η ιταλική εφημερίδα Corriere della Sera. Μάλιστα, όπως γράφει, μετά τη μαζική δραπέτευση κρατουμένων από τις λιβυκές φυλακές, ουδείς είναι σε θέση να αποκλείσει ότι μπορεί να φτάσουν στην Ιταλία και φονταμενταλιστές ισλαμιστές.
Το πρόβλημα, σύμφωνα με την Corriere della Sera, είναι ότι η Ιταλία πολύ δύσκολα θα καταφέρει να αντιμετωπίσει κύμα μαζικών αφίξεων, μετά τα πρόσφατα προβλήματα που δημιουργήθηκαν για την κατανομή μεταναστών και προσφύγων του πλοίου Diciotti και την απροθυμία που έδειξαν οι μεγαλύτερες χώρες μέλη της Ένωσης. Σε αυτό που όλοι στην Ευρώπη όμως συμφωνούν είναι πως η κρίση στην Λιβύη έχει άμεσες συνέπειες στα μεταναστευτικά ρεύματα.
Επτά χρόνια μετά την έναρξη της εξέγερσης που οδήγησε οκτώ μήνες αργότερα στην πτώση και τον θάνατο του Μουάμαρ Καντάφι, ο οποίος βρισκόταν στην εξουσία επί 42 χρόνια, οι Λίβυοι περιμένουν ακόμη να δουν το τέλος της χαοτικής μετάβασης και τη δημιουργία ενός δημοκρατικού κράτους.
Αν και πλούσια σε πετρέλαιο, η Λιβύη έχει ελλείψεις σε βασικές υπηρεσίες, ενώ παρατείνονται και εντείνονται η βία και οι συγκρούσεις, τροφοδοτώντας την αβεβαιότητα και την απελπισία, κυρίως μεταξύ των νέων.
Οι νέες αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ αντίπαλων ένοπλων ομάδων στην Τρίπολη έχουν βυθίσει τη Λιβύη σε ακόμη βαθύτερο χάος, δημιουργώντας σοβαρές αμφιβολίες ως προς το αν η χώρα που έχει καταστραφεί από τον πόλεμο είναι έτοιμη να πραγματοποιήσει τις προγραμματισμένες εκλογές αργότερα αυτό το έτος.
Στις 27 Αυγούστου, ξέσπασαν νέες φονικές μάχες που μαίνονται ακόμη στη νότια περιφέρεια της Τρίπολης και η εμπλοκή νέων παραστρατιωτικών οργανώσεων επέτεινε τη μεγάλη σύγχυση που επικρατεί στην πόλη.
Τουλάχιστον 47 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί μέχρι στιγμής, συμπεριλαμβανομένων 18 αμάχων ενώ εκατοντάδες άλλοι τραυματίστηκαν, ενώ η αποστολή του ΟΗΕ στη Λιβύη (MANUL) προσκάλεσε τα «διάφορα μέρη» σε μια «διευρυμένη συνάντηση» ώστε να γίνει «επείγων διάλογος για την κατάσταση ασφαλείας» στην Τρίπολη.
Η κυβέρνηση της Εθνικής Συμφωνίας (GNA) που υποστηρίχθηκε από τον ΟΗΕ στην Τρίπολη κήρυξε την πρωτεύουσα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, λέγοντας ότι είναι απαραίτητο να «προστατευτούν και να ασφαλιστούν οι πολίτες, τα δημόσια και ιδιωτικά αγαθά και οι ζωτικοί θεσμοί».
Δεδομένου ότι η χώρα έχει μετατραπεί σε δίοδο για τους μετανάστες που προσπαθούν να περάσουν στην Ευρώπη, μάλιστα πρόσφατα ήρθαν στο φως οι κακοποιήσεις εναντίον εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών από τις υποσαχάριες χώρες, το χάος της Λιβύης «μεταναστεύει» στην Ευρώπη.
