Η «αντάρτικη» κηπουρική του Incredible Edible (Απίστευτα Εδώδιμα), ενός δικτύου με αφετηρία...
μια μικρή βρετανική πόλη, μετατράπηκε σε ένα κίνημα από τα κάτω, με 500 ομάδες συλλογικής καλλιέργειας τροφίμων ανά τον κόσμο να προσφέρουν τροφή χωρίς αποκλεισμούς για όλους τους ανθρώπους των κοινοτήτων τους.
Εκτός από τις αυλές των σπιτιών και τους μικρούς μπαξέδες, φυτεύουν σε εύκολα προσβάσιμους κήπους σε δημόσιους χώρους, από όπου ο καθένας μπορεί να πάρει όποιο προϊόν θέλει δωρεάν ανάλογα με τις δικές του ανάγκες, προωθώντας την ιδέα της περιαστικής καλλιέργειας και απαντώντας στην κρίση με ένα δυνατό μήνυμα για «επιστροφή στη γη».
Με την παραγωγή τροφίμων, η οποία μπορεί μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις να εξασφαλίσει την αυτάρκεια σε τοπικό επίπεδο, στοχεύουν να συμβάλουν όχι μόνο στην αντιμετώπιση της φτώχειας και της διατροφικής ανασφάλειας αλλά και στην αλλαγή της συμπεριφοράς των πολιτών απέναντι στο περιβάλλον και στην οικοδόμηση ενός πιο φιλικού και παράλληλα, βιώσιμου πλανήτη.
Το εγχείρημα πέρασε τα σύνορα της Μεγάλης Βρετανίας, όπου έχει γίνει δημοφιλές με 120 ομάδες σε όλη τη χώρα, καθώς σήμερα υπάρχουν εκατοντάδες άλλες, από μικρούς οικισμούς μέχρι και σε πρωτεύουσες στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά, την Κολομβία και τη Βραζιλία, το Ισραήλ και την Παλαιστίνη, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία.
Στη Γαλλία το κίνημα ρίζωσε το 2012, με 300 ομάδες ενός διεθνούς δικτύου με το όνομα «Les Incroyables Comestibles».
Τα κριτήρια και οι ανάγκες κάθε ομάδας είναι διαφορετικά γιατί προσαρμόζονται στις ανάγκες των κοινοτήτων τους, αλλά ως κοινές αξίες έχουν τις αρχές της συλλογικότητας, της ηθικής και της ισότητας.
Για παράδειγμα, στο Κονγκό τα μέλη υποστηρίζουν αγρότες και παιδιά που ζουν στον δρόμο, εκπαιδεύοντάς τους σχετικά με την αυτονομία μέσω της παραγωγής τροφίμων και της κατανάλωσης βιολογικών προϊόντων.
Ολα άρχισαν πριν από δέκα χρόνια στην πόλη Τόντμορντεν του Γιορκσάιρ, όταν δύο γυναίκες, η Πάμελα Γουάρχερστ και η Μέρι Κλίαρ, είχαν την ιδέα να χρησιμοποιήσουν ανεκμετάλλευτα κομμάτια δημόσιας γης για να φυτέψουν τρόφιμα και να τροφοδοτήσουν τους κατοίκους.
Σήμερα κάπου 300 εθελοντές, εξοπλισμένοι με φτυάρια και τσάπες, μεταξύ των οποίων μικρά παιδιά και άτομα με μαθησιακές δυσκολίες, κάθε δεύτερη Κυριακή μοιράζονται σε ομάδες και εξορμούν στους πολλούς «κήπους της προπαγάνδας», όπως τους αποκαλούν.
Οπως τονίζουν, δεν ξεκίνησαν για να φέρουν μια επανάσταση στην καλλιέργεια τροφίμων. Ηθελαν να φέρουν κοντά τους κατοίκους της πόλης τους σε μια δύσκολη στιγμή, στην αρχή της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης του 2008, όταν εκφράζονταν πολλές ανησυχίες για τις συνέπειες όχι μόνο της οικονομικής κρίσης αλλά και της περιβαλλοντικής, λόγω της αλλαγής του κλίματος.
