έκβαση μιας υπόθεσης -κυρίως αισθηματικής- και την τελευταία στιγμή τα χάνουν όλα, λέμε πως «έμειναν στα κρύα του λουτρού».
Για την προέλευση της συγκεκριμένης φράσης, ο Τάκης Νατσούλης δίνει δύο εκδοχές.
Σύμφωνα με την πρώτη, στο Βυζάντιο υπήρχαν μικρά λούτρα. Ο Κλήμης ο Αλεξανδρέας, σεβαστός ιεράρχης, διαμαρτύρεται εντονότατα εναντίον των μικτών λουτρών της εποχής του: «Κοινά δε ανέωκται ανδράσι ομού και γυναιξί συλλούονται και δούλοις γυμνοί αποδύονται και ανατρίβονται ύπ' αυτών».
Τα λουτρά ήταν μαρμάρινα, με γούρνες ασημένιες και με ζεστό και κρύο νερό.
Το γεγονός όμως ότι ήταν μεικτά προκάλεσε την αντίδραση της εκκλησίας: Η Σύνοδος της Λαοδικείας, στο λ' κανόνα της, κάνει πολύ αυστηρές απαγορεύσεις. Μεταξύ άλλων, απαγορεύει στους κληρικούς, τους καλόγερους και τους λαϊκούς, να λούζονται μαζί με τις γυναίκες. «Ει δε τις επί τούτω φοραθείη, ει μεν κληρικός είη καθαιρείσθω, ει δε λαϊκός, αφοριζέσθω».
Τις πρώτες, ωστόσο, μέρες της απαγόρευσης, παρόλο τον αφορισμό, πολλοί αδιαφορούσαν και πήγαιναν να πάρουν εκεί το μπάνιο τους. Αλλά μόλις άρχιζαν το λούσιμο τους, κοβόταν το ζεστό νερό και έτρεχε μόνο κρύο. Από αυτό, βγήκε και η φράση «έμεινε στα κρύα του λουτρού».
Σύμφωνα με τη δεύτερη εκδοχή, στα βυζαντινά χρόνια, εκείνος που πήγαινε να λουστεί στα γνωστά ατμόλουτρα, τα «χαμάμ», όπως τα λένε στα Τούρκικα, δεν έμπαινε αμέσως στον πολύ θερμό χώρο, ούτε έβγαινε αμέσως στην ύπαιθρο.
Κατά την παλιά ρωμαϊκή παράδοση περνούσε πριν από άλλα δυο διαμερίσματα, που ο Γαληνός τα ονομάζει «οίκους» και τα οποία είχαν διαφορετική θερμοκρασία. Κι αυτό γινόταν, για να προφυλάγονται, φυσικά.
Έτσι, όταν κανείς έπαιρνε το λουτρό του, έμπαινε μετά στο λεγόμενο «ψυχρολούσιον» ή κρύον, όπου ο αέρας ήταν ψυχρός, όσο και ο ατμοσφαιρικός. Ύστερα από λίγο πάλι, προχωρούσε στο λεγόμενο «χλυαροψύχιον» όπου η θερμοκρασία ήταν μεγαλύτερη. Εκεί του άλειφαν το σώμα με διάφορες κρέμες κι έμπαινε στη συνέχεια, στο ζεστό χώρο, όπου του έκαναν εντριβή.
Μερικές φορές, όμως, σε περίπτωση έκτακτων γεγονότων, αυτός που ήθελε να λουστεί και βρισκόταν ακόμα στο διαμέρισμα, δηλαδή στο «χλιαροψύχιον» ή το «κρύον», οπότε το λουτρό διακοπτόταν στην αρχή του. Έμενε δηλαδή, ανεκπλήρωτος κατ' επέκταση ο σκοπός για τον οποίο είχε πάει εκεί. Γι' αυτό ακόμα και σήμερα λέμε για κάποιο που οι επιθυμίες του έμειναν ανεκπλήρωτες -ανικανοποίητες από την αρχή ότι «έμεινε στα κρύα του λουτρού».