Την ίδια ώρα ο Ιταλός υπουργός Εσωτερικών Ματέο Σαλβίνι δήλωσε έτοιμος να επιστρέψει «σύντομα» στην Τρίπολη και επέρριψε ευθύνες στη Γαλλία για το χάος στη Λιβύη.
«Ρωτήστε το Παρίσι»
Ο Σαλβίνι ανήρτησε επίσης ένα βίντεο με δηλώσεις που έκανε χθες Δευτέρα στους δημοσιογράφους: «Προφανώς υπάρχει κάποιος πίσω (από τις τρέχουσες συγκρούσεις). Δεν ξέσπασαν τυχαία. Φοβάμαι ότι κάποιος, για εθνικούς οικονομικούς λόγους, θέτει σε κίνδυνο τη σταθερότητα όλης της Βόρειας Αφρικής και κατά συνέπεια της Ευρώπης» τόνισε ο επικεφαλής της ακροδεξιάς Λέγκα και ισχυρός άνδρας της ιταλικής κυβέρνησης αναφερόμενος στη Λιβύη.
«Σκέφτομαι κάποιον που πήγε να κάνει πόλεμο όταν δεν έπρεπε. Κάποιον που ορίζει ημερομηνίες για τις εκλογές χωρίς να ενημερώσει τους συμμάχους του, τον ΟΗΕ και τους Λίβυους», προσθέτει.
Όταν οι δημοσιογράφοι ρώτησαν τον Ιταλό υπουργό, ο οποίος δεν επιτρέπει την αποβίβαση προσφύγων στα ιταλικά λιμάνια, αν η Λιβύη θεωρείται ασφαλής χώρα για να μεταφέρονται εκεί οι διασωθέντες στη Μεσόγειο, απάντησε μόνο: «Ρωτήστε το Παρίσι».
Αλλά και η Ιταλίδα υπουργός Άμυνας Ελιζαμπέτα Τρέντα αναφέρθηκε επίσης «στις ευθύνες» της Γαλλίας εξαιτίας του ρόλου της στη διεθνή επέμβαση το 2011 εναντίον του καθεστώτος του Μουάμαρ Καντάφι.
«Είναι αδιαμφισβήτητο ότι σήμερα αυτή η χώρα βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση διότι κάποιος, το 2011, έβαλε τα δικά του συμφέροντα πάνω από εκείνα των Λίβυων και της ίδιας της Ευρώπης», επεσήμανε η Τρέντα.
Τόσο η Ιταλίδα υπουργός όσο και ο Σαλβίνι έχουν αποκλείσει το ενδεχόμενο μιας επέμβασης των ιταλικών ειδικών δυνάμεων στην Τρίπολη, παρόλο που η Ρώμη έχει αναπτύξει στη Λιβύη περισσότερους από 300 στρατιωτικούς. Αποστολή τους είναι να προστατεύουν το νοσοκομείο της Μιζουράτα και την ιταλική πρεσβεία στην Τρίπολη, αλλά και να προσφέρουν βοήθεια στο λιβυκό λιμενικό.
Η μετά Καντάφι εποχή
Οι ομάδες ενόπλων που συγκρούονται τώρα μέσα και γύρω από την πρωτεύουσα διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην αποστολή που υποστηρίχθηκε από το ΝΑΤΟ για την ανατροπή του Καντάφι.
Μετά την πτώση του Καντάφι, που οδήγησε και στη διάλυση των υπηρεσιών ασφαλείας και του στρατού, η Λιβύη είναι ακόμη διχασμένη εξαιτίας των συγκρούσεων που μαίνονται μεταξύ διάφορων πολιτοφυλακών, αλλά και δεκάδων φυλών.