Γι’ αυτό και δεν αρκούνται στις συλλογικές περιαστικές καλλιέργειες που συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της διατροφικής φτώχειας, αλλά οργανώνουν και πλήθος δράσεις με στόχο την ενδυνάμωση της τοπικής κοινότητας.
Είναι ενδεικτικό ότι το 50% των συμμετεχόντων δηλώνει πως το πρότζεκτ αυτό είχε πολύ θετικό αντίκτυπο στο εισόδημά τους.
Από τότε έχουν κάνει καλλιέργειες σε 70 τοποθεσίες, πολλές από τις οποίες είχαν καταντήσει σκουπιδότοποι. Εχουν φυτέψει λαχανικά έξω από σχολείο, φρούτα έξω από εκκλησία, μπαχαρικά έξω από αστυνομικό τμήμα, βότανα έξω από σιδηροδρομικό σταθμό. Δεν ζήτησαν ποτέ άδεια για να φτιάξουν ένα παρτέρι πάνω στο οποίο προβάλλει η πινακίδα με το σύνθημα «Τρόφιμα γα να μοιραστούμε: όλα δωρεάν».
Κι όσο για τη «νομιμότητα» της δράσης, η Μέρι Κλίαρ έλεγε σε ρεπορτάζ της Guardian: «Μπορείς να υπακούς στους κανόνες και να μην κάνεις τίποτα. Ή μπορείς να πεις «θα κάνω τη διαφορά ακόμη και αν αυτό σημαίνει ανυπακοή». Και ξέρεις, οι φυλακές είναι γεμάτες, έχουν αρκετό κόσμο, χωρίς να βάζουν μέσα και γιαγιάδες επειδή καθαρίζουν σκουπιδότοπους».
Οι δύο εμπνεύστριες αυτού του κινήματος εξηγούν πως αν αυτό το πρότζεκτ πέτυχε στο Τόντμορντεν, μια δύσκολη περιοχή με λίγο ήλιο και πολλές βροχές και πλημμύρες τα τελευταία χρόνια, τότε μπορεί να πετύχει παντού.
Η πόλη επλήγη δραματικά από την αποβιομηχάνιση, πάμπολλα κτίρια εγκαταλείφθηκαν, το 20% των κατοίκων είναι άνεργοι και το 28% των παιδιών ζουν σε συνθήκες φτώχειας.
Ομως, χάρη στο Incredible Edible αναπτύχθηκε ο τουρισμός με πλήθος επισκεπτών από το Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και το εξωτερικό, από τη Γερμανία μέχρι την Ιαπωνία, αφότου το δίκτυο διευρύνθηκε μέσω της εκστρατείας των μελών του και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Μια έρευνα των κατοίκων το 2017 έδειξε ότι περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες (54%) αγοράζουν τοπικά τρόφιμα τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, σε σύγκριση με το 41% των καταναλωτών σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο.
Προηγούμενη μελέτη του 2013 διαπίστωσε ότι το 57% των ντόπιων έχει αρχίσει να παράγει το δικό του φαγητό χάρη στο Incredible Εdible.
Τα πράγματα έχουν αλλάξει δραστικά την τελευταία δεκαετία και η μεγάλη τομή είναι η αλληλεγγύη, λέει η 63χρονη συνταξιούχος Μέρι Κλίαρ. «Δεν χρειάζεται να είσαι θύμα σε αυτή τη σκληρή εποχή. Οι άνθρωποι κάνουν πράγματα ο ένας για τον άλλο, για την πόλη τους, για να φέρουν λίγη χαρά. Αυτό είναι σημαντικό. Συνεισφέροντας καθένας ελάχιστα, μπορούμε να κάνουμε τεράστια πράγματα».
