότι η ταινία «Όταν τα Ψάρια Βγήκαν στην Στεριά», αποτελεί μέρος της πολιτικής τριλογίας του Κακογιάννη όπου καταθέτει τις ανησυχίες, τα ερωτηματικά και τον πολιτικό στοχασμό του. Θα ακολουθήσουν ο «Αττίλας 74» του 1975 και η «Γλυκιά Πατρίδα» του 1986.
«Ερόϊκα»
Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης
Σενάριο: Μιχάλης Κακογιάννης και Τζέιν Κομπ
Φωτογραφία: Ουώλτερ Λάσσαλυ
Σκηνογραφία: Γιάννης Τσαρούχης
Μουσική: Αργύρης Κουνάδης
Ήχος: Τζον Φλέτσερ
Ηθοποιοί: Τζένη Ράσσελ, Πάνος Γκούμας, Νικηφορος Νανέρης, Τασώ Καββαδία, Μαρί Νέι, Τζέιν Κομπ, Ρόμπιν Φάιφ, Πάτρικ Ο
Έτος Παραγωγής: 1960
Διάρκεια: 112 λεπτά
Μια παρέα παιδιών στην ελληνική επαρχία, περνάει από την εφηβεία στην ενηλικίωση, μέσα από την οδυνηρή εμπειρία του θανάτου ενός φίλου τους και κάτω από την επίδραση της παρουσίας της όμορφης κόρης του Άγγλου πρόξενου. Η ταινία γυρίστηκε σ΄ ένα αρχοντικό της Κηφισιάς, το οποίο δυστυχώς δεν υπάρχει πια. Εκτός από τον Νικηφόρο Νανέρη, όλοι οι άλλοι έφηβοι που πρωταγωνιστούν στην ταινία ήταν ερασιτέχνες.
«Βυσσινόκηπος»
Σκηνοθεσία - Σενάριο: Μιχάλης Κακογιάννης
(βασισμένο στο έργο του Άντον Τσέχωφ)
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Άρης Σταύρου
Μουσική: Peter Tchaikovsky
Σκηνικά - Κοστούμια: Διονύσης Φωτόπουλος
Ηθοποιοί: Άλαν Μπέιτς, Σάρλοτ Ράμπλινγκ, Κάτριν Κάρτλιτζ, Φράνσις ντε Λα Τουρ
Έτος Παραγωγής: 1999
Διάρκεια: 137 λεπτά
Παρίσι, 1900. Η Άνυα, δεκαεξάχρονη κόρη της κυρίας Λιούμποφ Ρανέφσκι, φτάνει στη γαλλική πρωτεύουσα για να συνοδεύσει τη μητέρα της πίσω στη Ρωσία. Πέντε χρόνια πριν, όταν ο μικρός της γιος πνίγηκε στη λίμνη, η Λιουμπόφ εγκατέλειψε το πατρικό της κτήμα, πασίγνωστο για τον Βυσσινόκηπό του, και εγκαταστάθηκε στη Γαλλία με τον εραστή της, ο οποίος αφού σπατάλησε όλες τις οικονομίες της, την εγκατέλειψε.
Στον γυρισμό τους βρίσκουν τον Βυσσινόκηπο να ανθίζει. Ο Γκάεφ, αδελφός της Λιούμποφ, είναι ένας χαριτωμένος αργόσχολος που τον φροντίζει ο ογδοντάχρονος υπηρέτης Φιρς, αφήνοντας τα πρακτικά ζητήματα στα χέρια της Βάρυας, θετής κόρης της Λιούμποφ. Παρόντες, για να καλωσορίσουν την ξενιτεμένη, είναι ο Λοπάχιν, ένας πλούσιος αλλά κάπως άξεστος έμπορος.
Η ταινία γυρίστηκε στη Βουλγαρία, στο κυνηγετικό περίπτερο, ενός εκ των παλατιών της πάλαι ποτέ βασιλικής οικογένειας. Τα σκηνικά και τα κοστούμια του Διονύση Φωτόπουλου έδεναν απόλυτα με την εποχή. Τα ρούχα ήταν αντίγραφα μουσειακών εκθεμάτων από την Αγγλία, ορισμένα, μάλιστα, ήταν αυθεντικά.
Βασισμένο στο θρυλικό έργο του Άντον Τσέχωφ, με μουσική του Peter Tchaikovsky και με σκηνικά - κοστούμια του Διονύση Φωτόπουλο, στον «Βυσσινόκηπο» (1999) του Μιχάλη Κακογιάννη, πρωταγωνιστούν οι: Άλαν Μπέιτς, Σάρλοτ Ράμπλινγκ, Κάτριν Κάρτλιτζ, Φράνσις ντε Λα Τουρ.
«Κάθε φορά που κάνω ταινία έχω ερέθισμα. Δεν κάνω ταινίες για να τις προσθέσω στο βιογραφικό μου. Αυτό νομίζω ότι βγαίνει σαφώς από την αρχή της καριέρας μου. Και με τη «Στέλλα» βγαίνει ο φεμινισμός και το «Κορίτσι με τα Μαύρα» δείχνει την καταπίεση στην επαρχία, οι "τραγωδίες" πάλι είναι πάντα σύγχρονες. Όλες οι ταινίες που σκηνοθέτησα είχαν και έχουν αντίκρισμα στην πραγματικότητα. Και βέβαια, επειδή σέβομαι τρομερά τους μεγάλους συγγραφείς, είναι τιμή μου να συνεργάζομαι μαζί τους. Και με τον Ευριπίδη συνεργάσθηκα και συχνά συνεργάζομαι με τον Σαίξπηρ, γιατί ανεβάζω έργα του στο θέατρο.» - Μιχάλης Κακογιάννης
Πηγή