Εκμεταλλευόμενο την αναρχία το Ισλαμικό Κράτος εδραιώθηκε στη χώρα και πολιόρκησε επί μήνες τη Σύρτη, γενέτειρα του Καντάφι, προτού εκδιωχθεί από εκεί το 2016. Ωστόσο οι τζιχαντιστές, αν και έχουν αποδυναμωθεί, εξακολουθούν να βρίσκονται στην έρημο και αποτελούν μόνιμη απειλή.
Στο πολιτικό πεδίο, δύο αρχές μάχονται για την εξουσία όμως καμία δεν έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να αποκαταστήσει την τάξη στο 100% των εδαφών που ισχυρίζεται ότι ελέγχει.
Σύμφωνα και με το Al Jazzera, η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (GNA) που σχηματίστηκε στο τέλος του 2015 υπό την αιγίδα του ΟΗΕ έχει την έδρα της στην Τρίπολη και κυριαρχεί στη δυτική πλευρά, ενώ μια αντίπαλη αρχή έχει εγκατασταθεί στην ανατολική Λιβύη, μεγάλο μέρος της οποίας ελέγχεται από τις δυνάμεις του στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ. Κάθε μία από αυτές υποστηρίζεται από δυνάμεις πολιτοφυλακής, έχει τη δική της κεντρική τράπεζα και την εθνική πετρελαϊκή εταιρεία.
Ο στρατάρχης Χάφταρ, που προσπάθησε στο τέλος του 2017 να επιβληθεί ως η μόνη εναλλακτική στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας, ανακλήθηκε στην τάξη από τις δυτικές χώρες, ενώ εξακολουθεί να έχει τη στήριξη της Αιγύπτου και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, αλλά να θεωρείται μαύρο πρόβατο από τους ισλαμιστές.
Τον Μάιο οι δυο πλευρές συναντήθηκαν στο Παρίσι και συμφώνησαν σε ένα χρονοδιάγραμμα για τη διεξαγωγή εθνικών εκλογών μέχρι το τέλος του έτους.
Στο μεταξύ η ανασφάλεια και οι ελλείψεις αποτελούν καθημερινότητα για τους Λίβυους, με συχνές διακοπές ρεύματος και ουρές αναμονής στις τράπεζες για την ανάληψη χρημάτων.
Η βασική πηγή εσόδων της χώρας, η πετρελαϊκή βιομηχανία, έχει επηρεαστεί σημαντικά από τις συγκρούσεις και δεν έχει καταφέρει ακόμη να φτάσει στα επίπεδα παραγωγής που καταγράφονταν υπό τον Καντάφι, δηλαδή το 1,6 εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα.
Τι λέει η διεθνής κοινότητα;
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γαλλία, η Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο καταδίκασαν σε κοινή δήλωση το Σάββατο την κλιμάκωση της βίας και προειδοποίησαν: «Αυτοί που παραβιάζουν την ασφάλεια στην Τρίπολη ή αλλού στη Λιβύη θα κριθούν υπεύθυνοι».
«Αυτές οι προσπάθειες αποδυνάμωσης των νόμιμων αρχών της Λιβύης και παρεμπόδισης της συνεχιζόμενης πολιτικής διαδικασίας δεν είναι αποδεκτές», δήλωσε το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών.
Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες καταδίκασε επίσης τη βία, αλλά για πολλούς Λιβύους, η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας που υποστηρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη δεν έχει την πραγματική εξουσία.
Έτσι περιπλέκονται οι προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας και της Γαλλίας, για τη διεξαγωγή ψηφοφορίας πριν από το τέλος του έτους.
Η Ιταλία, η πρώην αποικιακή δύναμη στη Λιβύη, εξέφρασε την ετοιμότητά της να φιλοξενήσει τα αντιμαχόμενα μέρη στη Ρώμη για συνομιλίες συμφιλίωσης που λέει θα θέσει το στάδιο για τη διεξαγωγή εκλογών, αλλά όχι πριν από τα μέσα του 2019.
