Αυτό που δεν έφερε ο χρόνος, το κατάφεραν οι τελευταίες νεροποντές, οι οποίες έγιναν αιτία να καταστραφεί ένα μεγάλο μέρος του σπάνιου κινηματογραφικού αρχείου του γνωστού κινηματογραφιστή κ. Νίκου Μπιλιλή, που περιλαμβάνει υλικό από τη γέννηση του κινηματογράφου το 1895 μέχρι το 1990.
Το μοναδικό αρχείο φυλάσσεται ατάκτως σ’ ένα υπόγειο της οδού Προξένου Κορομηλά, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης και καταστρέφεται μέρα με τη μέρα, καθώς δεν βρέθηκε ο κατάλληλος χώρος και τα χρήματα για να συντηρηθεί. Παρά τις εκκλήσεις που απηύθυνε προς την πολιτεία ο 92χρονος σήμερα Νίκος Μπιλιλής, να διατηρήσει και να αξιοποιήσει τη συλλογή του, κανείς δεν έδωσε σημασία.
Έτσι, τις τελευταίες ημέρες, οι ξαφνικές νεροποντές, σε συνδυασμό με διάφορα υλικά (χώματα, σκουπίδια) που έπεσαν στην αυλή του υπογείου και έφραξαν τις διεξόδους των όμβριων υδάτων, είχαν σαν αποτέλεσμα να πλημμυρίσουν τα δωμάτια – αποθήκη των ταινιών, κινηματογραφικών αφισών κ.α. Μεγαλύτερη ζημιά υπέστησαν οι ταινίες με τα «Επίκαιρα» της δεκαετίας του ’70, οι οποίες ήταν στιβαγμένες στο πάτωμα, προς άμεση επίδειξη.
«Χρόνια προσπαθώ να συγκινήσω κάθε αρμόδιο για την διάσωση του μοναδικού σε πλούτο και αριθμό στοιχείων κινηματογραφικού αρχείου, που δημιουργήσαμε με πρωτοφανή κόπο, επιμονή, μεθοδικότητα και ποικιλία», αναφέρει στα «Πολιτισμικά» ο κ. Μπιλιλής και προσθέτει ότι «δυστυχώς κανείς δεν ενδιαφέρεται, παρά το γεγονός ότι διαθέτω δωρεάν το αρχείο». Το μοναδικό αντάλλαγμα που ζητά ο κ. Μπιλιλής είναι η διάθεση του κατάλληλου χώρου για τη στέγαση του, η σωστή αξιοποίηση του αρχειακού υλικού και η συντήρηση του, με κάποιο πάγιο έσοδο, έναντι των πνευματικών του δικαιωμάτων. Οι τελευταίες προσπάθειες του κινηματογραφιστή ξεκίνησαν πριν 17 χρόνια ενώ το 2011.
Ο γράφων (Φώτης Κουτσαμπάρης) είχε περιγράψει τον κίνδυνο καταστροφής του σπάνιου αρχείου, σε σχετικό ρεπορτάζ που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Μακεδονία της Κυριακής», φύλλο 11 Ιουνίου 2006. Πέρασαν δώδεκα χρόνια από τότε και τελικά μέρος του αρχείου καταστράφηκε. Ο κ. Μπιλιλής (ο οποίος υπήρξε δάσκαλος μου) έβαλε σε κορνίζα το δημοσίευμα και το έχει σε περίοπτη θέση, σε ένα από τα δωμάτια του υπογείου.
Ένα μοναδικό αρχείο με κυριότητα για όλο τον κόσμο, για την αγορά του οποίου έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον φορείς από γειτονικά κράτη (Σκόπια, Τουρκία) αλλά, όπως λέει ο κ. Μπιλιλής δείχνει αδιαφορία η ελληνική πολιτεία. Ο ίδιος, από εθνική ευαισθησία, δεν θέλει να δώσει το αρχείο σε γειτονικά κράτη. «Μέχρι σήμερα δεν προβλημάτισε κανέναν παράγοντα πολιτισμού, το γεγονός ότι το 1954, από κρατική αδιαφορία, παραδόθηκε το κινηματογραφικό αρχείο των αδελφών Μανάκια στα Σκόπια”, υπογραμμίζει.
Ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής ιστορίας, πολιτικά, κοινωνικά, πολιτιστικά γεγονότα, ντοκιμαντέρ μικρού μήκους, ελληνικά και ξένα, κινούμενα σχέδια, 250 κινηματογραφικά έργα, σκηνές από τον παγκόσμιο κινηματογράφο. Οι Βαλκανικοί αγώνες, η Θεσσαλονίκη την εποχή της Τουρκοκρατίας, ο Μικρασιατικός πόλεμος, η κήρυξη της Ελληνοιταλικού πολέμου, η απελευθέρωση, παρελάσεις, ο αμερικανικο-ιαπωνικός πόλεμος. Εγκαίνια πανηγύρια, βουβές ταινίες, αντίκες αλλά και αντικείμενα μεγάλης αξίας.
ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ
Υπενθυμίζεται ότι πριν από 23 χρόνια και μετά από πολυετή αναζήτηση ο κ. Μπιλιλής είχε πουλήσει σημαντικό τμήμα του αρχείου του στην Νομαρχία Θεσσαλονίκης, η οποία το παραχώρησε στον Οργανισμό Πολιτιστικής Πρωτεύουσας Θεσσαλονίκη ’97 και δημιουργήθηκε το Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Το τμήμα αυτό, η τύχη του οποίου αγνοείται, περιλαμβάνει εκτός των άλλων πρωτότυπες εικόνες από το 1885 και τις πρώτες εικόνες που αποτυπώθηκαν σε φίλμ από την Θεσσαλονίκη και αφορούν στην επίσκεψη στην πόλη του Σουλτάνου Ρεσάτ Β’ το 1911.
Σύντομο Βιογραφικό
Ο Νίκος Μπιλιλής γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, στις 7 Αυγούστου του έτους 1926 και άρχισε να ασχολείται με τον κινηματογράφο από τα δέκα του χρόνια, το 1935, που τις βουβές ταινίες τις πουλούσαν στα ψιλικατζίδικα και τα παιδιά παίζανε με τα καρέ τους κορώνα – γράμματα. Σπούδασε στην Ανωτάτη Εμπορική Σχολή και κινηματογράφο στην Ελλάδα και στη Ρώμη. Σπούδασε επίσης θέατρο, μουσική, θεωρεία και πιάνο. Το 1965 αναλαμβάνει να καλύπτει θέματα από τη Βόρεια Ελλάδα για τα “Γαλλικά Επίκαιρα”. Με τη βοήθεια του και τον εξοπλισμό του στήθηκε ο πρώτος ελληνικός τηλεοπτικός σταθμός στην Ελλάδα, το Σεπτέμβριο του 1965, σε χώρο της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης, ο οποίος λειτούργησε μέχρι το 1972. Το 1973 με την ίδια μονάδα ιδρύθηκε η τότε ΕΡΤ3. Είχε την τηλεοπτική κάλυψη της ΕΡΤ, της ΥΕΝΕΔ και του Υπουργείου Προεδρίας, από τη Θεσσαλία μέχρι τον Έβρο. Από το 1949 μέχρι σήμερα διδάσκει τηλεόραση, κινηματογράφο και ορθοφωνία.
Έγραψε πολλές οπερέτες, θεατρικά έργα, ποίηση, πεζογραφία, σάτιρα, ντοκουμέντα. “Μια ζωή σε ταινία” είναι ο τίτλος του τελευταίου βιβλίου ενώ αυτή την περίοδο συγγράφει βιβλίο με ιστορικά ντοκουμέντα.
Τι περιλαμβάνει το Αρχείο Μπιλιλή:
ΦΙΛΜΣ αρνητικά και αναστρεφόμενα 180 λεπτών, με 150 θέματα από Θεσσαλονίκη και Βόρεια Ελλάδα και με κυριότητα για όλο τον κόσμο.
2. 150 τεύχη δεκάλεπτων κινηματογραφικών επικαίρων 35 και 16 χιλιοστών Παγκόσμιας παραγωγής 1927-1987.
3. Αρχειακό κινηματογραφικό υλικό με θέματα από: Θεσσαλονίκη, Μικρά Ασία, Αθήνα 1911-1940 σε φιλμς 16 και 35 χιλιοστών διάρκεια περίπου 45 λεπτά.
80 κινηματογραφικά έργα 35 και 16 χιλιοστών Ελληνικά και ξένα 1946-1975.
5. 30 ντοκιμαντέρ μικρού μήκους και κινούμενα σχέδια 35 και 16 χιλιοστών Ελληνικά και κυρίως ξένα 1930-1970.
250 τρευλερς 35 χιλιοστών Ελληνικά και ξένα 1960-1990.
30.000 κινηματογραφικές φωτογραφίες, αφίσες, γιγαντοαφίσες κ.λ.π (διαφημιστικό υλικό) ελληνικό και ξένο της περιόδου 1927-1990.
ΜΗΧΑΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ: Περί τα 15 τεμάχια κινηματογραφικές αντίκες και εξαρτήματα από μαγικό φανό μέχρι 1940, μεταξύ των οποίων και λειτουργούσες μηχανές προβολής 16 και 35 χιλιοστών.
ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ: Μια μουβιολα 16 και 35 χιλ. (5 πιατα).
Ένα ΤΕΛΕΣΙΝΕ 35 χιλιοστών και μια μηχανή προβολής με μαγνητική εγγραφή ήχου 16 χιλ. ΣΤΟΥΝΤΙΟ με διπλή μπάντα μαγνητική ΠΕΡΦΟΡΕ πλήρης καινούργια ΣΗΜΕΝΣ.
