Τον Μάιο, στο 71ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ των Καννών και με αφορμή την...
συμπλήρωση μισού αιώνα ζωής, προβλήθηκε το φιλμ «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος» με καινούρια κόπια 70mm και οικοδεσπότη τον Κρίστοφερ Νόλαν. Λίγους μήνες μετά, το διαχρονικό αριστούργημα του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, κυκλοφορεί σε 4Κ αποκατεστημένη κόπια για πρώτη φορά στις ελληνικές αίθουσες, δίνοντας μας την ευκαιρία να απολαύσουμε και πάλι επί της μεγάλης οθόνης, την αρτιότερη ταινία Επιστημονικής Φαντασίας, στην Ιστορία της Έβδομης Τέχνης.
Ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ (Stanley Kubrick: Μπρονξ, Νέα Υόρκη, 26 Ιουλίου του 1928 - Λονδίνο, 7 Μαρτίου του 1999), υπήρξε εμπνευστής ενός άλλου Σινεμά. Αν και τιμήθηκε μόλις μ ένα Όσκαρ για την ταινία «2001: Οδύσσεια του Διαστήματος», η επιρροή του στις μελλοντικές γενιές, τόσο των θεατών όσο και συναδέλφων του, υπήρξε καταλυτική. Ταινίες όπως το «Κουρδιστό Πορτοκάλι», η «Λάμψη» και πολλές ακόμα δημιουργίες του, έμειναν χαραγμένες στη μνήμη των θεατών, αλλάζοντας για πάντα τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον Κινηματογράφο.
Πριν από 50 χρόνια - για την ακρίβεια την Τρίτη 2 Απριλίου του 1968 - πραγματοποιείται στην Ουάσινγκτον των Ηνωμένων Πολιτειών, η παγκόσμια πρεμιέρα μίας ταινίας που επαναπροσδιόρισε, όχι μόνο την έννοια της επιστημονικής φαντασίας στο Σινεμά, αλλά και την εξέλιξη της Έβδομης Τέχνης. Πρόκειται για το διαχρονικό αριστούργημα του Στάνλεϊ Κιούμπρικ: «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος (2001: A Space Odyssey). Μία θρυλική δημιουργία, ενός μοναδικού καλλιτέχνη στην Ιστορία του Κινηματογράφου.
Για πρώτη φορά η κόπια των 70mm προήλθε από νέα εκτύπωση, από το αρνητικό της αυθεντικής κάμερας. Πρόκειται για μία πραγματική φωτοχημική αναδημιουργία, χωρίς ψηφιακά τρικ, αναθεωρημένα εφέ ή μοντάζ, ώστε σήμερα ν’ αναβιώνουμε την εμπειρία που έζησε το κινηματογραφικό κοινό πριν από πενήντα χρόνια. Ένας σταθερός θαυμαστής του Κιούμπρικ, ο Κρίστοφερ Νόλαν συνεργάστηκε στενά με την ομάδα της Warner Bros. Pictures, καθ’ όλη τη διαδικασία του mastering.
«Είμαι ευτυχής που η ταινία «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος» θα ξαναβγεί σε 70mm και ότι οι Κάννες επέλεξαν να την τιμήσουν. Αν ο Στάνλεϊ ήταν ζωντανός σήμερα, θα θαύμαζε τις ταινίες του Κρίστοφερ Νόλαν. Και έτσι, εξ ονόματος της οικογένειας του Στάνλεϊ, θα ήθελα να ευχαριστήσω προσωπικά τον Κρίστοφερ Νόλαν για την υποστήριξή του.» - Κριστιάν Κιούμπρικ
«Μία από τις πρώτες μου κινηματογραφικές αναμνήσεις είναι η προβολή της ταινίας «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος» του Κιούμπρικ σε 70mm, στο Leicester Square Theatre στο Λονδίνο με τον πατέρα μου. Η ευκαιρία να συμμετάσχεις στην αναβίωση αυτής της εμπειρίας για μια νέα γενιά και να παρουσιάσεις σε 70mm το αριστουργηματικό αυτό έργο του Κιούμπρικ, μέσα σ’ όλη την αναλογική του δόξα, στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών, αποτελεί για μένα τιμή και προνόμιο.» - Κρίστοφερ Νόλαν.
2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος / 2001: A Space Odyssey
Σκηνοθεσία: Στάνλεϊ Κιούμπρικ
Σενάριο: Στάνλεϊ Κιούμπρικ, Άρθουρ Κλαρκ (βασισμένο στο διήγημα «The Sentinel»)
Πρωταγωνιστούν: Κιρ Ντούλια, Γκάρι Λόκγουντ, Ουίλιαμ Σιλβέστερ, Ντάγκλας Ρέιν
Μουσική: Κλασσική μουσική
Φωτογραφία: Τζέφρι Άνσγουορθ
Μοντάζ: Ρέι Λαβτζόι
Έτος Παραγωγής: 1968
Χώρα Παραγωγής: Ηνωμένο Βασίλειο, Η.Π.Α.