Σύμφωνα με τη Φεντερίκα Σάινι Φαζανότι του Brookings Institution, «οι διαδικασίες εκδημοκρατισμού, όπως μας διδάσκει η Ιστορία, διαρκούν πάντα πολύ, είναι σκληρές και πολύ δύσκολες».
«Η δημιουργία ενός κράτους μπορεί να διαρκέσει δεκαετίες, ακόμη και αιώνες σε κάποιες περιπτώσεις», πρόσθεσε.
Κάθε προσπάθεια αποκατάστασης της τάξης θα προσκρούει κάθε φορά στην εχθρότητα πολλών ένοπλων οργανώσεων, οι συμμαχίες των οποίων αλλάζουν συνεχώς βάσει των συμφερόντων τους.
Η ομάδα εμπειρογνωμόνων των Ηνωμένων Εθνών έχει ήδη προειδοποιήσει για την απειλή που ενέχουν οι ένοπλες ομάδες σε ζωτικούς κρατικούς θεσμούς, όπως η Κεντρική Τράπεζα, η Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου ή ακόμα και η Λιβυκή Επενδυτική Αρχή.
Εν τω μεταξύ, η πολιτική της ΕΕ όσον αφορά τους μετανάστες στη Λιβύη και η πολιτική των λιβυκών αρχών για την αντιμετώπιση της κρίσης των μεταναστών έχει επικριθεί από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Χιλιάδες μετανάστες είναι έγκλειστοι σε 18 κέντρα κράτησης που ελέγχει η διεθνώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας. Οι άνθρωποι που κρατούνται εκεί όμως αποτελούν κλάσμα αρκετών εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών που ζουν στη Λιβύη ή διέρχονται από αυτήν.
Αφρικανοί μετανάστες στους οποίους η Ιταλία δεν επέτρεπε να αποβιβαστούν σε μια αντιπαράθεση με την Ευρωπαϊκή Ένωση πριν λίγες μέρες, δήλωσαν ότι κρατούνταν από διακινητές έως και δύο χρόνια στη Λιβύη και πολλοί από αυτούς είχαν υποστεί ξυλοδαρμούς, βασανιστήρια και βιασμούς, ανέφερε η υπηρεσία του ΟΗΕ για τη μετανάστευση.
Το κλείσιμο των λιμανιών της Ιταλίας και της Μάλτας, αποτέλεσμα της νέας μεταναστευτικής πολιτικής της κυβέρνησης της Ιταλίας, αλλά και η ποινικοποίηση των ΜΚΟ στην κεντρική Μεσόγειο οδήγησαν την ισπανική Proactiva Open Arms στην απόφαση να σταματήσει τις διασώσεις μεταναστών και προσφύγων ανοικτά της Λιβύης.
Εξαιτίας της νέας αντιμεταναστευτικής πολιτικής που εφαρμόζει η ιταλική κυβέρνηση της Λέγκας του Βορρά και των Πέντε Αστέρων, με προεξάρχοντα τον υπουργό Εσωτερικών Σαλβίνι, η Proactiva Open Arms αναγκάστηκε τρεις φορές να αποβιβάσει μετανάστες που διέσωσε ανοικτά της Λιβύης σε ισπανικά λιμάνια –στη Βαρκελώνη, την Πάλμα ντε Μαγιόρκα και την Αλχεθίρας– στη διάρκεια του καλοκαιριού.
Η Ισπανία έχει γίνει φέτος η βασική πύλη εισόδου στην Ευρώπη μεταναστών που διακινδυνεύουν τη ζωή τους στη θάλασσα. Από τον Ιανουάριο έχουν φτάσει στα εδάφη της σχεδόν 28.000 άνθρωποι με αυτοσχέδια πλεούμενα.
Ο αριθμός αυτός είναι περίπου ο ίδιος με όσους έφθασαν στην Ισπανία τόσο από ξηρά όσο και από θάλασσα ολόκληρο το 2017.
Πηγή
