Έφηβος έμεινα άλαλος με το «Φάνι και Αλέξανδρος» (1983) και μετά άρχισε το «ψάξιμο».
Δεν ξέρω πόσοι φίλοι το γνωρίζουν, πάντως τα πρώτα μου επαγγελματικά κείμενα σαν «γραφιάς», τα έκανα ως λάτρης του σινεμά…
Το ιδιαίτερο στοιχείο του Μπέργκμαν, πέρα των όσων πολλών και ξεχωριστών έχουν ειπωθεί, είναι πως, αν δεις τις ίδιες ταινίες του, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, θα αντιληφθείς νέα μηνύματά τους ή θα κοινωνήσεις αλλιώς τα ερεθίσματα και τις αλήθειες του.
Π.χ. το «Φάνι και Αλέξανδρος» που ανέφερα, άλλη αίσθηση μου άφησε τότε, άλλη λίγο μετά και άλλη πολύ αργότερα.
Πρόσφατα το ξαναπαρακολούθησα και ήταν σαν να το πρωτοαντίκριζα.
Αυτό είναι χαρακτηριστικό κι άλλων μεγάλων που κάνουν σινεμά όχι για τη δράση και την επόμενη σκηνή, αλλά για να γνωρίσουν τον εαυτό τους, τα όρια τους, τη σχέση τους με τους άλλους και όσα μας περιβάλλουν, την ίδια την ύπαρξη, τις αδυναμίες και τις πληγές της, τα ένστικτα και «θέλω» της, τις απρόσμενες σταθερές που καθορίζουν τη μοίρα της, τη θέση της στο σύμπαν.
Στο Μπέργκμαν όμως αυτή η κομβική παράμετρος νομίζω πως ξεπερνά κάθε προηγούμενο ή επόμενο… Το έχω ζήσει με τον Αντονιόνι, τον Κιούμπρικ, τον Καζάν, τον Φορντ, τον Τρυφώ, τον Πέκινπα.
Στον Φράνκενχαϊμερ λιγότερο, ομοίως στον Γουάιλερ και τον Γουάιλντερ, στον Λιούμετ και τον Πόλακ…
Σαν τον Μπέργκμαν όμως, ποτέ, τόσο βαθιά και με απροσδόκητες καταλήξεις.
Πηγή