Διάρκεια: 149 λεπτά
Το φιλμ «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος», εστιάζει σε μια σειρά επαφών μεταξύ των ανθρώπων και μυστηριωδών μαύρων μονολίθων, οι οποίοι φαίνεται να επηρεάζουν την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Το έτος 2001, ένας παρόμοιος μονόλιθος ανακαλύπτεται στη Σελήνη και μέσω αυτού, άλλος ένας σε τροχιά γύρω από το Δία. Το αμερικανικό σκάφος Ντισκάβερι 1 στέλνεται για να τον εξερευνήσει και ο αστροναύτης Ντέιβιντ Μπόουμαν, τελευταίος επιζών του πληρώματος, θα προσπαθήσει να ανακαλύψει τη φύση του μονολίθου.
Το σενάριο έχει γραφεί από τον Κιούμπρικ και τον συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Άρθουρ Κλαρκ, καθώς είναι εν μέρει βασισμένο στο διήγημα του «The Sentinel». Η ταινία περιστρέφεται γύρω από διαχρονικά θέματα, όπως η ανθρώπινη εξέλιξη, η τεχνητή νοημοσύνη και η εξωγήινη ζωή.
Επίσης, είναι αξιοσημείωτη για την επιστημονική ακρίβεια των λεπτομερειών του σεναρίου, τα πρωτοποριακά (για την εποχή τους) ειδικά εφέ, η χρήση του ήχου ως αφηγηματικού μέσου, καθώς και η εξαιρετικά λιτή χρήση των διαλόγων.
Τα γυρίσματα της ταινίας ξεκίνησαν στις 29 Δεκεμβρίου του 1965 στην Αγγλία. Τα γυρίσματα των ηθοποιών ολοκληρώθηκαν τον Σεπτέμβριο του 1967 και ήδη από τον Ιούνιο του 1966 έως και τον Μάρτιο του 1968 ο σκηνοθέτης επεξεργαζόταν κυρίως τα ειδικά εφέ της ταινίας του.
Χαρακτηριστικές είναι επίσης και οι σεκάνς με μουσική επένδυση από συνθέσεις, όπως ο «Γαλάζιος Δούναβης» του Γιόχαν Στράους και το «Τάδε έφη Ζαρατούστρα»του Ρίχαρντ Στράους. Η ταινία βραβεύτηκε με Όσκαρ καλύτερων οπτικών εφέ, που είναι και το μοναδικό που έλαβε ποτέ ο σπουδαίος Στάνλεϊ Κιούμπρικ.
Είναι γνωστό ότι η πλειοψηφία των ταινιών του Κιούμπρικ ήταν μεταφορές από βιβλία, αλλά μ' έναν δικό του μοναδικό τρόπο. Ένα στοιχείο που συχνά πυκνά μας φέρνει στον νου έναν άλλο κορυφαίο Αμερικανό σκηνοθέτη, τον Όρσον Γουέλς. Όπως λοιπόν ο Γουέλς έτσι και ο Κιούμπρικ είχαν τη μοναδική ικανότητα να μεταφέρουν ένα βιβλίο στην μεγάλη οθόνη κάνοντας απόλυτα δικό τους και συχνά πυκνά αλλάζοντας τους την πορεία και την εξέλιξη. Το γεγονός αυτό βέβαια μπορεί να είχε ένα μοναδικό αισθητικό αποτέλεσμα αλλά δεν άφησε πάντα ικανοποιημένους και τους συγγραφείς.
Γνωστός ως ο πλέον ολοκληρωμένος και καινοτόμος σκηνοθέτης, ο Κιούμπρικ δημιούργησε ταινίες εγκώμια, συχνά αμφιλεγόμενες, ωστόσο πάντα αντάξιες της τελειομανής φύσης του. Το 1999, ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ πέθανε από καρδιακή προσβολή στον ύπνο του και κηδεύτηκε, όπως και επιθυμούσε, στην Αγγλία όπου και διέμενε τα τελευταία σαράντα χρόνια της ζωής του. Δυστυχώς η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου αναγνώρισε την αξία και το έργο του Κιούμπρικ μετά θάνατον και μόλις το 2000 τον τίμησε μ' ένα Όσκαρ για την συνολική του προσφορά στον χώρο της 7ης Τέχνης.
To 1997, τρεις από τις ταινίες του Κιούμπρικ επιλέχθηκαν από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου στον κατάλογο των 100 Καλύτερων Ταινιών στην Αμερική. Πρόκειται για τα φιλμ: "2001: A Space Odyssey" (στο νούμερο 22), "Dr Strangelove" (στο νούμερο 26) και "A Clockwork Orange" (στο νούμερο 46).
