Το ερώτημα για τον αν τελικά ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι ένας χαρισματικός και...
μεταρρυθμιστής ηγέτης ή απλά ένας λαϊκιστής και καταληψίας της εξουσίας, πλανάται χρόνια. Τα έργα υποδομής σαφώς ήταν η αιχμή της πολιτικής του δίνοντας πολλές θέσεις εργασίας, κάνοντάς τον αγαπητό σε ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας, αδιαφορώντας αν όλα αυτά έγιναν με υπέρογκο δανεισμό σε ξένο νόμισμα, γεγονός που κάνει ιδιαίτερα δύσκολες τις συνθήκες μετά την κατάρρευση της τουρκικής λίρας τους τελευταίους μήνες. Η αναθεώρηση του συντάγματος και οι υπερεξουσίες που απέκτησε μετάλλαξαν τον κάποτε ήρωα στα μάτια του λαού σε ένα άπληστο εξουσιομανή καθώς η παραμονή τόσων ετών στην εξουσία, έφερε φθορά και διαφθορά.
Η οικονομική πολιτική της Τουρκίας, στηριζόμενη στα πήλινα πόδια του υψηλού ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών και η απώλεια εμπιστοσύνης που προκάλεσε η πτώση της τουρκικής λίρας, οδήγησε σε δημοσιονομικό έλλειμμα και έπληξε καίρια την πραγματική οικονομία, αποκαλύπτοντας τη γύμνια του μοντέλου ανάπτυξης μέσω των κατασκευών και της κατανάλωσης με δανεικό χρήμα, καταλήγοντας σε ένα φαύλο κύκλο. Το συμπέρασμα είναι, ότι όσο επικρατούν αυτές οι συνθήκες και καταρρέει το νόμισμα, το ξένο χρέος εκτοξεύεται ως ποσοστό του ΑΕΠ και η κρίση θα εξελιχθεί σύντομα σε κρίση χρέους. Οι τουρκικές επιχειρήσεις είναι πλέον αντιμέτωπες με δυσθεώρητα δάνεια σε ξένο νόμισμα που προσεγγίζουν ή και ξεπερνούν τα 300 δισ. δολάρια. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες από την άλλη, δεν είναι βέβαιο κατά πόσο είναι αντισταθμισμένες, καθώς πιθανότατα μια αθέτηση πληρωμών των δανείων σε ξένο νόμισμα θα δημιουργήσει προβλήματα, αλλά από ό,τι φαίνεται, όχι στον βαθμό που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί από τις ίδιες αλλά και από την ΕΚΤ. Από δημοσιεύματα του Τύπου φαίνεται ότι οι ισπανικές και γαλλικές τράπεζες είναι οι περισσότερο εκτεθειμένες ενώ και οι ιταλικές και γερμανικές τράπεζες έχουν ανοίγματα στην Τουρκία και ελάχιστα η Ελλάδα.
Ένα ακόμα πρόβλημα που μπορεί να χειροτερέψει τα πράγματα πριν γίνουν καλύτερα, είναι και το γεγονός ότι οι αναδυόμενες αγορές πάνε χειρότερα από τις ανεπτυγμένες και ο φόβος επιβολής επιπλέον δασμών (είδαμε την απροειδοποίητη αύξηση των δασμών στην Τουρκία) προκαλεί νευρικότητα και την πεποίθηση ότι θα πληγούν τελικά περισσότερο από άλλους. Το δολάριο ανεβαίνει έναντι των νομισμάτων των αναδυόμενων αγορών συνέχεια τους τελευταίους πέντε μήνες και η ελπίδα να σταματήσει η FED να ανεβάζει επιτόκια ή ότι τελικά δεν θα επιβληθούν δασμοί, δεν είναι ικανά να καθησυχάσουν τους επενδυτές. Η μείωση της εμπορευσιμότητας λόγω Αυγούστου, είναι επίσης ένας παράγοντας αύξησης της μεταβλητότητας στα νομίσματα και ενδυνάμωσης της προ υπάρχουσας τάσης όπου στην προκειμένη περίπτωση οδήγησε τον δείκτη δολαρίου σε υψηλά ενός έτους και το ευρώ σε 13 μηνών χαμηλό έναντί του. Βραχυπρόθεσμα και με την εμπορευσιμότητα σε χαμηλά επίπεδα, θα μπορούσε να εξαπλωθεί η κρίση της Τουρκίας παντού και ιδιαίτερα στην Ευρωζώνη.
Η αυταρχικότητα του Ερντογάν σαφώς θα μπορούσε να οδηγήσει σε επιδείνωση της κατάστασης, εξάλλου σε όλες τις δημόσιες εμφανίσεις του δεν ξεχνά να επιτίθεται στις Η.Π.Α. και να προτρέπει τον λαό να μετατρέψει τα συναλλαγματικά του αποθέματα σε τουρκικές λίρες, τη στιγμή που τα τελευταία χρόνια το έξυπνο χρήμα αποεπενδύεται σταθερά, μετατρέποντας λίρες σε ξένο νόμισμα και χρυσό, ενώ και η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας δεν έχει τα κατάλληλα συναλλαγματικά αποθέματα για να στηρίξει το νόμισμά της. Παρ' όλο που η κατάσταση δείχνει να οδηγείται προς αποσταθεροποίηση, το πιθανότερο που θα δούμε είναι μια στάση αναμονής καθώς το χρέος της Τουρκίας είναι ακόμα διαχειρίσιμο και η αναμενόμενη συρρίκνωση του ΑΕΠ θα χαλαρώσει την πίεση. Δεν αποκλείεται ο Ερντογάν τελικά να ανακοινώσει μέτρα φιλικά προς τις αγορές (και να προχωρήσει σε απελευθέρωση του πάστορα, το οποίο προσωρινά θα αποκαταστήσει την επικοινωνία με την Αμερική) όπως θεαματικές αυξήσεις επιτοκίων, παραχώρηση του ελέγχου στο Δ.Ν.Τ. και capital controls, αυτό βέβαια, προϋποθέτει έναν υπεύθυνο και συνεργάσιμο ηγέτη.
ενικότερα η μη σωστή εκτίμηση της επικινδυνότητας μιας κατάστασης μπορεί να οδηγήσει σε τραγικά αποτελέσματα. Βιαστικές κινήσεις στο κυνήγι της ομαλότητας και της κανονικότητας μπορούν να αποδειχθούν μοιραίες και εύκολα να οδηγήσουν μια χώρα πίσω στην κρίση και αυτό ακουμπά ιδιαίτερα και την Ελλάδα που βρίσκεται ένα βήμα πριν την έξοδο από τα προγράμματα και μάλιστα ενόψει εκλογών...
* Ο κ. Γιάννης Γιαπράκης είναι Certified Portfolio Manager της VitalFinance. Η παρούσα ανάλυση είναι προϊόν της ομάδας αναλυτών της vitalfinance.gr
Πηγή
